Dat was de charme van mijn café. Iedereen was welkom, blank, zwart, homo, hetero. Het was een soort’ mayonaise’ van allemaal verschillende mensen.
Jean Jacques Tamba (75) geboren in Boma, Belgisch Congo, is wereldberoemd in Antwerpen als de voormalige cafébaas van 'In de Soete Naem Jesus'. Zijn bekendheid reikt echter veel verder dan Antwerpen alleen. Je kent hem misschien ook van rolletjes in Familie of Amateurs, maar vooral als Benidorm Bastard.
Jean Jacques is ook een veel gevraagde gast om te praten over zijn kijk op migratie. Kif Kif had een gesprek met hem in de Volkshogeschool Elcker-ik waar hij als vrijwilliger nog steeds vrolijk achter de bar pintjes staat te tappen.
BELGISCH CONGO…
Ik heb gestudeerd voor marinier in het Belgisch leger in Congo. Na de Onafhankelijkheid van Congo, ging ik in Antwerpen aan de Hoge Zeevaartschool studeren waarna ik met de koopvaardij Compagnie Maritime Belge ben gaan varen. In tussentijd heb ik hier mijn Belgische vrouw leren kennen.
Daarna heb ik 8 jaar bij General Motors gewerkt. Wat mij opviel was dat de mensen waar ik mee was beginnen werken al snel promoveerden en ik niet. Ik was de enige zwarte die daar toen werkte. In de jaren 70 was het namelijk ondenkbaar dat een zwarte een hogere functie kon bekleden. Dat werd ik beu en ik besloot dan maar om terug te gaan varen.
Na nog eens twee jaar als schipper stopte ik opnieuw. Ik wilde me vestigen en meer tijd in mijn familie steken. Mijn vrouw en ik openden een café. In het begin was dat zeker niet gemakkelijk. Als je geen referenties hebt en mensen je nog niet kennen is het vrijwel hopeloos. Maar door goede mond aan mond reclame heb ik toch wel wat succes gehad met mijn café. 30 jaar lang heb ik dat café gehad.
AANKOMST IN ANTWERPEN….
Mijn aankomst in Antwerpen was echt wel een cultuurshock voor mij. Een van de eerste zaken dat mij opvielen was dat er blanke vrouwen aan het poetsen waren, en dat blanke mannen met zakken aardappelen sleurden… Ik was dat namelijk niet gewoon om blanken te zien werken. Blanke mensen in Congo werkten niet maar delegeerden.
Een van de eerste keren dat ik hier een café binnenkwam schrok ik enorm. Een blanke vrouw wou met mij dansen. In Congo was dat absoluut verboden. Het was zelfs zo dat de steden in Congo verdeeld waren in sites namelijk de blanke en de zwarte kant. Na 6 uur ‘s avonds mocht je niet meer in de blanke buurt komen. Dit gold uiteraard niet voor de blanken.
Vandaag moeten vreemdelingen zich nog altijd meer bewijzen dan de autochtone inwoners. De tijden zijn veranderd maar we zijn er zeker nog niet. Dat heeft nog tijd nodig. Maar ik geloof dat we in de toekomst nog meer een mengelmoes van culturen en nationaliteiten gaan krijgen in Antwerpen en België. Dat zou er dan moeten voor zorgen dat iedereen, ongeacht de huidskleur, dezelfde kansen zal krijgen.
BLANKE VROUW…
Ik bewonder mijn vrouw omdat ze in die tijd veel karakter heeft moeten tonen om met mij te trouwen. Ik besefte het toen niet echt maar het was bijna ondenkbaar dat een blanke vrouw met een zwarte man trouwde.
In Afrika hebben de ouders alles te bepalen, maar hier was dat zo niet. Toch was er ook hier veel kritiek op ons huwelijk. Zelfs de ouders van mijn vrouw waren er tegen dat hun dochter met een vreemdeling zou trouwen. Mijn vrouw zei toen tegen haar ouders: 'je mag zeggen wat je wil, ik blijf bij hem!'
