De shock tussen culturen kan enorm zijn. Je moet zelf migrant zijn om te weten wat dat betekent.
Op een koude en mistige dag in Oostende krijg ik een warm onthaal in het ‘Afrikaans huis’ van Dominique Lubaki. Elk plaatsje is ingenomen door Afrikaanse kunst: het decor, de meubelen en de muren. Zelfs de muziek en geur uit de keuken doen me denken aan zijn cultuur. Ik voel me in zijn land van herkomst, in Congo bij hem thuis…
Kif Kif: Van waar komt uw inspiratie van al deze mooie wijsheden die in uw kunstwerken te zien zijn?
Lubaki: "Ik haal inspiratie uit mijn eigen levenservaring in Congo en hier. Ik heb 35 jaar in Congo gewoond en nu woon ik al 22 jaar in Oostende. De shock tussen deze twee culturen is enorm. Je moet zelf migrant zijn om te weten wat dat betekent. Er zijn twee soorten migranten: migranten met dezelfde huidskleur als de autochtoon en migranten met een andere huidskleur."
Kif Kif: U schrijft ook teksten die u verwerkt in uw kunstwerken. Waarom?
Lubaki: "Met mijn teksten wil ik mensen sensibiliseren en hen ervan bewust maken dat de wereld één multicultureel dorp geworden is. Neem bijvoorbeeld ‘de taal van de sport is universeel’: men ziet overal in sportcompetities de positieve invloed en inbreng van migranten."
Kif Kif: Tracht u soms uw eigen mening over migratie over te brengen met uw kunst?
Lubaki: "Ja, zoals je kan zien, zegt het logo van ‘Multi Mondo’ alles.
De Kameleon is het symbool van integratie en een harmonieuze samenleving. Het is een fascinerend dier, hij kan zich aan zijn omgeving aanpassen en toch zijn identiteit behouden. Dat wil zeggen dat we ons als allochtonen moeten aanpassen aan nieuwe situaties en tegelijk een weg zoeken naar kwaliteit en identiteit. België is een multicultureel land. Dat betekent dat er in België mensen van verschillende culturen leven. Dat geeft nog al eens problemen. Daarom moeten de mensen die uit het buitenland naar België zijn geïmmigreerd, de taal leren en zich aanpassen aan de Belgische normen en waarden."
Kif Kif: Op de tentoonstelling, in de luchthavenhal van Oostende, waren uw kunstwerken in verband met Afrikaanse voetballers te zien. Wat wilt u hiermee bereiken?
Lubaki: Ik wil gewoon aantonen dat bij elke ploeg van de Belgische topvoetbalcompetitie Afrikanen spelen. Deze maken deel uit van de beste spelers. Vorig jaar werd de Belgische gouden schoen toegekend aan een voetballer van Congolese origine ‘Dieu Merci Mbokani’ van RSC Anderlecht.
Kif Kif: In vele werken is er een vorm van protest of kritiek aanwezig. Is dat uw uitlaatklep?
Lubaki: Ja, ik heb mijn mening vaak geuit in mijn werken, zoals ‘Immigratiestraat’, de asielzoekers of migranten moeten een lange procedure doorstaan om in België wel of niet te kunnen blijven. Voor buitenlandse topvoetballers bestaat er zo geen procedure. Ze zijn hier om te voetballen en krijgen dus gemakkelijker een verblijfsvergunning.
‘Afrika Indépendance où es-tu?’: Na de slavernij en de kolonisatie is er nu de aanwezigheid van Chinezen in Afrika. Waar is de echte onafhankelijkheid van dit continent? Zal Afrika ooit onafhankelijk zijn? Ah Afrika! - heel triestig
Kif Kif: Elk meubelstuk hier hebt u met Afrikaanse motieven geverfd. Hoe reageren de bezoekers?
Lubaki: "Zij vinden het uniek en voelen mijn roots, die ik niet vergeet door het Afrikaans decor."
