Het dorp is een boeiend boek met een opmerkelijk onderwerp dat elke lezer gegarandeerd aan het denken zet.
In Het dorp neemt Nikita Lalwani ons mee achter de schermen van de serie ‘Doing time’, een BBC documentaire die inzoomt op het leven in gevangenissen. Eén van de afleveringen wordt gedraaid in het fictieve Ashwar. Op het eerste zicht lijkt het een doorsnee Indiaas dorp: huizen zijn er hutten met strooien daken, vrouwen in kleurrijke saris pompen er water op terwijl geiten en buffels het plaatselijk verkeer in de war sturen. Toch is Ashwar allesbehalve gewoon. Het is een 'open gevangenis' waar veroordeelden samen met hun gezin wonen. Er zijn geen gevangenismuren, geen sloten op de deuren maar elke familie leeft er wel samen met een moordenaar. Het concept is revolutionair - gevangenen mogen het dorp verlaten om te gaan werken, zolang ze ’s avonds huiswaarts keren - én succesvol, want in twintig jaar tijd probeerde slechts één veroordeelde te ontsnappen.
Om de aflevering in Ashwar te draaien en er het dagelijkse leven zo goed mogelijk te observeren, strijkt een driekoppige filmcrew enkele maanden neer in het dorp. De Brits-Indiase Ray Bhullar, het hoofdpersonnage, heeft van de BBC groen licht gekregen om voor het eerst in haar prille carrière een documentaire te regisseren. Ze moet hiervoor samenwerken met de ervaren producente Serena en met Nathan, de presentator van de documentaire die zelf een crimineel verleden heeft.
Van bij de start is duidelijk wat Ray’s bedoeling is met de documentaire: ze wil de inwoners van Ashwar zo authentiek mogelijk weergeven en het dorp aan de kijkers presenteren als het ultieme voorbeeld van verdraagzaamheid. Die goede intenties botsen echter al snel met de realiteit. Hoewel Ray, die zelf ook Hindi spreekt, haar uiterste best doet om aanvaard te worden, verloopt het contact met de inwoners erg stroef. Als enige crewmember van Indiase afkomst heeft ze het niet onder de markt met de gevangenen, die de blanke Britten als buitenstaanders beschouwen. Vanwege haar uiterlijk wordt ze door hen echter wel naar Indiase maatstaven beoordeeld.
Daarnaast bekijkt Ray de bewoners van Ashwar door een andere lens dan haar collega’s. Haar vrees om te veel in het leven van de gevangenen binnen te dringen, steekt scherp af tegen de intenties van de gevoelloze producente Serena, die enkel de kijkcijfers voor ogen heeft en de documentaire wil larderen met het nodige drama. Ook de drugsgebruikende presentator Nathan blijkt vooral belust op sensatie. Net als Serena meent hij dat Ray te stijf en overgevoelig is.
Naarmate de tv-ploeg langer in Ashwar blijft, neemt de druk van de BBC toe om enkele gebeurtenissen in scène te zetten. Dit zorgt voor innerlijke tweespalt bij Ray, die een sterker ethisch compas lijkt te hebben dan haar collega’s. Lalwani dwingt de lezer hiermee om na te denken over enkele netelige vraagstukken. Hoever kan je als documentairemaker gaan om een goede reportage te maken? Wat primeert: de kijkcijfers of de problemen van de mensen die gefilmd worden? En wat als je als journalist emotioneel betrokken raakt tijdens het filmproces?
Het is boeiend om te zien hoe Lalwani de grenzen tussen ‘insider’ en ‘outsider’doorheen het verhaal omdraait. Het begrip vrijheid wordt volledig op zijn kop gezet. Hoewel de inwoners van Ashwar moordenaars zijn, lijken het uiteindelijk de documentairemakers die gevangen zitten in hun gedachten.
Het dorp is zeer beeldend geschreven, maar het moet gezegd dat Lalwani zich te vaak verliest in breedvoerige beschrijvingen van zaken als de lokale kledij en het eten. Dankzij die gedetailleerde beschrijvingen kan de lezer zich een duidelijk beeld vormen van het dagelijkse leven in het dorp, maar verliest het verhaal wel zijn vaart waardoor het boek niet meteen een pageturner is. Spijtig is ook dat de Indiase personages doorheen het verhaal niet ontwikkeld worden waardoor ze haast onderling inwisselbaar zijn.
Desondanks is Het dorp een boeiend boek met een opmerkelijk onderwerp dat elke lezer gegarandeerd aan het denken zet. Het toont aan dat documentairemakers met zeer complexe ethische kwesties en soms onmogelijke keuzes geconfronteerd worden. De grootste verdienste van Lalwani’s tweede roman is zonder twijfel dat het de lezer provoceert vragen te stellen bij zaken waar hij voorheen nooit bij stil had gestaan.
