Opvang werkt vanuit een vrijzinnig humanistische visie. Wij discrimineren niemand op basis van geloof, seksuele geaardheid of gezinssamenstelling. Hetzelfde verwachten wij van onze pleegouders.
Soms raakt een gezin in moeilijkheden. Soms zijn de problemen zo ernstig dat ouders niet kunnen instaan voor de opvoeding van hun kind en moet die zorg overgenomen worden. Kinderen en jongeren die thuis in een problematische opvoedingssituatie verkeren kunnen uit huis geplaatst worden door een Jeugdrechtbank (gedwongen) of door een Comité voor Bijzondere Jeugdzorg (op vrijwillige basis) of op vraag van de ouders zelf. In dergelijke omstandigheden heeft men de keuze om een minderjarige te plaatsen hetzij in een instelling, hetzij in een ander gezin. Dat andere gezin noemen we een pleeggezin.
Als dienst voor pleegzorg staat Opvang in voor de begeleiding van de minderjarige in een pleeggezin. De organisatie heeft hiervoor sinds 1979 een erkenning van de Vlaamse overheid in het kader van de Bijzondere Jeugdzorg en is ook erkend door Kind en Gezin voor Gezinsondersteunende Pleegzorg. De werking van Opvang vzw bestrijkt heel Vlaanderen. Jaarlijks begeleiden de medewerkers van Opvang zo’n 1000 pleegkinderen in meer dan 600 pleeggezinnen.
Het aantal plaatsingsaanvragen stijgt jaar na jaar en bijgevolg ook de vraag naar pleeggezinnen, ook voor kinderen en jongeren met een andere herkomst. Dit is vooral zo in de grootsteden Brussel, Antwerpen en Gent. Hen matchen aan geselecteerde gezinnen van Belgische origine is niet vanzelfsprekend. Dit heeft te maken met cultuur, gewoontes, geloofsovertuiging, levensbeschouwing, omgangsvormen, taal en zo meer. Verder ondervinden we dat het moeilijk is om pleeggezinnen met een andere origine te bereiken.
Opvang werkt vanuit een vrijzinnig humanistische visie. Dit betekent dat we volledig onafhankelijk zijn van gelijk welke godsdienst of kerk. Wij staan open voor alle hulpvragen, ongeacht de hulpvrager. Wij discrimineren niemand op basis van geloof, seksuele geaardheid of gezinssamenstelling. Hetzelfde verwachten wij van onze pleegouders. We verwachten dat zij respect hebben voor de eigenheid en de opvatting van anderen. Dit geldt zowel ten aanzien van het pleegkind als ten aanzien van de familie van het pleegkind. Essentieel voor ons is dat de eigen persoonlijke ontwikkeling van kinderen centraal staat in hun opvoeding. Zij moeten maximale kansen krijgen om zich te ontwikkelen tot vrije en verantwoordelijke volwassenen, solidair en met respect voor anderen.
Deze visie, samen met een aantal vaststellingen op de werkvloer, hebben medewerkers van Opvang ertoe aangezet om een specifieke werking uit te bouwen onder de naam ‘Dunya’*. Het project startte in 1998 te Antwerpen en richtte zich voornamelijk naar de Marokkaanse gemeenschap. Tien jaar later werd ook een werking van Dunya uitgebouwd in Oost-Vlaanderen, ditmaal gericht naar de Turkse gemeenschap. In Antwerpen werden voor het project Marokkaanse medewerkers, in Gent Turkse medewerkers aangeworven.
Het introduceren van Dunya is ontstaan vanuit een bekommernis om pleegzorg niet alleen bekend te maken bij beide gemeenschappen, maar ook om gezinnen te sensibiliseren om pleeggezin te worden. We willen een cultuursensitieve manier van werken implementeren doorheen de gehele werking van Opvang. Op die manier willen wij onze hulpverlening toegankelijk maken voor alle gemeenschappen. Een cultuursensitieve aanpak binnen een dienst voor pleegzorg impliceert een open en respectvolle houding en in elk aspect van de werking.
