Een dag in de schoenen van een zwarte Piet geeft je een goed beeld van hoe mensen van verschillende achtergronden denken over deze traditie. Een traditie die totaal verschillende emoties oproept.
Het was een grijze miezerige herfstdag die me niet veel goeds beloofde.
Ik kreeg telefoon van een onbekend nummer;
“Hallo, u spreekt hier met interim huppeldepup, spreek ik met Younes?”
“Ja, daar spreekt u mee. Kan ik u helpen, mevrouw?”
“Ja zeker! Heb jij tijd om te werken een van de aanstaande dagen?”
Blij en opgetogen met deze plotse miraculeuze verrassing zei ik gretig ‘Ja!’. Het was alsof mijn gebeden verhoord werden.
Ik word immers niet elke dag gebeld met de vraag of ik wil komen werken, toch?
“Zeker en vast, Mevrouw”, zei ik enthousiast aan de telefoon.
“Ok, kom vanmiddag maar langs als je tijd hebt, dan geef ik je meer info.” Ik wist niet wat me overkwam. Is het tij eindelijk gekeerd, mag het dan toch ook eens makkelijk gaan?
Zoals afgesproken ging ik de volgende dag langs het interimkantoor en werd ik vriendelijk onthaald.
Er werd verontschuldigd voor het telefoontje dat nogal kort op de bal was. “Geen probleem, mevrouw!”, zei ik nog steeds dol enthousiast over deze praktisch in mijn schoot gerolde werkgelegenheid.
Mijn oog viel op een zwarte legging die op tafel lag, “is die voor mij bedoeld?”
“Jazeker Younes, wij hebben een zwarte Piet nodig”
Het was alsof ik het in Keulen hoorde donderen. De zoo van Antwerpen had dringend nog een zwarte Piet nodig. Er vond een bedrijvendag plaats voor de werknemers van een bepaald bedrijf. Deze werknemers konden langskomen om een bezoek te brengen aan Sinterklaas met hun kinderen, in de Zoo. En aan ‘den deze’ werd gevraagd of ik het zag zitten om zwarte Piet te spelen?
De Transformatie
In eerste instantie was ik teleurgesteld, geërgerd, geïrriteerd, verontwaardigd maar ik zei “Ja” aangezien werk, werk is en ik elke cent goed kan gebruiken als student. Terugkrabbelen is toch ook gênant en de kans was miniem dat er snel een nieuwe opportuniteit zou komen. Nu ze me eens een keertje uit zichzelf belden, kon ik beter maar niet te moeilijk doen zeker?
Gewapend met de zwarte legging in mijn rugzak kwam ik aan bij de poorten van de zoo. Al van ver zag ik een groep zwarte Pieten staan. De verantwoordelijke voor de Pieten, niet Sinterklaas voor alle duidelijkheid, verwees mij naar de keuken achter de zalen en naast de tropische serres waar een vriendelijke dame me zou maquilleren.
Volledig in Pietentooi zette ik me neer voor de grote transformatie…. In minder dan 5 minuten was ik letterlijk zwart tot achter mijn oren.
Toen ik mezelf in de spiegel bekeek kreeg ik een gevoel van schaamte. Wat als ik vrienden van me tegenkom of familieleden tegen het lijf loop? Mijn grootvader heeft immers Surinaamse roots? Hopelijk ga ik geen mensen kwetsen want de laatste tijd is er zoveel te doen rond zwarte Piet? Ik vroeg aan de verantwoordelijke of ik, gezien mijn achtergrond, niet ergens op een bescheiden, niet te opvallende plek kon staan?
Parking Piet
De verantwoordelijke vond mijn excuus niet goed genoeg en stuurde me de straat op met als motivatie dat hij ook in Congo geboren is…..( en hij is blank). Ik werd naar een parking in een zijstraat van het Astridplein gestuurd want ik was de 'parking Piet'.
Buiten de poorten van de zoo kreeg ik een onbehagelijk gevoel en eenmaal aangekomen aan mijn post zag ik een zwarte Piet met angstige blauwe ogen (die volgens mij nog nooit in een soortgelijke buurt heeft rondgelopen), hij was heel blij dat ik hem “eindelijk!” kwam aflossen en vertelde me dat hij al meerdere malen uitgescholden en bedreigd was de voorbije ochtend. Iemand uit de UK zei tegen hem dat hij in Engeland een pak rammel had gekregen als hij er daar zo zou bijlopen. Mijn taak was ronduit simpel. Kaartjes uitdelen aan mensen van het bedrijf voor wie het feest was georganiseerd.
