Omdat de nood aan werkkrachten ondraaglijk hoog lag, werd van deze eerste generatie niets geëist. In ruil daarvoor moesten deze arbeiders vooral géén beroep doen op hun fundamentele arbeidsrechten, waaronder het recht op werkonderbreking bij ziekte of familiale omstandigheden. Priester Daens leek wel alleen voor de Vlamingen te zijn gestorven!
Het is exact vijftig jaar geleden dat België en Marokko bilaterale akkoorden sloten over de toenmalige ‘arbeidsmigratie’. Naar aanleiding van dit jubileumjaar is een heuse feestvreugde ontstaan die de betrokken gemeenschappen grotendeels blindelings hebben omarmd. Ook verscheidene politieke partijen -met muziek van Cheb Khaled op de achtergrond- delen mee in de feestvreugde. Links en rechts horen we, tussen de kudde dansende schapen, enkele kritische stemmen die deze feestelijkheden in vraag stellen (50 jaar migratie: valt er iets te vieren? - Rachida Lamrabet) en worden derhalve door diezelfde feestvierders als ‘party poopers’ bestempeld. Deze ‘pessimisten’ wordt een gebrek aan respect en eerbied verweten tegenover de eerste generatie die zich door deze ellendige periode, ondanks de verzurende maatschappij, heeft geworsteld. De vraag luidt dan ook of dergelijke beschuldigingen wel waarheidsgetrouw worden geuit, of hebben we hier te maken met een apologetische houding van de meeste feestvierders?
Om deze vraag te beantwoorden dienen we iets verder terug te gaan in de tijd, met name naar de mijnramp van Marcinelle in 1956 waarbij 262 mijnwerkers om het leven kwamen nadat een brand uitbrak. Van de slachtoffers was een groot aantal van Italiaanse afkomst, waarna de Italiaanse regering het immigratiecontract dreigde op te zeggen, tenzij... er bijkomende veiligheidsmaatregelen genomen zouden worden. De houding van de toenmalige Italiaanse migrantengemeenschap getuigde van een terechte arbeidsrechtelijke bekommernis. Safety First, today... not tomorrow!
Die verantwoordelijkheid wou/kon de Belgische regering niet nemen en dus besloten ze om elders te gaan vissen, waarna Marokko en Turkije aan de haak werden geslagen. Ik ga hier niet ontkennen dat deze 'economische toestand' geen zegen was voor zowel onze voorouders als het toenmalige België, maar we mogen dan ook niet ontkennen dat er sinds de ondertekening van deze migratieakkoorden geen ernstige en hoofdbrekende fouten zijn gemaakt! In grote lijnen hoefde deze groep gastarbeiders niet te solliciteren, noch moesten ze over specifieke kwaliteiten beschikken. De Nederlandse taal werd hen functioneel aangeleerd (Safety First!) en ze hoefden geen enkele maatschappelijke intentie binnen de bredere samenleving te omarmen, dat was België ook niet van plan... al 50 jaar lang. Omdat de nood aan werkkrachten ondraaglijk hoog lag, werd van deze eerste generatie niets geëist. In ruil daarvoor moesten deze arbeiders vooral géén beroep doen op hun fundamentele arbeidsrechten, waaronder het recht op werkonderbreking bij ziekte of familiale omstandigheden. Priester Daens leek wel alleen voor de Vlamingen te zijn gestorven!
Vandaag de dag heb je te maken met een derde generatie allochtonen die als het ware een spiegelbeeld vormen van hun grootouders. Ze zijn hier in België geboren en getogen, beschikken -in de meeste gevallen- wél over de nodige capaciteiten, hebben wél de behoefte om maatschappelijk betrokken te zijn en beheersen de landstalen meer dan voldoende. Sterker nog, de meesten onder hen denken en dromen zelfs in het Nederlands. Hoe geïntegreerd kun je zijn? Desondanks staat deze generatie nog altijd onderaan het lijstje van vele werkgevers en moeten zij genoegen nemen met beroepen die doorgaans beneden hun opleidingsniveau liggen. Zelfs voor dergelijke beroepen krijgen ze in de meeste gevallen een welgemeende ‘njet’ te verduren.
Deze generatie is veel politiek bewuster dan hun grootouders ooit zijn geweest. Ze dulden geen onrecht meer en zijn bereid om alles in het werk te stellen om het onrecht, dat jegens hen en/of anderen wordt aangedaan, te bestrijden. In tegenstelling tot de eerste en, in sommige gevallen, zelfs de tweede generatie allochtonen die nog in de overtuiging leven dat opkomen voor je rechten je ooit zuur zal opbreken. Alsof het nóg erger kan...
Van onze moedige getraumatiseerde grootouders kan ik dat best begrijpen, maar aan de nakomelingen die nog steeds door het stof kruipen heb ik maar één boodschap: “angst is een heel slechte raadgever”! Zonder de garantie op vooruitgangsoptimisme, zoals elders wél het geval is (succesvolle immigratie van Italianen naar de VS) , is er inderdaad geen reden tot uitbundige feestvreugde.
Dat alles neemt niet weg dat we geen hulde mogen brengen aan onze grootouders en hun nakomelingen voor de moed en het doorzettingsvermogen dat ze hebben getoond tijdens de beproevingen die ze in hun leven moeten hebben doorstaan. Niettemin getuigt de serviele houding van desbetreffende gemeenschappen - tegenover de politieke partijen die op de kap van deze mensen electoraal voordeel wensen te halen - van een gewetenloos en/of afwezig politiek bewustzijn, wat ertoe leidt dat de hedendaagse realiteit wordt overspoeld door misplaatste euforie.
Ik geloof erin dat deze gemeenschap in de aanloop naar de moeder aller verkiezingen de miljoenen hersencellen, waarmee ieder van ons is begunstigd, zal gebruiken. Ze zullen beseffen dat onze grootouders van onze samenleving maar één ding verwachten. Namelijk dat de 50 jaar Migraine die ze hebben doorstaan nooit of te nimmer mag worden herhaald, en dat burgerschap door alle gemeenschappen moet worden opgeëist door af te stappen van de hedendaagse “burgerschap als gunst”.
Aan alle partijen die de hoop koesteren om op de kap van onze grootouders electoraal voordeel te halen - ondanks hun verpletterende verantwoordelijkheid - geef ik dan ook het oprechte advies om deze ijdele hoop gauw op te bergen. Laat ons 50 Jaar Migratie moedwillig koppelen aan een stembusslag die 5 jaar electorale rust gaat brengen... ik wens u allen héél veel kopzorgen toe.
Khalid El Jafoufi is Jr. Chef-Politiek bij De Andere Mening en maakt deel uit van het project API 3.0 (Allochtonen, politiek en internet) van Kif Kif, Paj, Maroc.nl en Connect Inititatieven (Amsterdam).
