Gerardo Salinas, geboren in Argentinië, volgde toen hij 25 was de liefde naar België. In Argentinië had hij literatuur gestudeerd, speelde hij muziek en deed hij aan danstheater. "In Argentinië spelen veel mensen theater. Ze gebruiken het als therapie. Je zou kunnen zeggen dat het in de Latijns-Amerikaanse cultuur zit; ik geloof niet echt in landsgrenzen," zegt Gerardo. De dramaturg is zelf afkomstig uit Buenos Aires. "Dat is echt een theaterstad."
Toen Gerardo naar België kwam, kwam hij terecht in de wereld van de inburgeringstrajecten en de verblijfsvergunningen. Zijn positie veranderde. In Argentinië was hij redacteur en had hij een tijdschrift samen met zijn vrienden. In België was zijn diploma niet veel waard en hij sprak hier bovendien de taal niet. Hij kwam verschillende mensen tegen met een grote diversiteit aan visies en roots. Zijn eerste tewerkstelling in de kunstensector in België was als 'allochtoon cultureel functionaris', twintig jaar geleden. “Zo fout dat dat vandaag klinkt”, merkt Gerardo op. Hij zag het als een kans voor zijn netwerk en om zich verder te ontwikkelen. Aan de Universiteit Antwerpen volgde hij een snelcursus Nederlands, om op die manier snel werk te kunnen vinden. Hij schreef zich in voor de opleiding sociaal-cultureel werk omdat hij altijd al interesse had gehad in de cultureel-artistieke wereld. Dat is nu nog steeds zijn passie.
"Voor ons collectief is het zeer belangrijk om duidelijk te maken dat de pre-hispanische culturen geen dode culturen zijn, ze leven nog en kunnen ons ook vandaag de dag nog inspireren"
“Ik gaf lezingen bij de Latijns-Amerikaanse federatie en met een aantal van de mensen waar ik mee samenwerkte richtten wij het Mestizo Arts Platform op. De naam van de groep was toen Fiëbre. En met de jaren hebben we veel projecten gelanceerd, waaronder een radioprogramma ‘De puma van Vlaanderen’ in het Spaans en in het gebroken Nederlands. Het was een soort movement,” lacht Gerardo.
In 2006 gaf hij veel interviews voor het project Murga, zijn eerste grote project in België. Murga is een artistieke uiting die populair is bij arm en rijk in Zuid-Amerika. Het is een sfeervol spektakel dat doet denken aan de Braziliaanse parades waar sociale cohesie centraal staat. Er werden 23 gezelschappen in België opgericht met meer dan 1.000 deelnemers. Hij was toen de meest gevraagde 'allochtoon cultureel functionaris’, zegt hij met een glimlach.
Mestizo Arts Platform is nog altijd een multicultureel platform, vandaar het 'Mestizo' in de naam. Gerardo Salinas wil de positiviteit van het leven in een diverse samenleving laten zien en voelen. “Het is een rijkdom om met zoveel culturen te leven,” zegt hij.
'Het Altaar' van Antwerpen
Afgelopen zondag (30 oktober) werd 'Het Altaar' terug opgebouwd in een openbare gang op de 8e verdieping van het Museum Aan de Stroom. 'Het Altaar' bestaat sinds 2012 naast een grote pre-hispanische collectie; voorwerpen uit de (voormalige) kolonies die eigenlijk toebehoren aan Latijns-Amerika. 'Het Altaar' treedt in dialoog met de collectie en werkt aan een reflectie over fysieke en symbolische restitutie.
De laatste jaren proberen Gerardo en zijn collega’s te onderzoeken wat de collectie vertelt over Latijns-Amerika en wat zij wíllen vertellen over Latijns-Amerika. “Wat vertelt mijn aanwezigheid in België over het Latijns-Amerika van vandaag?” vraagt Gerardo zich af. Ze willen dus de verhouding tussen Europa en Latijns-Amerika onderzoeken. ‘Het Altaar’ vertelt over Latijns-Amerika op een totale andere manier dan de rest van de collectie.
Voor ons collectief is het zeer belangrijk om duidelijk te maken dat de pre-hispanische culturen (soms ook wel inheemse culturen genoemd) geen dode culturen zijn, ze leven nog en kunnen ons ook vandaag de dag nog inspireren.