Iedereen keek naar me. Sommige mensen vriendelijk en lachend maar anderen minder vriendelijk. Enkele Congolese leeftijdsgenoten kwamen naar me toe en wilden om indruk te maken op hun dates een selfie met me nemen. Uiteraard vond ik het niet interessant om op die manier op de Facebook-pagina van wildvreemden terecht te komen en wimpelde de jongens af. Het beloofde een bijzondere dag te worden
Piet met ervaring
Een dag in de schoenen van een zwarte Piet geeft je een goed beeld van hoe mensen van verschillende achtergronden denken over deze traditie. Een traditie die totaal verschillende emoties oproept.
Zo was er een dame van centraal Afrika die me opmerkte in het voorbijgaan en onderzoekend aankeek. Ik voelde me erg ongemakkelijk en ik vroeg haar of ik kon helpen. Ze antwoordde in het Engels “come closer” en wenkte me met haar hand.
Ik kwam dichter en de vrouw bestudeerde me. Ze vroeg me na lang kijken van waar in Afrika ik afkomstig was. Toen ik haar zei dat ik verkleed ben en dat ik Belg ben geloofde ze het niet, ze dacht dat ik loog en dat mijn huidskleur echt was. Pas nadat ik mijn rolkraag naar beneden rolde om mijn bleke huid te laten zien geloofde ze me en ze keek me geschrokken aan. Ze vroeg me waarom ik dit deed en keek me onbegrijpend aan. Ik legde haar uit dat ik dit niet met plezier deed maar dat dit een job was. Dat zwarte Piet deel uitmaakt van een diep ingebakken traditie en dat hij de knecht is van Sinterklaas. Zwarte Piet steekt stoute kinderen in de zak en brave kinderen krijgen snoep. Toen ik meer over het sinterklaasverhaal vertelde schudde ze vol ongeloof haar hoofd en wandelde verder.
Blanke kinderen en volwassenen kwamen lachend op mij afgelopen en wilden met mij op de foto. Ouders gaven mij boodschappen voor de Sint. “Kan je tegen Sinterklaas zeggen dat ons Jolien nog altijd haar tut gebruikt en ze is al 6 jaar? Allee, Jolien geef uwen tut aan zwarte Piet.” Jolien bekeek mij met angstige ogen en kroop weg achter haar mama. Heel boos zei ze dat ze haar tut niet ging afgeven. Welk beeld geef je zo’n jong kind mee van die boze zwarte man? Zou ze nu ook angstig worden van andere zwarte mensen? Andere kinderen begonnen joelend rond mij te lopen of gaven mij voorzichtig een handje.
'Je moet niet bang zijn van die meneer'
In elke tram die passeerde zag ik mensen hun middelvinger opsteken naar mij en ik besefte dat er toch heel veel negatieve reacties zijn op de figuur van zwarte Piet. Het is zeker niet overal een graag geziene figuur. Verschillende moslimvrouwen met kinderen vroegen me om samen met hen op de foto te mogen. Op een bepaald moment begon er een kindje heel hard te wenen van angst en riep dat ze niet met zwarte Piet op de foto wilde. “Begrijpelijke reactie”, zei ik al lachend tegen de moeder “als ze dezelfde info over zwarte Piet kreeg als ik toen ik klein was... Voor hetzelfde geld geef ik haar van de roe en steek ik haar in de zak op de koop toe”. De reactie van haar moeder was mooi, ze vroeg het kindje om snel te stoppen met huilen en ze motiveerde het met “iedereen is hetzelfde, je moet niet bang zijn van die meneer”
Een beetje later komt er een groepje met jongetjes voorbij met gekleurde achtergrond en roepen luidkeels “vuile racist”
'Fuck you, zwarte Piet, I will shoot you'
De dag vorderde en er kwam niet veel verandering in de reacties, sommige mensen vonden het lollig dat ik daar stond, anderen waren diep beledigd. Zo vertelde een man dat ze hem soms zwarte Piet naroepen op straat. Op een bepaald moment wandelde er een zwarte man 2 keer voorbij en begon me uit te schelden voor racist. Later reed hij nog een paar keer voorbij met de auto om me de huid vol te schelden. “Fuck you, zwarte Piet” dit gevolgd door “I will shoot you”.
Een gemengd koppel kwam aangereden. De blanke man vond het grappig om een zwarte Piet te zien. Zijn Zuid-Amerikaanse vrouw en moeder van zijn kinderen vond het niet grappig en was zelfs beledigd.
Uit de uiteenlopende reacties die zwarte Piet oproept kan ik als zwarte Piet “met ervaring” alleen maar vaststellen dat zwarte en gekleurde mensen soms echt gekwetst zijn door de figuur van zwarte Piet. Het idee dat er niets aan de hand is, toont hoe mensen enkel vanuit zichzelf redeneren, maar zich niet inleven in andere zienswijzen. Zwarte piet verdient een debat. Dat is zeker. Dat is een zaak van empathie en historisch inzicht.