Uiteindelijk zijn we dan toch in het huwelijksbootje gestapt, zonder hun toestemming. Een paar jaar later heb ik daar met mijn schoonvader over gepraat. Hij zei tegen mij: 'wij waren niet tegen het huwelijk omdat je een zwarte huidskleur hebt maar wel omdat je van een vreemd land komt. Je moet elkaar kunnen begrijpen en verstaan, want je hebt een andere mentaliteit en bent een andere cultuur gewoon'. Ze waren bang dat daarom onze relatie zou stuk lopen. Maar ze hebben uiteindelijk wel ongelijk gekregen.
Dankzij mijn vrouw heb ik ook veel hulp gehad om mij aan te passen aan de Belgische mentaliteit. Een gemengd huwelijk is de beste manier om elkaars cultuur en mentaliteit te begrijpen. Ik kan het enkel maar aanraden!
RACISME…
De tijden zijn wel wat veranderd. Ik heb de indruk dat het iets menselijker is geworden. Vroeger werd er constant aan mij gevraagd om mijn identiteitskaart te tonen, soms wel tot 5 keer per dag. In die tijd werd er veel actiever gezocht naar illegalen. Dat had als gevolg dat iedereen met een ander kleurtje vaak werd gecontroleerd. Het racisme van tegenwoordig is ook subtieler geworden, iets meer onder de oppervlakte. Zo had je bijvoorbeeld vroeger aan de cafés borden hangen met daarop geschreven: verboden voor vreemdelingen. Ik deed soms alsof ik dat bord niet had gezien waarop ik direct werd aangemaand om de zaak te verlaten. Er was namelijk een grote rivaliteit tussen zwarte en blanke mannen. Vaak werden vrouwen met een andere huidskleur wel toegelaten.
Nu worden er nog altijd mensen geweigerd omdat ze een andere huidskleur hebben maar het staat niet meer in hoofdletters op de voordeur geschreven.
De Belgen hebben ons in het begin verkeerd ingeschat. Ze dachten dat we hier even tussendoor kwamen werken om dan terug naar het land van herkomst te gaan. Maar heel veel mensen zijn hier in België gebleven en startten een familie. We gingen niet meer terug, waardoor ze ons wel moesten aanvaarden. Vroeger was het bijvoorbeeld ondenkbaar om als allochtoon buschauffeur te worden. Nu is alles mogelijk als je maar goed studeert!
IN DE SOETE NAEM JESUS…
Uiteindelijk ben ik dus zelf het café: ‘In de Soete Naem Jesus’ begonnen op de Oude Korenmarkt. Ik merkte toen dat de cafébazen die mij vroeger hadden geweigerd in hun café wel bij mij binnen kwamen. Iedereen was welkom dus liet ik hen ook binnen. Na een tijdje vroeg ik wel eens aan die cafébazen waarom. Eentje ontkende het maar ik wist wel beter. Je zag duidelijk dat hij zich ongemakkelijk voelde toen ik hem zei dat dat mij toen enorm veel pijn deed.
Je moet weten dat in die tijd de cafés vooral gescheiden waren. Nieuwkomers en Belgen gingen elk naar hun eigen cafés. Daarom ben ik met mijn café begonnen. Ik wou een multiculturele ontmoetingsplaats creëren in Antwerpen want zoiets bestond er nog niet in die tijd.
Dat was eveneens ook de charme van mijn café. Iedereen was welkom, blank, zwart, homo, hetero. Het was een soort’ mayonaise’ van allemaal verschillende mensen. Ik ben dan ook enorm rijk geworden door mijn café. Niet door de inkomsten, maar wel door de verschillende ontmoetingen die ik dankzij mijn café heb gehad.
JONGEREN VANDAAG…
Mensen in België zijn vaak wat afstandelijker tegen alles wat anders is, maar eenmaal ze je kennen aanvaarden ze je uiteindelijk wel. Ik heb ondervonden dat humor ook een heel belangrijk wapen kan zijn. Als je in België geen humor hebt, kan je het moeilijk krijgen. Het helpt namelijk om alles te kunnen relativeren. Versta mij niet verkeerd, je moet je niet laten doen. Maar kwaad worden helpt meestal niet. Denk eerst na alvorens je reageert.
Hetgene dat ik aan de jongeren van vandaag wil meegeven is: Zorg dat je goed je best doet op school. Een goed diploma zorgt er namelijk voor dat je minder risico loopt op discriminatie. Doe je best! Zo kan je vooroordelen doorbreken.