"Het lijkt soms alsof Latijns-Amerika enkel bestaat sinds de kolonisatie. We moeten dat narratief doorbreken en meer ruimte geven aan de verdrukte verhalen"
“Ik hoop dat het project ertoe leidt dat ook Latinx’s zich bewust van worden dat we de inheemse bevolking ons oorspronkelijke cultuur met ons meedragen, en dat het jammer is dat in Latijns-Amerika het onderwijs daar weinig aandacht aan besteedt,” vertelt Gerardo. “Het lijkt soms alsof we enkel bestaan sinds de kolonisatie. We moeten dat narratief doorbreken en meer ruimte geven aan die verdrukte verhalen. We moeten ons bewust worden dat we verbonden zijn met ons 'originele bloed'. Bijvoorbeeld, het woord che is een woord dat we vaak gebruiken in Argentinië, en komt van de Guarani-taal. Maar weinigen weten van waar het komt. We gebruiken het alsof Spaans is. We zijn in Latijns-Amerika een mix van Amerikaans, Afrikaans en Europees bloed en cultuur. Maar we zijn ons soms niet genoeg bewust hiervan.” zegt Gerardo.
Daarnaast is de bedoeling van het project om de bezoekers te laten participeren en genieten van de verschillende verhalen die in de stad leven, en die verhalen meer zichtbaar te maken. “Niet alle verhalen worden evenveel verteld. Elke persoon zit vol met rijke verhalen, maar niet iedereen heeft de tools of de kansen om ze te vertellen. Mestizo Arts Platform stelt hen in de gelegenheid om dat wel te doen. Meer ruimte maken voor verschillende artiesten en verhalen, dat is ons doel,” zegt Gerardo.
Contact met elkaar en met de geschiedenis
Het altaar in Antwerpen bestaat uit verschillende lagen. Een ander voorbeeld is de playlist die bij het project hoort, die kan je het hele jaar door beluisteren. Het is mogelijk om je eigen nummer in te brengen of alleen de nummers van andere mensen te beluisteren. Op de website van het MAS is daarover meer informatie te vinden.
"Wij zijn niet zomaar de mensen die hier staan, er zijn generaties en generaties van mensen voor ons geweest die hebben gevochten en dromen achterna zijn gegaan"
“De boodschap van 'Het Altaar' is dat we dingen nooit volledig verliezen, en dat we met alles in contact blijven. We blijven wie we waren en we zijn wie we kunnen worden. Ook de mensen die ons ooit geholpen en vergezeld hebben, dragen we met ons mee. Wij zijn niet zomaar de mensen die hier staan, er zijn generaties en generaties van mensen voor ons geweest die hebben gevochten en dromen achterna zijn gegaan. Elke persoon is een magisch iets. Alle dromen komen samen in elke persoon. 'Het Altaar' is bedoeld om je je hiervan bewust te laten worden.
In de playlist die bij 'Het Altaar' van Antwerpen hoort, worden mensen op een andere manier met elkaar verbonden. “Ik ben Gerardo Salinas en met het liedje dat ik gekozen heb, herinner ik me elke zaterdag wanneer ik als kind de grote kuis deed. Dat is één van de dingen die 'Het Altaar' met je doet; het verbindt mij met mezelf van 40 jaar geleden en meer dan 10.000 km hiervandaan,” besluit Gerardo.
Deze week kunnen bezoekers hun stempel op 'Het Altaar' van Antwerpen drukken. We laten ons inspireren door de quipu. De quipu was een communicatiemiddel met geknoopte touwen in het grote Inca-rijk, dat veel talen en dialecten kende. Is het mogelijk om voorouderlijke hulpmiddelen te gebruiken om vandaag de verhalen over onze stad te vertellen? Kan een vormentaal ons helpen de barrières van de geschreven taal te overbruggen? Meer info is te vinden via: https://mas.be/nl/diadelosmuertos2022
Over de auteur:
Theatermaker Jennifer Baez Matos komt op voor mensen die in onze maatschappij weinig kansen krijgen, door een moeilijke jeugd of vanwege hun afkomst. Haar website vind je via www.jenniferbaezmatos.com.
