Yipoon en Neva, beiden afkomstig uit Brussel, worden vaak aangeduid als de eerste bgirls in de jaren 90. Toen ik Yipoon contacteerde voor mijn onderzoek gaf ze aan dat ze zichzelf niet als een van de eerste bgirls ziet, maar als een van de eersten die nog steeds actief is. Ze was in die tijd vooral bezig met freestyle en was actief in tal van projecten. Ze was de eerste winnares van de Best Belgium Bgirl Battle. Vandaag is ze choreografe en maakt ze haar eigen dansvoorstellingen.
Hoe ben je in aanraking gekomen met hiphop en breakdance?
Ik ontdekte hiphop via Yo! MTV Raps. Als kind had ik nooit gedacht dat ik breakdancer of choreografe zou worden, tot ik op mijn achttiende verhuisde naar Brussel. De eerste keer dat ik in contact kwam met de hiphopcultuur in België was op het eerste festival van Lezarts Urbains in de Hallen van Schaarbeek. Op het podium stond MC Kray-Z, hij maakte veel indruk op mij, hoe hij op het podium rapte en danste.
De weken erna had ik meer ontmoetingen die me introduceerden in de Belgische hiphop. Zo leerde ik de Brusselse bboy Mambo kennen, die de zotste power moves kon maken. Ik was gefascineerd door zijn joie de vivre en werd verliefd op de energie van breakdance. Niet veel later was er een hiphopfestival in Recyclart. Ik ontmoette er één voor één de groepsleden van breakdancegroep Crazy Force. Dat was een reeks toevallige ontmoetingen die uiteindelijk mijn lot hebben bepaald. Na die dag wist ik dat dit het pad was dat ik moest volgen. Dat moet ergens in de zomer van 1996 geweest zijn.
Ik begon hierna dagelijks intens te trainen in de Ravensteingalerij. Het was toen echt de plek waar breakdancers samenkwamen. De marmeren vloer is perfect om op te dansen, je kan er op glijden zonder jezelf te bezeren. Kray-Z zag daar de evolutie die ik maakte en heeft me toen gevraagd om bij hem in zijn loft te komen trainen. Vanuit die trainingen is Mad Spirit Foundation ontstaan. Dit was een autodidactische groep, we leerden onszelf alles aan in verschillende disciplines. Van graffiti tot rap en dans of andere vormen van expressie.
Wat was het punt waarop je van je hobby en passie naar een carrière ging?
Dat gebeurde zo’n half jaar later. Kray-Z had een grote loft waar we trainden. Fatou Traoré, een choreografe, was een buurvrouw en op een avond kwam ze toevallig langs. Ze zag zes dansers die met veel energie op de vloer bezig waren. Ze was enthousiast en wilde samen met ons een project beginnen, genaamd Vegetal Beauty and Mad Spirit. Via haar werkten we samen met jazzmuzikanten. Het was een hele uitdaging voor ons, omdat ze een totaal ander ritme hadden dan de muziek waarop we normaal dansten. Het vormde onze stijl als dansers.
Ik mix meerdere stijlen en invloeden in mijn choreografie, maar ik zal nooit de breakdancer die in mij zit kunnen vermijden.
We deden in die tijd niet mee aan dance battles omdat we die mindset niet hadden. We deden vooral aan freestyle. Maar in 2004 won ik wel de Best Belgium Bgirl Battle, georganiseerd door Indahouz in Gent.
Sinds 2005 ben ik choreografe en maak ik dansvoorstellingen. Ik mix meerdere stijlen en invloeden in mijn choreografie, maar ik zal nooit de breakdancer die in mij zit kunnen vermijden. Mijn nieuwste dansvoorstelling heet B****. Het woord bitch wordt vaak in een negatieve context gebruikt, maar een bitch zijn kan ook positief zijn. Het is een boodschap voor alle vrouwen, voor de bitch die in ons zit.
Wat betekent hiphop voor jou?
Hiphop is een manier van leven, een perceptie op het leven. Door hiphop en breakdance heb ik mezelf teruggevonden. Ik heb gevochten met mijn eigen schaduw. Hiphop en breakdance hebben mij meer universeel gemaakt. Ik hou van hiphop omdat het potentieel in jou naar boven haalt waarvan je niet wist dat je het had.
