Ik woon nu in Oostende en voel me noch Belgisch, noch Maleisisch. Onlangs ben ik na vier jaar afwezigheid teruggekeerd naar Maleisië. Deze keer voelde ik me meer een toerist in mijn eigen land dan een Maleisische. Ondanks dat we dezelfde taal spreken en er hetzelfde uitzien, denken we heel anders.
Sommige dingen zijn niet veranderd: ik voelde me opnieuw gespannen bij het idee van terugkeren, en probeerde mijn gedachten te verzetten door me te concentreren op mijn werk. Tegenwoordig werk ik in het Concertgebouw Brugge, waar ik meewerk aan participatie en outreach. We bevinden ons nu in een druk cultureel seizoen, maar het trouwfeest van mijn jongste, favoriete zus kon ik echt niet missen.
Wat betreft transport: tien jaar geleden schreef ik dat mijn familie Koreaanse en Japanse auto's had. Intussen heeft mijn vader zijn auto vervangen door een splinternieuwe hybride Proton, een auto van Maleisische makelij. Die auto is daar dan ook geen overbodige luxe.
Een intensieve trouwdag
Het is nog steeds erg warm in Maleisië, 34 graden voelt eerder als 38 graden, vooral als de zon fel schijnt. Mijn Belgische partner geniet ervan en wil graag in de zon bakken, maar ik verkies de schaduw en stap liever onder een parasol als we toch een korte afstand te voet afleggen. Tegenwoordig is een auto in Maleisië echt onmisbaar, tenzij je dicht bij het openbaar vervoer woont. Fietsen is erg gevaarlijk omdat zwakke weggebruikers nauwelijks voorrang krijgen. Na een week in Maleisië miste ik mijn fiets (en de vrijheid die ermee gepaard gaat) in Oostende enorm.
Mijn jongste zus had drie draaiboeken klaar voor de familie voor een intensieve trouwdag. Ze was al om drie uur 's nachts wakker om zich klaar te maken voor de traditionele theeceremonie. Het was intensief, en rond acht uur ’s avonds verschenen de mannen en hun entourage. De cameraploeg en drones waren klaar om deze prachtige dag vast te leggen. Mijn zus en haar verloofde hadden alles tot in de puntjes gepland. 's Avonds kwamen er zelfs influencers langs om het trouwfeest vast te leggen. Hun video’s zijn inmiddels door 100.000 mensen online is bekeken.
De consumptiemaatschappij lijkt alleen maar extremer te zijn geworden, met meer winkelcentra en overal restaurants. In Maleisië eet bijna iedereen buitenshuis, thuis koken is eerder uitzonderlijk. Ook zijn er sinds mijn laatste bezoek meer Koreaanse restaurants bijgekomen. Een Koreaanse expat die ik ontmoette tijdens mijn reis vertelde dat er ongeveer 70.000 Koreanen in Maleisië zijn vanwege de Koreaanse bedrijven daar. Maleisiërs zijn gek op Koreaanse films en dramaseries, dus het is geen verrassing dat Koreaans eten zo populair is. Zelfs productambassadeurs – celebrities die als schermgezicht fungeren om producten te verkopen – zijn Koreanen. De populariteit van immigranten uit Zuid-Korea staat in schril contrast met de manier waarop wordt gekeken naar andere bevolkingsgroepen van buitenlandse afkomst. Zo krijgen mensen op de vlucht, zoals de Rohingya uit Myanmar, slechts zeer moeizaam verblijfspapieren.
Vanzelfsprekend respect voor verschillende culturen
Wat ik miste in Maleisië? Mijn fiets en vrijheid, omdat verplaatsen te voet of met de fiets moeilijk is. Ook miste ik de relatief kleine gemeenschappen in Brugge en Oostende. In Maleisië leid je een comfortabel leven als je goed verdient, veel draait om status en carrière. Ik heb die ratrace bewust achter me gelaten voor een ander soort leven hier, waar geluk draait om relaties, niet om verdiensten.
Wat ik mis in België? De spontaniteit en het respect tussen verschillende culturen. Ik was in Maleisië toen de ramadan voor de deur stond, en overal vond je gepaste decoraties, en niet-moslims eten niet openlijk in het bijzijn van hun islamitische vrienden en collega's. Dit vanzelfsprekende respect mis ik soms in België. Soms hoor ik mensen hier klagen over aanpassingen voor moslims, maar ik denk juist aan het belang van inclusie.
Hoe ouder ik word, hoe bewuster ik nadenk over mijn culturele identiteit en wat ik wil doorgeven aan de volgende generatie. Ik voel het als mijn plicht om mijn cultuur te delen, zoals mijn favoriete liedje ’Rasa Sayang’ en het dragen van moderne batik-kleding.
Wat ik miste in Maleisië zijn oude monumenten. In België vind je veel historische gebouwen en monumenten, zoals in Brugge, waar het lijkt alsof de tijd heeft stilgestaan. In Maleisië zie je voornamelijk moderne wolkenkrabbers. Het is echt standaard om gemiddeld 30 à 40 verdiepingen hoog appartementen en gebouwen te hebben, zeker in Kuala Lumpur of de steden net buiten de hoofdstad. Om aan de concrete jungle te ontsnappen zou je verder van de hoofdstad moeten rijden.
