Online haat

Online haat is haatspraak via internet. Dat kan gaan van commentaren op socialemediaplatformen, privéberichten en haatmails tot haatdragende uitspraken in de media. Vaak bevat online haat een racistische, seksistische en/of queerfobe component. De gevolgen voor de doelwitten zijn niet te onderschatten: er is een langdurige mentale impact, vaak nog lang nadat de haat gestopt is. Bovendien heeft online haat in veel gevallen ook offline effecten, waaronder fysiek geweld.

Haatspraak via internet ontstaat niet spontaan, maar wordt gestimuleerd door wat we een 'ecosysteem van haat' noemen. De daders, waarvan het merendeel witte mannen, zijn vaak geradicaliseerd in hun haat tegenover minderheden onder invloed van rechtse en extreemrechtse politici. Haatberichten worden verder gestimuleerd doordat (sociale)mediabedrijven opzettelijk berichten verspreiden die inspelen op onderbuikgevoelens in de samenleving. Dat is onderdeel van hun verdienmodel. Haatcomments leveren namelijk engagement op, zorgen voor 'clicks' en dus voor advertentieinkomsten.

Samen met onze partners Sankaa en Hand in Hand tegen racisme voerden we het eerste langlopende onderzoek uit naar online haat bij vrouwen en non-binaire personen met migratieachtergrond in Vlaanderen. We brachten de ervaringen van de doelwitten zelf in kaart en zoomden in op de racistische, seksistische, queerfobe en intersectionele dimensies van het fenomeen.

Wat we uit de interviews leerden over de psychologische impact van online haat komt zeer sterk overeen met de bevindingen uit eerder onderzoek. Fysieke klachten zijn slapeloosheid, pijn aan ledematen, nek, schouders, haaruitval, zelfverminking. Voor verschillende geïnterviewden had de haat ook een economische impact. Ze moesten geld uitgeven aan fysieke bescherming (onder meer door het installeren van bewakingscamera’s), psychologen, therapeuten en dokters. Verschillende doelwitten verloren professioneel inkomen.

Ook bleek uit ons onderzoek dat online haat  wordt ingezet als politiek wapen. Het doel is om specifieke groepen mensen uit het publieke debat te weren, en dat lukt ook vaak. Doorheen de jaren hebben we gezien dat in veel gevallen de aanstokers politici zijn van (extreem)rechtse partijen en bewegingen (onder meer N-VA, Vlaams Belang en Schild & Vrienden). Online haat is dus bij uitstek ook een politiek project, waarbij men zowel georganiseerd als niet-georganiseerd te werk gaat. Die strategie en de maatschappelijke impact ervan, wordt onderschat.