13 ½ zou wegens groot succes hernomen zijn. Let’s face it, dat is terecht. Nu het waarom.
Tekst, regie Bart Van Nuffelen Regie, vorm Lucas Vandervost Met Kaat Haest, Caroline Rochlitz,Rosa Vandervost, 13 ½ mensen uit ontembare stad aan het begin van de 21ste eeuw Geluidsontwerp Tim Clement Kostuum Sabina Kumeling Research Caroline Rochlitz Coproductie DeTijd, MartHa!tentatief
Antwerpen Centraal, ingang Kievitsplein. Enkele reizigers houden verbaasd halt voor de schuifdeuren van het station. De deur gaat niet open. Er hangt een papier aan met daarop een pijl, of een vriendelijke mededeling. Terwijl ze zich een paar deuren verder reppen, kijken ze naar binnen door het glas.
Het moet er interessant uit hebben gezien. Een grote groep mensen met koptelefoons die zich, als in een audio tour in een museum, in stilte verplaatst tussen kleine podiumpjes en kijkt naar hetzelfde. Alleen zijn het geen ‘kunstwerken’ waar ze naar kijken, maar levende mensen. De meeste reizigers proberen de groep te ontwijken, maar moeten er noodgedwongen doorheen. Ze kruipen dieper in de kraag van hun jas: misschien uit angst om die stille massa te storen, misschien omdat ze plots beseffen dat ze op weg naar hun trein beland zijn in het decor van een theaterstuk.
13 ½, een coproductie van het Martha!tentatief en De Tijd, kadert in toneelactie 'revue van het ontembare leven', een reeks feesten, lezingen en voorstellingen met als rode draad onderzoek naar hedendaags Antwerpen, of zoals ze het zelf zeggen: naar de ‘ontembare stad van de 21ste eeuw’. De cijfers die ’t Stad hard maken, dwarrelen sinds 2010 neer in theaterdialogen en –personages, waarvan 13 ½ het slotstuk zou zijn. Het stuk speelde afgelopen zomer in De Zomerfabriek en in het Centraal Station van Antwerpen en zou wegens groot succes hernomen zijn. Let’s face it, dat is terecht. Nu het waarom.
Vleesgeworden statistieken
De titel verwijst naar het aantal mensen dat gemiddeld sterft in Antwerpen. Dagelijks. Als shock-effect kan dat tellen: zo veel mensenlevens gaan elke dag blijkbaar onopgemerkt voorbij – en meteen is daar de eerste van vele associaties met het decor: hoeveel mensen registreer je wel op een dag, maar zie je niet echt? In dit toneelstuk kregen de sterftecijfers opnieuw een verhaal en een lichaam. Een soort leven na de dood. Gecombineerd met de setting werd dit het eindpunt van de vleesgeworden statistieken.
Draadloze verbinding
Ons geluid werd met draadloze koptelefoons voorzien. Slim, want zo was de groep mobiel en konden ze makkelijk heen en weer bewegen tussen de “nummers”. Tegelijkertijd omzeilden ze zo ook het ‘lawaai’ van de treinen en omgeroepen dienstmededelingen. De koptelefoons onderscheidden publiek van reiziger en creëerden intimiteit: het wij-gevoel van wie het echte verhaal achter de genummerde mensen kent. En ook hier zijn er weer dankbare associaties: zoals we ons dagelijks met onze oortjes en koptelefoons scheiden van de buitenwereld, zo zijn we deze keer verbonden door hetzelfde verhaal.
Een enkeling zet de koptelefoon op en zet zich neer aan een van de stoelen die overal langs de muren en de trappen staan. Hij kijkt naar het nu nog lege podium nummer 8, leunt op zijn stok. Boven zijn hoofd hangt het bord met de vertrektijden van de volgende treinen, die naar Brussel heeft vertraging. Later zullen er nog ogen afdwalen naar de rode cijfers achter de treintijden en nieuwsgierige voorbijgangers. Onder onze voeten het gedaver van vertrekkende en aankomende treinen.
Goed recept
Met het station als decor heb je sowieso de wind mee, de combinatie van de locatie en het thema doet de fantasieën automatisch op hol slaan. Denk alleen al aan de vele metaforen met de dood: denk aan ‘het eindstation’, ‘op doorreis zijn’. Wie zijn ziel voelt wegdwalen, wordt terug naar de werkelijkheid geroepen. Is het niet door de weldoordachte en welbewerkte kostuums van Sabina Kumeling, dan is het wel door begeleiders met rode T-shirts.
De kers was dan toch de ietwat analytische tekst van Bart van Nuffelen, die een afstandelijke toon combineerde met zeer gevoelige details uit de –vaak niet zo vrolijke- ontcijferde mensenlevens. Voor sommige stukken haalde hij zijn mosterd elders, zoals uit het 'Leugenland' van Etgar Keret en liedjesteksten van Spinvis, maar meestal niet. De personages worden niet chronologisch besproken (waarvoor dank), maar soms lijken de stukken tekst net iets te kort voor de verplaatsing van de groep toeschouwers. Dan is het alsof je trein van spoor verandert, en dan, net als je aankomt, nog een keer. De dynamiek van het rondwandelen had zeker nog keerzijden, die heetten vermoeidheid en pijn. Maar uiteindelijk is theater maken met straffe elementen zoals deze net als taart maken met goede ingrediënten: kan eigenlijk niet misgaan. Misschien alleen wat minder suiker en iets korter in de oven.
---
13 ½ speelt nog op
12/02/2013 20:15 nieuwe stationshal Kievitplein, Antwerpen Centraal UITVERKOCHT
13/02/2013 20:15 nieuwe stationshal Kievitplein, Antwerpen Centraal www.toneelhuis.be tel: 03 224 88 44
14/02/2013 20:15 nieuwe stationshal Kievitplein, Antwerpen Centraal www.toneelhuis.be tel: 03 224 88 44
15/02/2013 20:15 nieuwe stationshal Kievitplein, Antwerpen Centraal www.toneelhuis.be tel: 03 224 88 44
