Waarde Burgemeester, beste Bart,
Zoals je weet ben ik niet iemand die snel het woord richt tot jou. Ik ga ervan uit dat jij niet luistert, en dus spreek ik liever over jou. Deze keer vond ik het echter nodig jou rechtstreeks aan te schrijven. want ik maak me zorgen.
Je lijkt sedert de aanval op Charlie Hebdo in Parijs de pedalen immers geheel verloren te zijn. Je bent al een tijdje geheel in paniek. Je liegt, haalt drogreden na drogreden aan, je communicatie werkt enkel tegen jou, en je behandelt de bewoners van de stad die je als goed burgervader moet besturen als een bende onbetrouwbare, domme en hinderlijke subjecten. Dat zijn symptomen van burn-out. Not good.
Sinds je aangetreden bent als Burgemeester van Antwerpen heb je al een aantal keer opgeroepen om militairen aan jouw veiligheidsdispositief toe te voegen. Een eerste keer was dat toen de foorkramers – mensen die oliebollen verkopen en dergelijke – met acties dreigden. De tweede keer was het toen de dokwerkers – zij die jouw haven tot de snelste ter wereld maken – staakten. En toen een derde gelegenheid zich voordeed – Charlie Hebdo – liet je de VRT-redactie middels een telefoontje weten dat je die avond de studio in wilde, om daar een derde oproep aan de regering te richten (enfin, het leek meer op een mededeling van de regering) om paracommando’s in jouw stad te mogen ontplooien.
Waarom dat absoluut nodig was, blijft wat raadselachtig. Immers, enkele dagen terug sloot je Havenbedrijf een akkoord met Defensie waardoor de Antwerpse haven als militair oefenterrein mag gebruikt worden. “Om het veiligheidsgevoel in de haven te verhogen”, zo klonk het in de persmededeling; dat is vreemd, want militairen zouden slechts oefeningen doen in de haven en dus geen permanente aanwezigheid vormen. Maar goed: je havenvrienden zullen tevreden zijn, want syndicale acties kunnen nu botsen op de beperking dat bepaalde delen van de haven militair oefenterrein zijn. Je had je militairen al in Antwerpen. Waarom hebben we ze dan in de straten nodig?
Jouw antwoord: Antwerpen wordt geheid het doelwit van terreuraanslagen. Militairen mogen pas ingezet worden wanneer het nationale dreigingsniveau op 3/4 staat; jij wist daaraan toe te voegen dat Antwerpen – altijd een uniek gegeven – nu eenmaal doelwitten heeft die “altijd op dreigingsniveau 3 staan”, ongeacht wat OCAD en de wetgever van jouw democratie daarvan zeggen.
Militairen mogen ook enkel ingezet worden wanneer de gewone politiemacht manifest onvoldoende scoort in het licht van de te vervullen taken. Vreemd dat je vindt dat dit het geval is. Want in Verviers was het de “gewone” politiemacht die een terreuraanslag wist te verijdelen, zonder bijstand van paracommando’s, zware artillerie of bommenwerpers. Je partijgenoot Jambon vond dat die politiemacht de zaak “netjes opgeruimd” had. Toch? Beter, zou ik denken, dan onze Parijse vrienden, die ondanks de aanwezigheid van patrouillerende militairen een sequens van gruwelijke aanslagen in hartje Parijs moesten incasseren. De vraag of militairen iets wezenlijks toevoegen aan het veiligheidsdispositief is, in het licht van de Parijse feiten, dus niet meteen duidelijk te beantwoorden.
Technisch taalgebruik is soms handig om weerbarstige geesten te overtuigen. Zo had jij het, om militairen in Antwerpen te ontplooien, over het feit dat jouw politie “onvoldoende operationele vuurkracht” had. Jihadi’s zijn als stereotype bewapend met een Kalashnikov. Para’s dragen een FN SCAR – een veel beter wapen volgens deskundigen. Maar ook je Antwerpse politiemacht is bewapend met een Heckler & Koch MP5 en MP7, en meer gespecialiseerde eenheden van de politie hanteren een heel arsenaal van bepaald straf wapentuig. Helemaal niet slecht qua “operationele vuurkracht” zou ik denken. En in tegenstelling tot paracommando’s worden jouw politiemensen getraind in het gebruik van die vuurkracht in politionele contexten: in de binnenstad, vanop korte afstand en met burgers in de omgeving.
De vraag waarom jij vindt dat je politie niet voldoende is als instrument om de Antwerpenaar veilig te houden mag dus minstens gesteld worden. Noteer dat ze moet beantwoord worden, en dat moet aangetoond worden dat de politie manifest onvoldoende is, om aan de wettelijke voorwaarden voor het inzetten van militairen te voldoen. Ik heb het vermoeden dat hierover in het Parlement nog zal gesproken worden. Ik ben van oordeel dat je over dit punt de leugens en kletskoek aaneen hebt geregen. Meer deskundige lui zullen dat spoedig bevestigen.
Het valt ook op dat andere burgemeesters niét van oordeel blijken dat militairen echt nodig zijn voor de veiligheid op dit moment. Okee, dat Daniël Termont U tegenspreekt zal niemand verbazen. Maar zelfs Bart Somers is niet enthousiast – nochtans trekt hij mee de kar met jou van de deradicaliseringsbeweging, en bovendien is hij een prominent lid van jouw coalitiepartner OpenVLD. Dus, als je naar mij – een linkse rat, is het niet? – niet wenst te luisteren, dan is Somers misschien een doorgaans betrouwbaarder bron? Wel, Somers is van oordeel dat de aanwezigheid van gewapende militairen in een stad géén gevoel van veiligheid geeft, maar eerder een toegift is aan de angst die terroristen nu eenmaal wensen te zaaien. Jij bent een andere mening toegedaan, Prima, maar als jouw argumenten worden afgewogen tegen die van anderen blijken ze heel erg licht te wegen. En ik stel vast dat je eigenlijk volledig geïsoleerd bent met je standpunt; een zeldzaam fenomeen dat wijst op je stilaan tanende invloed op het politieke landschap.
