Turken, Koerden en Suryoye leven ondanks hun specifieke spanningsvelden in Sint-Joost-ten-Node samen. En de aparte werelden waarin Bruxpats en locals vertoeven, bieden weinig mogelijkheid tot onderlinge contacten.
Of ik even een boek over Brussel en zijn verschillende migratiestromen wilde lezen? Waarom niet, lijkt me wel interessant. En daar belandde hij dan op mijn bureau, de 520 pagina’s tellende kanjer ‘In Brussel. Een reis door de wereld’ (EPO).
Hans Vandecandelaere, historicus en Brusselkenner, schetst voor een breed lezerspubliek de geschiedenis van 60 jaar migratie in Brussel. Daarvoor baseert de auteur zich op wetenschappelijke studies en op veldwerk. Uiterst charmant is zijn aanpak zoals bijvoorbeeld speedinterviews met metroreizigers over hun herkomst en hun relatie tot de stad. Anno 2012 heeft meer dan de helft van de Ketjes een persoonlijke migratiegeschiedenis. Inwoners ervaren de diversiteit als één van de positieve eigenschappen van Brussel.
De auteur tekent de historische krijtlijnen van de migratiegeschiedenis van een dertigtal bevolkingsgroepen: gaande van politieke en/of economische vluchtelingen, (on)geschoolde arbeidsmigranten, studenten, enz. Per groep worden de oorzaken en achtergronden van de migratie naar Brussel toegelicht, de wijze waarop men zich organiseerde, de woonpatronen en de beroepen en sectoren waarin men actief was en is.
Het boek doorprikt een aantal hardnekkige mythes. In tegenstelling tot de algemene perceptie en de publieke beeldvorming is 60% van de vreemde bevolking in Brussel afkomstig uit de lidstaten van de EU27. Kijkt men naar de genaturaliseerde Brusselaars en als Belg geboren (klein)kinderen van (groot)ouders die migreerden dan vormen Brusselaars van Marokkaanse origine de grootste groep, gevolgd door de inwoners van Franse en Italiaanse afkomst.
Wat het boek interessant maakt, is dat het een inkijk geeft in de migratiegeschiedenis van groepen waarmee het grote publiek weinig vertrouwd is. Zo streek de eerste generatie Congolezen in de jaren 1960 als een studentenpopulatie neer. Ondanks hun scholingsniveau moesten ze afrekenen met discriminatie op de arbeids- en huizenmarkt. Wanneer hoorde je het laatst iets over Assyrische christenen of noem ik ze toch beter Suryoye?
Onderlinge verhoudingen tussen maar ook binnen etnische groepen lopen langs socio-economische, regionale en politieke breuklijnen. De Russische high society ontvluchtte in de jaren 1920 en 1930 de repressie van de bolsjewieken en hield zich afzijdig van de instroom nieuwe Russen net na Wereldoorlog II. Turken, Koerden en Suryoye leven ondanks hun specifieke spanningsvelden in Sint-Joost-ten-Node samen. En de aparte werelden waarin Bruxpats en locals vertoeven, bieden weinig mogelijkheid tot onderlinge contacten.
Voor mij blijft het onduidelijk op welke grond de beschreven bevolkingsgroepen werden geselecteerd: omwille van hun numerieke aanwezigheid, hun zichtbaarheid als groep in Brussel of louter vanuit persoonlijke interesse van de auteur? Een aantal hoofdstukken is minder uitgediept waardoor ze eerder fragmentarisch en anekdotisch overkomen.
Natuurlijk is er meer onderzoek gebeurd naar de ‘klassieke’ groepen zoals Italianen, Marokkanen en Turken in vergelijking met de onvertelde geschiedenis van Colombianen, Grieken of Vietnamezen. De auteur is zich daar van bewust en pretendeert zeker niet exhaustief te zijn, maar enkel de grote lijnen te willen uitzetten.
Als voorbeeld neem ik het hoofdstukje over de Pakistaanse gemeenschap, hoofdzakelijk voorgesteld als een groep van winkeliers. Inderdaad dit gaat voor een groot deel op, maar de stille opmars in het afgelopen decennium van hooggeschoolde Pakistani die voor multinationals werken en aan Belgische universiteiten doctoren, blijft onbesproken. Evenmin de groep zonder legale verblijfsstatus. Soms lijken de groepen statisch weergegeven, opgesloten binnen de contouren die de auteur tekent waardoor, naar mijn mening, de evoluties en nieuwe ontwikkelingen binnen een gemeenschap over het hoofd worden gezien
Maar toch, alle eer gaat naar Hans Vandecandelaere voor zijn toegankelijk reisverhaal over Brussel.
>>>
In Brussel. Een reis door de wereld.
Hans Vandecandelaere
Epo
ISBN 978 94 91297 35 9
paperback (15 x 22,5 cm) - 520p.
prijs: € 29.50
