Racisme blijk de enige vorm van misdaad te zijn waarover we moeten zwijgen "om het niet groter te maken dan wat het is". Over racisme zwijgen in de hoop dat het vanzelf zal verdwijnen
De strategische stilte
Op 21 november 2013 werden drie moskeeën en een Turkse vzw met graffiti beklad in Genk. “Vuile bruine” stond te lezen op de muren en deuren die ook versierd werden met meerdere hakenkruisen. Op de parking van een van de moskeeën werd ook een auto met slogans bewerkt en er werden varkenskoppen neergelegd. Het was toen, jammer genoeg, ook al niet de eerste keer dat zoiets gebeurde.
Hoewel erover bericht werd door de meeste kranten en TVLimburg, bleef de reactie lauw. Geen vermelding in Terzake. Geen verontwaardigde columns van bekende opiniemakers. Geen “politieke recuperatie”, zoals het vaak wordt genoemd.
Op 2 juni verschijnt een moedig artikel van Peter Verlinden. Zijn muur werd beklad met “NEGERS!” en dat had volgens hem te maken met de typerende manier waarop onze samenleving omgaat met racisme: we willen daar geen aandacht aan besteden en we denken op die manier de verdwijning van het racisme vooruit te helpen. Zijn relaas wordt massaal gedeeld en hij en zijn vrouw mogen dezelfde avond over de kwestie spreken in Terzake.
Waarom het ene wél en het andere niet? Is het omdat de kijker van Terzake meer empathie zal voelen voor Peter Verlinden dan voor een Genkse Imam? Is het omdat hij een bekende journalist is? Is het omdat hij een collega is van het personeel van Terzake en andere gevestigde journalisten? Gezien wat hij zegt helemaal niets nieuws is, heeft hij de problematiek beter geformuleerd dan alle anderen of hebben we de honderden artikels die vooraf gingen gewoon gemist? Of genegeerd? All of the above, misschien?
Die vragen maken fundamenteel deel uit van het probleem, maar los daarvan, vertaalt dit mediatiek verschijnsel zich in de zoveelste ‘golf’ van aandacht voor racisme. Een van de meest opmerkelijke reacties daarop is die van Yves Desmet. Zijn column in De Morgen werd offline getiteld “Racisme is niet relatief”. Online klonk het “We waren jou vergeten, Peter, toen we Filip Dewinter geen aandacht meer gaven” – heel waarschijnlijk niet zijn eigen keuze, maar alleszins iets dat duidelijk nog een symptoom van het probleem is: racisme gaat voor velen niet over Mohammed of Orlando, het gaat over Peter. Of zijn dochtertje.
Desmet geeft uitleg over die stilte waar Verlinden naar refereert, de strategie van de media om Filip Dewinter uit te roeien. Om het Vlaams Belang uit te roeien. Niet om het racisme uit te roeien, in ieder geval. Desmet vat schitterend samen dat het dochtertje van Verlinden ondertussen “niets aan die strategische afweging [heeft], die heeft alleen door dat zij blijkbaar een probleem is, en dat niemand het erg vindt wanneer Filip Dewinter dat zegt.” Het lijkt wel of de tekst van Verlinden de ogen van Desmet geopend heeft. En dat mag letterlijk worden genomen.
Blind
Eind maart kende het Vlaamse racisme nog een ‘golf’ van aandacht. De speculaaskoek van Obama, de uitspraken van Wilders over “minder Marokkanen” en de hoop van het Vlaams Belang dat de leuze “Minder! Minder! Minder!” ook in Antwerpen zou worden gescandeerd. Of de wansmakelijke grap van De Morgen waarin Barack Obama en zijn vrouw geportretteerd worden als chimpansees. Dat laatste gaf zelfs internationale uitstraling aan het Vlaamse racisme.
Op 24 maart kopte De Standaard in haar grootste lettertype: “DE U-BOCHT VAN GEERT WILDERS | Waarom een conservatieve populist plots racistische uitspraken doet”. “U-bocht”. “Plots”. Ofwel kent De Standaard het parcours van Wilders niet, ofwel hebben ze niet gemerkt dat Wilders al lang weinig anders doet dat racistische uitspraken de wereld insturen.
Dezelfde dag mag Bart Eeckhout van De Morgen zijn verontschuldigingen aanbieden voor het zonet aangehaalde smakeloze portret van de Obama’s. “De denkfout die ook ditmaal gemaakt werd, is de overtuiging dat racisme algemeen niet meer aanvaard wordt en dat er dus veilig mee kan gelachen worden”. Deze uitspraak vormde de basis van zijn pleidooi… Ofwel kent De Morgen Vlaanderen niet, ofwel hebben ze niet gemerkt dat Vlaanderen ZEKER geen post-racistische samenleving is.
In beide gevallen vind ik de tweede optie de veiligste: onze kranten zijn blind voor racisme.
Maar dankzij Peter Verlinden gaan de ogen van Desmet toch open.
We’re all monkeys
Begin mei was er nog zo’n ‘golf’, ge-triggered door de beroemde banaan die Braziliaanse voetballer Dani Alves op zijn hoofd kreeg in een Spaans stadium. Zonder na te denken pakte Alves de banaan, pelde ze en at ze in één hap op. “Geweldig: zo toont Dani Alves dat racisme hem niet raakt”, kopte De Morgen. De sympathie van de internauten zou onmiddellijk volgen, in de vorm van ontelbare selfies met bananen. #wereallmonkeys, klonk het.
