Op de website van de antiracistische organisatie Kif Kif las ik een interessante open brief van Chokri Ben Chikha, de Vlaamse theatermaker en comedian van Tunesische origine. Ben Chikha doet in zijn voorstellingen wat comedians plegen te doen: hij zet typetjes neer, bezondigt zich aan uitvergrotingen van de realiteit en probeert links en rechts een taboe te doorbreken.
Ben Chikha spaart in zijn humor ook de moslims niet. Dat komt hem geregeld op kritiek te staan, omdat hij beledigende en kwetsende dingen zou zeggen over de islam. Dat begrijpt de theaterman niet, en daarom roept hij nu alle moslims op om samen op zoek te gaan naar hun eigen identiteit. Want als de weldenkenden dat debat niet voeren, dan worden alleen de hardst roepende stemmen gehoord, zoals die van Fouad Belkacem van Sharia4Belgium.
Van toenemend religieus conservatisme en het wegkruipen in een slachtofferrol wordt de samenleving niet beter. Als er sprake is van sociaal-economische uitsluiting en racisme, dan moeten daar maatregelen tegen worden genomen. Maar individueel moet iedereen zijn eigen positie innemen vanuit zijn eigen, meervoudige identiteit: vader of moeder, zoon of dochter, werkgever of werknemer, Antwerpenaar van welke origine en met welk geloof dan ook.
De veranderingen in de samenleving hebben de zoektocht naar die identiteit veel complexer gemaakt. Sommige jongeren proberen het voor zichzelf makkelijker te maken door zich te verstoppen achter stereotiepe interpretaties van de islam. Ben Chikha doet dat niet. Hij hekelt zowel de moslimbasher als de conservatieve moslim, want allebei verwerpen ze de vrijheid van anderen om zichzelf te zijn.
Een halve eeuw geleden verkeerde onze toen nog overwegend blanke en katholieke samenleving in een vergelijkbare situatie. Toen werden er ineens in een hoog tempo allerlei taboes doorbroken en kwamen er verscheidene emancipatiebewegingen op gang. De jongste jaren lijkt de slinger een omgekeerde beweging te hebben gemaakt, omdat afdoende antwoorden op een aantal vragen uitbleven.
Ben Chikha pleit nu terecht voor een nieuw elan. Hij formuleert dé uitdaging van de huidige generatie jongeren: vrij vragen stellen, grenzeloos spelen met stereotiepen, taboes doorbreken en daardoor zichzelf opnieuw uitvinden.