De cultuur staat voor evolutie, met de centrale vraag: ‘wat is er nog mogelijk?’. Voor mij is hiphop iets spiritueel waarbij je een open geest moet hebben. Je evolueert steeds verder en raakt meerdere dimensies aan. Erykah Badu zegt het zelf: “Hiphop is a religion.” En als de koningin van de cultuur het zegt moet het wel waar zijn (lacht).
Hoe is het als vrouw in de hiphop scene?
De hiphop scene is een zeer mannelijke omgeving, maar het is me gelukt om er mijn plek te vinden. Uiteindelijk is hiphop een universele dans. Ook als vrouw ben je daar dus op je plaats, maar die plek moet je voor jezelf creëren.
Soms heb je mannen die flirten, of die ervan uit gaan dat de meisjes daar zijn omdat ze de mannen willen versieren. Maar uiteindelijk hebben ze toch respect voor je omdat ze zien hoe hard je het wilt en hoeveel evolutie je maakt in je trainingen. Het hangt er ook vanaf met welke houding je daar als vrouw staat. Als je denkt dat je als vrouw zwak bent en het niet kan, dan gaan ze je waarschijnlijk ook zo beoordelen.
Ik moest mijn vrouwelijkheid opzeggen, zodat mensen mijn dans zouden accepteren voor wat het was.
Ik dacht in die tijd ook niet aan mijn vrouwelijkheid, ik wou vooral breakdancer worden. Ik moest mijn vrouwelijkheid opzeggen, zodat mensen mijn dans zouden accepteren voor wat het was. Ik kwam trainen in mijn jogging, zo kon er niet geflirt worden. Ze moesten zich dan concentreren op de bewegingen die ik maakte als danser en niet op mijn lichaam. Een vriendin van me die ook bgirl is zei altijd dat ze brede kleren droeg zodat ze haar ego kon laten groeien (lacht).
Dat is ook mijn advies voor andere bgirls: zorg dat je omringd bent door mensen die je pushen om het beste uit jezelf te halen. Mensen die je feedback geven en niet enkel kijken naar wat je doet. Laat je niet zeggen dat je zwak bent, toon discipline, blijf trainen en je zal sterker worden. Ik deed het, dus anderen kunnen het ook. En vooral: doe het graag, en doe het voor jezelf.
Is de hiphopcultuur vrouwonvriendelijk?
Ik vind het belangrijk om dat te kaderen. Ik spreek nu over 1996, dat is best lang geleden. Bij breakdance bijeenkomsten waren er vooral mannen aanwezig, en was er veel straatmentaliteit. Ik denk dat vrouwen het daarom toen niet veilig vonden om te komen. Zeker in die tijd was het een hard leven in Brussel. Er was in die tijd meer druggebruik. Het merendeel van de dansers was respectvol maar je had ook mannen die macho reageerden op meisjes. Er was ook een grote mix van culturen, en elke cultuur had zijn eigen beeld van vrouwen.
Sommige dansers groeiden op in slechte omstandigheden, soms met familiaal geweld of in een criminele omgeving.
Maar je moet weten dat sommige dansers in slechte omstandigheden opgroeiden, soms met familiaal geweld of in een criminele omgeving. Breakdance was voor hen het eerste dat hen een soort waardigheid gaf. Ze leerden zichzelf appreciëren door alle inspanningen die ze maakten. Uiteindelijk waren veel van ons eigenlijk gebroken kinderen of kinderen met trauma’s. Dus soms had je negatieve reacties die kwamen vanuit jaloezie, maar zeker ook van omdat sommigen zich niet goed in hun vel voelden.
Waarop ben je het meest trots in jouw carrière?
Bovendien ben ik heel fier dat ik mijn grenzen heb kunnen verleggen. Ik ben buiten de hiphop gestapt en heb een poort geopend naar een meer hedendaagse stijl. Daarnaast geef ik een vrouwelijke weergave van hiphop en heb ik verschillende verbindingen met hiphop kunnen maken.
Maar ik ben ook trots dat ik een Aziatische minderheidsgroep kan representeren. Ik kom van een land dat een genocide heeft meegemaakt (Yipoon is van Khmer origine uit Cambodja, nvdr). En voor mijn eerste dansvoorstelling heb ik breakdance kunnen gebruiken als tool om een zwaar verhaal te vertellen. Daar ben ik fier op, dat ik een impact heb kunnen maken met een dansvoorstelling over het lot en de identiteit van een volk.
Morgen het 4e en laatste deel: Interview met Ya Kid K.
Meer info over The Keepers: https://www.followthekeepers.com/