Hoewel de ongelijkheid in België kleiner is, en er betaalbare cultuurprogramma's bestaan, is het nog een uitdaging om ervoor te zorgen dat iedereen daar de weg naartoe vindt
In Maleisië kun je een ware VIP-behandeling krijgen als je een bepaalde status of geld hebt, wat in groot contrast staat met de slechte economische situatie van veel andere mensen. Als je uit een machtige familie komt, krijg je een speciale toegang in pretparken. Veel cultuur- en ontspanningsactiviteiten zijn dan ook enkel toegankelijk voor mensen met geld.
In België is dat enigszins anders: zo is er in het Concertgebouw jaarlijks ‘Iedereen Klassiek’ en het ‘Krikrak’ familiefestival. Dat gratis cultuuraanbod is zo fijn dankzij sponsoring, subsidie en goodwill. In de Belgische samenleving is er natuurlijk ook ongelijkheid, maar wel iets kleiner, en zijn er programma’s voor sommige kansengroepen of gratis aanbod zoals tijdens de Erfgoeddag of Open Monumentendag. Alleen moeten we ervoor zorgen dat iedereen er de weg naartoe vindt en dat niet alleen de usual suspects uit de middenklasse opdagen.
Na 3 weken terug te zijn, toch mijn langste verblijf in mijn thuisland sinds ik naar België verhuisd ben, was het voor mijn zoon en mij tijd om weer naar België te gaan, terug naar het werk en naar school. Ik vond het best fijn dat ik dit jaar het Chinees nieuwjaar met de familie mocht vieren en dat mijn zoontje dat ook eens kon ervaren. Ik kleed hem dan graag als een klein Maleisisch jongetje in zijn rood kostuum, want zijn roots zijn nog steeds zijn roots. En ik vind het ook belangrijk dat hij de liefde en warmte van de familie altijd in zijn hart draagt terwijl hij opgroeit. Mijn thuis- en geboorteland is misschien Maleisië, en ik woon intussen al 1/3 van mijn leven in België, maar in hart en ziel ben ik gewoon een wereldburger die graag tussen de verschillende mensen leeft. Zo voed ik ook graag mijn zoontje op.
'Open house'
Een week nadat ik terugkwam uit Maleisië, ervoer ik een intens gevoel van heimwee. Toen ik opgroeide in Maleisië, was het gebruikelijk om elkaars huizen te bezoeken tijdens festiviteiten zoals het Chinese Nieuwjaar, Hari Raya en Diwali festivals. Maleisië is een multicultureel en multiraciaal land, dus voor mij is het normaal om elkaars culturen en tradities te kennen en deze samen te vieren tijdens deze feestdagen. Families en vrienden zouden tijdens hun festiviteiten hun huizen ‘openstellen’ voor nauwe vrienden en familieleden om het nieuwe jaar in te luiden en een spontaan gesprek te hebben in een ontspannen sfeer.
Echter, toen ik naar België verhuisde, besefte ik dat we hier allemaal werken met afspraaksystemen. In het begin was het voor mij dan ook moeilijk om vrienden te maken; iedereen had hier al vrienden vanuit hun jeugd hier of van school. Voor mij moest ik mijn netwerk vanaf nul beginnen, en ja, ik moest afspraken maken met mensen zodat ik hopelijk bevriend kon raken met hen.
Tijdens mijn eerste jaar in België had ik nul netwerk en geen vriendschappen om mij de nodige sense of belonging te bieden, maar nu voel ik me thuis hier, tussen mijn rijke netwerk van vrienden en familie
Veel jaren later besefte ik hoe de rijkdom in mijn leven eigenlijk wordt gedefinieerd door de diversiteit in vriendschappen die ik hier heb: van diverse achtergronden en leeftijden. Vriendschap gaat over geven en nemen, en omdat we allemaal uniek zijn met verschillende vaardigheden en talenten, wil ik graag bruggen bouwen en mensen met elkaar in contact brengen.
Sommige van mijn vriendschappen zijn spontaan ontstaan, en dit is wat ik ook in België wil stimuleren. Daarom besloot ik een spontaan ‘open huis’ te organiseren voor vrienden om dit concept uit te proberen met mijn Belgische en niet-Belgische vrienden. Het is een middag vol warmte en nieuwe verbindingen geworden.
Ik prijs me nog steeds dankbaar en gelukkig als ik dit vergelijk met mijn eerste jaar in België. Ik had er nul netwerk en geen vriendschappen om mij de nodige sense of belonging te bieden, maar nu voel ik me thuis hier, tussen mijn rijke netwerk van vrienden en familie. Dit deel ik ook heel erg graag met anderen in mijn buurt en ook met nieuwkomers die dit missen, want ik versta heel goed hoe het is om in hun schoenen te staan.
Tegenwoordig ben ik ook heel blij dat ik een functie bij het Concertgebouw uitoefen waar ik nieuwkomers de mogelijkheid kan bieden om cultuur hier te proeven en hen in verbinding te brengen met andere mensen die openstaan voor diversiteit – en die misschien wat diversiteit in hun leven missen. Mensen kunnen zoveel voor elkaar betekenen eens ze elkaar kennen. Deze kleine zaadjes van verbinding zaai ik heel graag om bij te dragen aan een warme en inclusieve samenleving.
Foto hoofdafbeelding: Barb Jarque
Over de auteur:
Li Li is geboren in Selangor, Maleisië en verhuisde in september 2011 naar België, de liefde achterna. Li Li ziet zichzelf als een wereldburger. Haar passie is het verbinden van mensen en organisaties. Ze gelooft in een wij-wij samenleving waar we alleen samen kunnen groeien en winnen. Een inclusieve maatschappij dus, met meer gelijkheid. Ze deelt ook graag tips/trucs/uitstappen op haar account 'Lili verbindt' op Facebook en Instagram.
