Gisteren voerde het Platform Stop Armoede Nu – terecht – actie voor eenvoudige papieren en meer administratieve vereenvoudiging. In een radioreportage in ‘De Ochtend’ over deze actie trachtte een vrouw een brief van het OCMW te ontcijferen. Haar reactie terwijl ze leest: “Meestal ben ik al moe na de tweede of de derde lijn. Da’s helemaal Chinees voor mij… Wie dit geschreven heeft zal wel universiteit gevolgd hebben en meer geleerde woorden geleerd hebben dan wij.” Ze sluit af met een diepe zucht: “Het is allemaal niet zo simpel…”
Deze vrouw slaat de nagel op de kop. Nog heel vaak leren studenten aan universiteiten en hogescholen ingewikkeld schrijven en met dure woorden spreken. Met de steun van de Europese Commissie werkt de Katholieke Hogeschool Kempen samen met internationale partners aan een opleiding om dit probleem uit de wereld te helpen.
Een simpele oplossing?
Interviewster Lisbeth Imbo stelt na de getuigenis van de vrouw in de reportage: “Hier moet toch vrij gemakkelijk iets aan gedaan kunnen worden?” Haar gesprekspartner, staatssecretaris Maggie De Block kent het probleem van binnenuit. Als huisarts ontcijferde zij al vaak veel te moeilijke brieven voor haar patiënten. Volgens haar moeten we allemaal samenwerken aan betere communicatie, eenvoudigere aanvraagprocedures en automatische toekenning van sociale rechten.
De vrouw in het stukje vooraf zei net hetzelfde, maar formuleerde het ietwat anders: “Dat we duidelijke en leesbare brieven krijgen, met eenvoudige woorden. Dat we een formulier zelf kunnen invullen en daarvoor geen hulp moeten vragen. Dat ze er heel goed bijzetten waar we moeten zijn als we ergens moeten komen om een probleem op te lossen. En dat ze er een duidelijk planneke bijsteken…” Zo simpel is dat.
Duidelijke communicatie moet!
President Obama tekende vorig jaar de Plain Writing Act: alle nieuwe documenten van de overheid moeten voortaan geschreven zijn in ‘duidelijke taal’ (plain language). Obama wil immers dat iedere Amerikaanse burger belangrijke documenten van de overheid kan begrijpen en juist gebruiken.
Recente wetswijzigingen in bijvoorbeeld Nederland, Portugal, Zuid-Afrika, Canada en Nieuw-Zeeland bevestigen dat iedereen het er stilaan over eens wordt dat overheden, bedrijven, welzijnsorganisaties, ziekenhuizen, verzekeringsmaatschappijen, energieleveranciers, banken (noem maar op…) verplicht moeten werken aan duidelijke brieven, folders, websites enzovoort. Nog al te vaak gebeurt het echter dat ze zich kunnen verschuilen achter ondoorzichtige wetten en procedures om ingewikkelde brieven en formulieren te verantwoorden. Er is dus nog veel werk aan de winkel voor Maggie De Block en haar Vlaamse en Europese collega’s om er ook in ons land voor te zorgen dat belangrijke informatie duidelijk moet zijn voor iedereen.
Ondertussen in Europa en de Kempen
Ongeveer een jaar geleden lanceerde de Europese commissie haar ‘Clear Writing Campaign’. Daarmee wil ze haar personeel aanmoedigen om duidelijker te schrijven en documenten korter en eenvoudiger te maken. De commissie maakte een handige gids om eenvoudiger te schrijven voor haar personeel en bedacht zelfs een campagnelied (in het Engels).
In de Katholieke Hogeschool Kempen werken we al jaren aan ‘klare taal’. Dankzij de steun van de Europese Commissie kunnen we binnenkort nu ook een postgraduaat opleiding ‘duidelijke communicatie’ aanbieden. Want die bestaat nog niet, of toch niet zoals wij zo’n opleiding zien. Alleen in Zweden - in Europa hét voorvechtersland in de strijd tegen onduidelijke taal van de overheid - kunnen studenten al kiezen voor dit soort opleiding. Op hun voorbeeld borduren we voort om onze eigen opleiding vorm te geven. Praktijkexperten uit de hele wereld zijn bereid om hun kennis en ervaring daarvoor met ons te delen. Onder hen bijvoorbeeld Annetta Cheek van het Amerikaanse Center for Plain Language dat de Clear Writing Act van president Obama hielp waarmaken.
Onderzoeken en bijleren over wat écht werkt
Met onze opleiding mikken we op mensen bij de overheid, in bedrijven en diensten die elke dag vaak moeilijke dingen moeten duidelijk maken aan ‘het grote publiek’, gewone mensen dus. Maar we verwelkomen ook redacteurs, copywriters, vormgevers die hun brood verdienen met kromme brieven en formulieren recht te trekken en mensen uit de wereld van de ‘usability’ die werken gebruiksvriendelijke diensten en producten. Met hen gaan we samen op onderzoek en leren we al doende wat echt werkt om brieven, formulieren en websites beter en verstaanbaar te maken.
Graag uw medewerking
Stelt u belang in onze opleiding of hebt u er belang bij? Wil u de opleiding zelf volgen of vindt u ze interessant voor uw medewerkers, klanten of cliënten? Wil u meewerken om ze vorm te geven en nauw te laten aansluiten bij werkelijke behoeften in de praktijk? Laat het ons weten. Stuur een mailtje naar [email protected]. Binnenkort nodigen we u dan uit om uw mening, inbreng, commentaar te geven.
Karine Nicolay is docent aan de Katholieke Hogeschool Kempen. Ze is ook projectcoördinator van ‘IC Clear’, een internationaal project met partners uit Canada, Portugal, Oostenrijk en Estland. Met de financiële steun van het Fonds voor levenslang leren van de Europese Commissie, en de morele steun van de Swedish Language Consultancy Program van Stockholm University, IIID (International Institute for Information Design), Plain (Plain Language Association International) , Center for Plain Language in de Verenigde Staten en Clarity International, een internationale organisatie die ijvert voor eenvoudige juridische taal). Op de volgende conferentie van Clarity in Washington in mei zal Karine de inhoud van de nieuwe opleiding voorstellen aan de aanwezigen en vragen naar hun voorstellingen ter verbetering.