Je hebt ook beslist die militairen in te zetten op “strategische plaatsen”. Merkwaardig genoeg blijken die in Antwerpen beperkt te zijn tot de Joodse buurt en de diamantwijk. Vreemd, want beide “strategische plaatsen” zijn ook bij bescheidener dreigingsniveaus behoorlijk fors bescherm met electronica, politiemensen en privé-bewakingsdiensten. Dus: ook hier mag men de vraag stellen wat militairen nog verder toe te voegen hebben aan een al robuust veiligheidsapparraat net in die buurten.
Dat, en nog wat andere zaken, werden pijnlijk duidelijk toen op zaterdag 17 januari – de dag waarop de para’s werden ingezet in Antwerpen – twee gewapende overvallen op supermarkten plaats vonden in Antwerpen. Eén daarvan, op de Plantijn en Moretuslei, gebeurde op luttele hectometers van een paracommando-patrouille – zoals de aanslag op Charlie Hebdo gebeurde terwijl militairen in de buurt patrouilleerden. Eén: misdadigers blijken dus niet meteen diep onder de indruk te zijn van je versterkte veiligheidsdispositief. Twee, als je je middelen concentreert in een paar buurten wordt de rest van Antwerpen er niet veiliger op. Dus in den treure: wat is nu de meerwaarde van jouw ingreep? Is dit zorgvuldig bestuur?
Ik bedoel maar: Hans Van Themsche voerde zijn terreuraanslag niet uit in de buurten die je nu als “strategische plaatsen” ziet. Een “terrorist” kan overal toeslaan – het behoort tot de kern van dat soort acties dat het doelwit onvoorspelbaar is, en dat ze gericht zijn op het maken van willekeurige slachtoffers. “Alle terroristen zijn Moslims”, wist je met uitzonderlijke stelligheid mee te delen. Van Themsche – de laatste Antwerpse terrorist – was dat niet, en Interpol laat weten dat terrorisme in Europa hoofdzakelijk het werk is van radicale nationalisten, terwijl “Jihadisten” voor 2% van het totaal aantal terreurdaden instaan. Dat is op zich erg genoeg, maar als jij de “frame” van terreurdreiging vernauwt tot een simpel “Moslims tegen Joden” scenario, is er een objectief groot risico dat je de foute kant uitkijkt. En van een voorzichtig en zorgzaam bestuurder verwacht ik beter.
Het punt is, waarde Burgemeester, dat je je eigenlijk op geen enkele manier kan beveiligen tegen buitengewoon uitzonderlijke incidenten zoals terreuraanslagen. Je kan geloven dat je dat kan, maar de feiten spreken je tegen. Feiten? wel, neem Charlie Hebdo als een feit: militairen in de straten van Parijs, een gesofistikeerd veiligheidssysteem over de hele stad, en duizenden agenten op pad – niets van dat alles kon de aanslag voorkomen. En kort daarna, op een moment waarop heel Parijs op voet van oorlog was, stapte Coulibaly een Joodse supermarkt binnen… Je kan je stad vol camera’s hangen en meer blauw (en khaki) op straat brengen dan gewone mensen: dan nog kan een slimme terrorist de aanslag van z’n dromen plegen. Het verschil tussen een stad vol totalitaire politiestaat-kenmerken, en een stad zonder die kenmerken, is gering als het op echte veiligheid aankomt. De twee overvallers van de supermarkten hebben je daarover zaterdag netjes met de neus op de feiten gedrukt.
Hou dus op met dit gedoe, waarde Burgemeester. We zijn als burgers sterk genoeg om zonder militairen in de buurt onze samenleving cohesief, sterk en veilig te houden. Wat meer investeringen in de samenleving, en wat minder in wapens, surveillantie en bewakingsagenten, zijn zonder twijfel veel effectiever als veiligheidsbeleid. Je paniekerige en – pardonnez le mot – vaak incoherente en leugenachtige argumenten wekken de lachlust op van steeds meer burgers. Het is immers ridicuul: mijn Burgemeester wordt stilaan pathetic, de risée van zijn eigen stad, van de sociale media en van brede groepen ver daarbuiten. Je verlaagt het imago van Antwerpen, en ik neem dat niet langer. Ik wil trots kunnen zijn op mijn stad en haar bewoners. U toch ook? Wel, schilder Antwerpen dan niet af als een poel van gevaren, dreiging en wantrouwen.
Je hebt de laatste maanden wel behoorlijk wat hooi op je vork genomen. Je bent Burgemeester uiteraard, en senator en parlementslid; je bent ook herverkozen als voorzitter van jouw partij; je hebt een regering gevormd, waarin de abominabele kwaliteit van jouw partijpersoneel je dwingt om constant met Brussel bezig te zijn, meer dan met Antwerpen. Volg mijn advies als inwoner van je stad, en laat die nevenactiviteiten vallen. Loop wat meer rond in Antwerpen; je zal zien dat het een vredige provinciestad is waarin niet iedereen alle anderen haat en naar het leven wil staan. Doe vooral niet alsof je die stad kent, ga ze herontdekken, en hou in afwachting op met belachelijke drogredeneringen en leugens over ons en over jezelf. Als je dat niet doet, dan zetten we je af, want de stad heeft een degelijk, verstandig en nuchter bestuur nodig, geen onsamenhangend paniekvoetbal.
Met de meest hartelijke groeten en gezondheidswensen,
Jan Blommaert