Een vergelijkbaar antwoord komt tijdens de racismegolf van Peter Verlinden van tekenaar en humor-held Jeroom. Jeroom is vandalen een stap voor en hangt een gouden plakaat met het woord “NEGER” naast zijn voordeur, refererend naar zijn vrouw, Elodie Ouedraogo. Net zoals het onverschillige gebaar van Dani Alves, krijgt het antwoord van Jeroom veel steun. Dankzij de meeste Vlaamse kranten wordt zijn grap massaal ge-shared en ge-liked. Als grap, is zijn beeld helemaal geslaagd. Als persoonlijke manier om met racisme om te gaan, volledig legitiem. Het probleem is dat veel mensen denken dat die grap ook een oplossing is. Negeren, relativeren, humor, zouden volgens velen hét antwoord zijn voor racisme.
Dagen na de banaan van Alves valt er weer verbazing te lezen bij De Standaard in de kop; “Ondanks geslaagde #weareallmonkeys-actie” reageerden Atlético-fans met apen-gebaren op een Senegalese middenvelder. Alsof die “geslaagde” “actie” iets ging veranderen. Op dezelfde manier zullen de meesten verbaasd bevestigen dat onverschilligheid en humor weinig tot niks doen tegen racisme want, zoals Dani Alves zelf over de kwestie zei, “zolang er niet streng tegen opgetreden wordt, zal er niets veranderen”
Zwijg maar, het zal overwaaien
Ook De Standaard reageert, aanzienlijk minder warm, via haar Ombudsman Tom Naegels. Ook hij heeft het over de strategische stilte, koel en cerebraal. Voor Naegels, net zoals voor Desmet, is racisme synoniem voor Filip Dewinter en de verzwakking van het Vlaams Belang zien ze beiden als een verzwakking van het racisme. Als het racisme blijft bestaan in een partij die er minder expliciet mee omgaat - net zoals ze minder expliciet omgaan met hun separatistische neigingen - dan is het ok voor Naegels en Desmet. Het bestaan van het racisme blijkt onbelangrijk, wat uitmaakt is of het al dan niet expliciet is. Voor de verzwakking van het Vlaams Belang is die strategische stilte zeer efficiënt. Maar het effect daarvan op het racisme zelf blijkt van ondergeschikt belang. Desmet toont op de valreep wel nog spijt bij de toegeving dat hij vergeten was dat er ondertussen nog slachtoffers zijn die niks hebben aan die stilte.
Tom Naegels, daarentegen, gaat verder met zijn rationalisering van racisme. Meer dan terecht merkt hij op dat racisten versterkt zullen worden in hun racistische opvattingen zolang ze enkel bekritiseerd worden door hun ‘tegenstanders’, in dit geval, door “politiek-correcte Vlamingen”. Hij stelt ook vast dat de uitspraken van Dewinter “het bewijs [zijn] van zijn irrelevantie?”. Dat hij met zulke uitspraken niks anders doet dan aandacht zoeken, en die aandacht zal hem niet gegeven worden. De vraag is dan of die redenering en die respectabele doelstelling een legitiem argument zijn voor een soort strategische straffeloosheid, want ondertussen zijn er wel degelijk slachtoffers van dergelijke “genegeerde” racistische uitspraken.
Het antwoord voor Naegels is en blijft stilte. In een poging om boven de kwestie te blijven stemt hij BLANCO. Racisme blijk de enige vorm van misdaad te zijn waarover we moeten zwijgen "om het niet groter te maken dan wat het is". Over racisme zwijgen in de hoop dat het vanzelf zal verdwijnen.
Tom Naegels slaat mis
Tot slot maakt Naegels in zijn artikel ook nog een vergelijking tussen de vurige reactie van Bart De Wever op de anti-semitische moorden in Brussel (met een oproep om het leger in te zetten en om de nationaliteit van syriëstrijders af te nemen), en zijn lauwe reactie op het vermoedelijke racisme binnen het Antwerpse politiekorps.
Het is dan dat Naegels een zo mogelijk nog ergere fout maakt: “Vlamingen van Turkse, Arabische of zwart-Afrikaanse afkomst worden doorgaans alleen maar geweldloos gediscrimineerd”, schrijft hij, om het dubbele karakter van de burgemeesterlijke reacties te nuanceren. Hij vergelijkt de antisemitische moordpartij even niet met de racistische moorden die Vlaanderen wel degelijk gekend heeft, met kleurlingen die al eerder in coma werden geslagen door racisten in Vlaanderen, met de Turkse jongen die onlangs nog bewerkt werd met een knuppel vol spijkers, naar opvallende gelijkenis met het minder, minder, minder-spel van het Vlaams Belang, een spel dat volgens Dewinter “jong en oud kan inspireren om te doen virtueel, wat men in de realiteit moet doen”. Want op die gewelddadige gevallen van discriminatie werd ook even lauw gereageerd.
Het probleem is niet dat we “geweldloos gediscrimineerd” worden. Het probleem is dat de Vlaamse media blind zijn geworden voor discriminatie, geweldloos of niet.
"Dat de andere en veel machtigere Vlaamse politici zulke uitspraken van hun ‘waarde collega’ zomaar laten passeren, dat vind ik ronduit beangstigend. Want door die zwijgzaamheid geven zij feitelijk vrij spel aan een racistische onderstroom in Vlaanderen die vroeg of laat slachtoffers zal maken”, klinkt het in het artikel van Verlinden en dat geldt ook voor de media en de beroemde opiniemakers.
Op de website van de anti-racisme beweging Kif Kif voegt men hier een belangrijke correctie aan toe: "… een racistische onderstroom in Vlaanderen die al jaren slachtoffers maakt, elke dag. Een onderstroom die zo hegemonisch is dat het woord 'slachtoffer' zelfs een vies kantje heeft gekregen."