Kif Kif: Uw ‘pourquoiïsme’ is zo uniek. Wat bedoelt u hiermee?
Lubaki: "Mijn filosofie, le pourquoiïsme, is zoeken naar “het waarom”. Iemand die alles in vraag stelt is dus een ‘pourquoiïste’. Ik denk dat iedereen in zijn leven meermaals de ‘waarom’-vraag stelt."
Kif Kif: Waarom gebruikt u de kunstenaarsnaam ‘par lui -même’ (door hemzelf)? Kunt u dit verduidelijken?
Lubaki: Ik gebruik deze naam voor mijn levenservaringen, mijn kijk op de wereld en de mensen.
Kif Kif: ‘Si tu vois un éléphant avaler une noix de coco, c’est qu’il a confiance en son derrière’ ( Een kokosnoot inslikken, is vertrouwen hebben in zijn achterste). Dit is grappig. Houdt u van doordenkertjes?
Lubaki: "Ja, daar houd ik van. Dit komt van een Afrikaans spreekwoord en betekent: ‘leef niet boven je stand’. Ik schilderde op die olifant de huid van een luipaard. De mensen mogen zelf raden welk dier dit is, zo wil ik benadrukken dat het vooral het innerlijke is dat telt."
Kif Kif: Op één van uw affiches lees ik ‘artikel 15: trek je plan’. Is dat politiek gericht?
Lubaki: "In Congo is er geen sociale zekerheid, heerst er een hoge werkloosheid, zijn er geen uitkeringen, en is er weinig infrastructuur zoals hospitalen, transport, goede wegen… De mensen moeten hun plan trekken om te overleven, dat noemt men in Congo dus ‘artikel 15’."
Kif Kif: Waarom gebruikt u vaak de kaart van Afrika in uw kunstwerken?
Lubaki: "De vorm van Afrika is op zichzelf al kunst. In vergelijking met andere continenten heeft Afrika een elegantere vorm. Ik wil de mensen bewust maken van de situatie in Afrika, over de rijkdom van dit continent en de armoede van de bevolking. Ook wil ik de Afrikaanse cultuur in een goed daglicht stellen."
Kif Kif: U maakt zelfs Afrikaanse voetballen met de verschillende kleuren van de ploegen?
Lubaki: "Dat doe ik om meer aandacht te geven aan de aanwezigheid van Afrikanen in de voetbalploegen. De Afrikaanse voetbal is een begrip bij voetballers van alle niveaus in Afrika: van de grote bekende voetballers tot de kinderen op straat, iedereen kent het. Voor velen was het hun eerste bal, ook voor mij. Het is dus een blijvende herinnering. De Afrikaanse voetbal 'made in Belgium' is gemaakt met o.a. de reclamebladen, en kranten, ... die we bijna dagelijks ontvangen in onze brievenbussen. Een ambachtelijk product met oog voor recyclage dus."
Kif Kif: Wat doet u nog meer om zo dicht bij uw roots te blijven?
Lubaki: "Ik geef workshops in samenwerking met de organisatie ‘Kleur bekennen’. De titels van mijn workshops zijn: ‘als vluchteling voor vluchtelingen’, mboté ba noko ya Congo’ (goeiedag oompjes van Congo). Aan de hand van die workshops en uitwisselingen streef ik naar een betere ontwikkelingsamenwerking en wil ik de verdraagzaamheid bevorderen. Door mijn vzw Multi Mondo probeer ik iedereen te sensibiliseren over de migratieproblematiek. Ook organiseer ik interculturele voetbaltornooien, multiculturele feesten en ben ik wandelgids in Oostende. Eigenlijk zit ik nooit stil."
Kif Kif: Ik lees en voel in uw kunstwerken een groot gemis van uw roots. Klopt dat?
Lubaki: "Mijn kunst houdt me dichter bij mijn roots: Congo, waar ik geboren ben, waar mijn hart en mijn familie nog steeds verblijft."