Bij werving wordt gebruik gemaakt van de geëigende kanalen van de gemeenschap die we willen bereiken, in de taal en de vorm die voor deze gemeenschap toegankelijk is.
Bij de voorbereiding en selectie van kandidaat-pleeggezinnen wordt rekening gehouden met mogelijke drempels waardoor allochtone kandidaten niet zouden kunnen aansluiten bij de gewone selectie (vb. taal, individueel of in groep, …). Ook kunnen andere thema’s aan bod komen of op een andere manier belicht en besproken worden.
Bij het onderzoeken van een plaatsingsaanvraag (intake) is een cultuursensitieve ‘bril’ onontbeerlijk. Het levert nuttige en specifieke informatie voor de matching, en kan helpen bij de keuze voor een cultuurgelijk gezin of niet. Daarnaast kan dit indicaties geven over cultuurspecifieke elementen die later in de begeleiding aan bod zullen/moeten komen.
Niet elk kind wordt geplaatst in een pleeggezin met eenzelfde culturele achtergrond. Sommige minderjarigen worden opgevangen in een cultuurgemengd of in een geheel Belgisch gezin. Hier zijn vele redenen voor. De grootste oorzaak is ongetwijfeld het groot gebrek aan pleeggezinnen. Hoogdringendheid in crisissituaties kan een rol spelen, of specifieke noden voor het kind. Het gebeurt echter ook dat ouders uitdrukkelijk vragen om hun kind niet te plaatsen binnen de eigen gemeenschap. Vaak heeft dit te maken met een wens tot discretie of met angst voor sociale druk.
Te grote culturele verschillen of een te beperkte kennis van de andere cultuur kan er de oorzaak van zijn dat een plaatsing in een pleeggezin fout loopt. De kans is groot dat pleegkinderen hun taal, hun roots en een stuk culturele identiteit verliezen wanneer hier onvoldoende aandacht voor is. Door een gebrek aan kennis van de omgangsregels of van de taal riskeert de communicatie tussen het pleeggezin en de eigen familie van het pleegkind extra moeilijk te verlopen. We trachten dit te vermijden door onze pleeggezinnen zo goed mogelijk te screenen, voor te bereiden en te begeleiden. We verwachten van hen dat zij openstaan voor en respectvol omgaan met cultuurverschillen, zoals wij dat ook van onze eigen medewerkers verwachten.
Bij Opvang werden - over alle afdelingen samen - in de loop der jaren bijna 50 Turkse pleegkinderen begeleid. Om verschillende redenen echter geeft dit cijfer een verkeerd beeld: pas sinds enkele jaren wordt de origine van de pleegkinderen geregistreerd, soms is er sprake van een dubbele origine en/of nationaliteit, ook andere diensten voor pleegzorg zullen ongetwijfeld Turkse pleegkinderen begeleiden, het aantal geplaatste kinderen zegt niets over het aantal aanmeldingen waar geen gezin voor gevonden werd, …
Het merendeel van die plaatsingen gebeurden binnen het eigen netwerk of binnen de eigen familie van het pleegkind. We hebben dus duidelijk nood aan pleeggezinnen van Turkse origine.
Over Dunya
Dunya werd in 1998 opgericht binnen Opvang - provincie Antwerpen met als doelstelling het sensibiliseren en werven van allochtone gemeenschappen rond pleegzorg. Tien jaar later startten we met de introductie van Dunya binnen de Turkse gemeenschap in Oost-Vlaanderen en dit voornamelijk in Gent.
We konden op korte tijd overgaan tot het werven en selecteren van nieuwe Turkse kandidaat-pleeggezinnen.
