De laatste decennia heeft de wereld 2 grote bevrijdingsbewegingen gekend: het African National Congres (ANC) in Zuid-Afrika en de Palestine Liberation Organization (PLO) in Palestina. Van de eerste wordt gezegd dat het “doel” bereikt is, terwijl de tweede nog steeds in de fase van de bevrijdingsstrijd zit.
Toch duiken hierbij verschillende vragen op: welke gelijkenissen bestaan er tussen deze twee bewegingen en welke lessen kunnen getrokken worden uit hun strijd? Is de zwarte bevolking van Zuid-Afrika beter af dan vroeger en zo ja, welk deel van de bevolking? En is de PLO wel nog verwikkeld in een anti-kolonialistische en –imperialistische strijd?
In eerste instantie zal ik aantonen waarom de twee situaties vergeleken mogen worden. Daarna komt een analyse van de fouten die zowel bij het ANC als bij de PLO zichtbaar zijn en de reden waarom deze fouten gemaakt zijn. Ten slotte volgt een voorstel over hoe we hier in België een beweging kunnen uitbouwen die een stem kan zijn voor het Palestijns volk, door diepgaande analyses en duidelijke standpunten, en die verder gaat dan het algemeen gekend discours van “internationaal recht” en “VN-resoluties”.
Een vergelijking van de situaties
Tot 1994, toen Mandela verkozen werd als president, kende Zuid-Afrika een Apartheidspolitiek, een racistisch systeem waarvan de wortels in het blank kolonialisme lagen. Deze politiek zat diep verankerd zowel op politiek, juridisch als economisch niveau.
Het ANC wordt algemeen beschouwd als de vertegenwoordiger van de zwarte Zuid-Afrikaanse bevolking tijdens hun strijd tegen de Apartheid en bevat zowel de zwarte elite als meer progressieve stromingen, zoals de Communistische Partij.
Palestina kent tot op de dag van vandaag ontegensprekelijk een Apartheidspolitiek, vele stemmen pleiten zelfs voor het uitvinden van een nieuw woord aangezien de situatie erger is dan in Zuid-Afrika. Ook de PLO probeerde de bevrijdingsstrijd onder haar hoede te brengen en stelde zich voor als een progressieve beweging, waarbij het PFLP en DFLP de revolutionaire koers van de PLO bewaarden.
Wereldwijd steunden de progressieven het ANC en de PLO, zelfs onder leiding van een elite, onder het motto van het stagism, waarbij het eerste stadium een nationale bevrijdingsstrijd inhoudt door een samenwerking tussen het volk en de elite. Pas in een tweede stadium kan het volk dan de macht grijpen.
Toch schrijft Marx zelf dat deze theorie niet overal toegepast kan worden en afhangt van de specifieke situatie.
Zelfs tussen Zuid-Afrika en Palestina zijn er verschillen. Niet alleen is de situatie in Palestina kritieker, het verzet moet namelijk naast racisme ook strijden tegen kolonialisme en imperialisme, maar ook de rol van de bevrijdingsbeweging is anders.
Het ANC heeft nooit aanvaard om als onderaannemer van de Apartheid te dienen, de PLO wel.
Nood aan een nieuwe analyse
Beide bewegingen hebben duidelijk enorme fouten gemaakt. Sinds ’94 is het ANC aan de macht, maar van een echte verandering is weinig te merken. Augustus van dit jaar was een dieptepunt, na de moord op 34 stakende mijnwerkers. Het kapitalisme wordt aanvaard als economisch systeem zonder het in vraag te stellen. Is dit waar de gewone bevolking naar verlangde?
In Palestina kan de vraag gesteld worden of de PLO nog steeds een bevrijdingsstrijd levert. Hiermee wordt niet noodzakelijk gewapende strijd bedoeld, maar toch blijft het antwoord negatief.
George Habash, één van de grootste Palestijnse leiders, legde dit uit in een interview in 1998: “When the bourgeoisie achieves its class objectives, it ceases to fight. What happened was that a certain class fraction, represented by the Oslo team, believes it has scored an achievement. But what of the masses? What about their interests?”
De strijd werd dus gestaakt nadat het “doel” van de elite werd bereikt… Klinkt bekend in de oren? Zelfs het stagism is dus niet meer van toepassing op de Palestijnse bevrijdingsstrijd.
Welk alternatief bestaat er dan voor het eerste stadium, waarbij de elite en het volk een alliantie moeten aangaan tegen een gemeenschappelijke vijand?
Een antwoord vindt men terug in het oprichtingshandvest van het PFLP uit 1969: “Another opinion states that, since we are in the stage of national liberation, we cannot envisage a class struggle which is only justified in the stage of socialist revolution … To allow this trend of political thought to follow its course without facing it would lead to total loss. The masses of our people do not have the same living conditions; all these people cannot have the same attitude toward the revolution.”
Door deze visie totaal te negeren in onze steun aan zowel het ANC als de PLO is de situatie in Zuid-Afrika en Palestina totaal in het sloop geraakt.
Onze rol in Europa
Wat moet dan het doel zijn van een solidariteitsbeweging in Europa? Bepaalde stemmen pleiten ervoor om geen keuze te maken in de plaats van de Palestijnen en bijgevolg geen politieke voorkeur te laten blijken. Deze opmerking is echter niet van toepassing, de bedoeling is namelijk niet dat wij ons expliciet gaan positioneren tegen de Palestijnse Autoriteit of tegen de elite.
Toch moet dit aspect duidelijk zichtbaar zijn in onze analyses van bepaalde politieke en diplomatieke stappen. Het is ook onze rol om klaar en duidelijk te begrijpen wie de vijand van het Palestijns volk is: Israël, het imperialisme, de reactionaire Arabische regimes en de Palestijnse collaborerende elite.
Dit is opnieuw geen mening van een buitenstaander, maar de basisanalyse van de revolutionaire Palestijnse fracties. Om de beweging nieuw leven in te blazen, is het nodig om duidelijkere standpunten in te nemen, steun te betuigen aan het verzet en de Belgische bevolking te mobiliseren met een klare visie.