De werking van Dunya is doorheen de voorbije jaren verder uitgebreid en wil momenteel volgende doelstellingen realiseren:
1. Cultuursensitieve begeleiding van Dunya-pleegplaatsingen, d.w.z. plaatsingen van allochtone minderjarigen bij allochtone of autochtone pleeggezinnen.
2. Ontwikkelen en uitvoeren van bekendmaking- en wervingsacties om de verschillende allochtone gemeenschappen te sensibiliseren en om het aantal kandidaat-pleegouders uit de allochtone gemeenschap te verhogen.
3. Advies verlenen en samenwerken met Pleegzorg Oost-Vlaanderen op vlak van selectie en intake:
Dunya geeft inhoudelijke informatie over de actuele wervings- en selectieprocedure aan de medewerkers van het selectieteam.
In een later stadium resulteert dit in een vorming, zodat de selectiemedewerkers weten welke mogelijke vragen en aandachtspunten zijn wanneer allochtone kandidaat-pleeggezinnen deelnemen aan de groepsselectieprocedure. Mensen die zich specifiek binnen Dunya kandidaat stellen, kunnen opteren voor de individuele selectieprocedure. Hun selectiegegevens worden daarna aan het selectieteam doorgegeven. Bij plaatsing gebeurt de begeleiding zoveel mogelijk door Dunya.
Ook voor Vlaamse gezinnen die een kind van allochtone origine of een niet begeleide buitenlandse minderjarige willen opvangen is een vormingsmodule uitgewerkt.
Ten aanzien van het intaketeam zullen de criteria worden bepaald waaraan een oproep moet voldoen om voor Dunya in aanmerking te komen. Deze criteria worden met de medewerkers van het intaketeam doorgenomen. Er worden ook concrete vragen geformuleerd die de medewerkers van het intaketeam kunnen stellen aan consulenten (of andere aanmelders) om te bepalen of het om een vraag voor Dunya gaat.
Deze criteria en vragen zullen schriftelijk gebundeld worden tot een soort Dunya-procedure.
4. Samenwerken en overleggen met Dunya Antwerpen en de interprovinciale werkgroep.
Wat hebben we gerealiseerd in 2012 ?
De folders en affiches zijn herwerkt: versies Turks/Nederlands en Arabisch/Frans/Nederlands.
Een communicatieplan werd opgesteld voor de bekendmaking van pleegzorg binnen de allochtone gemeenschap en voor de werving van allochtone pleegouders.
In Oost-Vlaanderen gebeuren regelmatig wervingsacties en we trachten de samenwerking met allochtone middenveldorganisaties te intensifiëren.
Er hebben zich in 2012 vijf geïnteresseerde gezinnen van Turkse origine aangemeld, bij twee van deze gezinnen werd de selectie reeds opgestart.
Ook met het land van herkomst wordt getracht vormen van samenwerking te organiseren. In de zomer van 2012 was Dunya vertegenwoordigd op een congres in Ankara. Er was veel aandacht voor de respectvolle manier waarop wij binnen pleegzorg omgaan met de culturele achtergrond van de betrokkenen. In het bijzonder kreeg Dunya veel positieve reacties rond onze manier van werken, in het bijzonder m.b.t. de aandacht voor de verwachtingen van de ouders, de cultuurgevoelige aanpak (vb. op vlak van taal, voeding, geloof, tradities, omgangsvormen…). Daarnaast kreeg ook onze individuele, persoonlijke en situationele aanpak, gericht op onderling overleg, veel lof. Er werden samenwerkingsafspraken gemaakt met de Turkse Overheid.
De opvolging en de begeleiding van plaatsingen van allochtone kinderen gebeurt hoofdzakelijk door Dunya-medewerkers. In Oost-Vlaanderen werden op die manier in 2012 18 pleegkinderen begeleid, in Antwerpen werden 57 ‘Dunya-’pleegkinderen begeleid. Over de vijf provincies heen stond de Dunya werking garant voor 80 plaatsingen.
