Een brief aan Viktor Orbán? Ik dacht het niet. Brief aan Paus Franciscus.

Beste Franciscus,

Vorige week waren er voldoende redenen om diep verontwaardigd te zijn. Ik mag aannemen dat u het nieuws volgt. Het nationale nieuws. Het internationale nieuws. U weet dus wat ik bedoel. Inderdaad, mijn diepe verontwaardiging betreft Viktor Orbán. De premier van Hongarije. De Hongaarse overheid keurde een antihomowet goed. Een wet die zonder enige overdrijving als bijzonder controversieel kan omschreven worden.

Die wet verbiedt het afbeelden van homoseksualiteit, transseksualiteit en transgender identiteit in aanwezigheid van minderjarigen. Het praten met kinderen over homoseksualiteit wordt het strikte voorrecht van de ouders. Homo- en transseksualiteit worden daarmee niet alleen gebannen van het tv-scherm, maar wordt ook onbespreekbaar in de les seksuele voorlichting. Bijzonder aanstootgevend is dat de amendementen werden aangenomen als onderdeel van een antipedofiliewet. Op die manier worden pedofilie, pornografie en homoseksualiteit op een onaanvaardbare manier aan elkaar gelijkgesteld. 

Vorige week keek ik naar The Handmaid’s Tale, het tweede seizoen, de tweede aflevering. In die aflevering zag ik dat praten over homoseksualiteit een misdrijf was geworden. Een van de personages zei dat zij opnieuw in de kast werd gedwongen. Een kast, waarvan enkel de Leider de sleutel had. Ik kon het niet helpen, het gebeurde. Bijna onmiddellijk moest ik denken aan Hongarije. Fictie en realiteit bleken plots akelig gelijk te lopen. De koude rillingen liepen over mijn rug.

Heel waarschijnlijk zal u zich nu afvragen waarom ik mij met mijn schrijven niet rechtstreeks tot Viktor Orbán richt. Waarom ik mij in plaats daarvan tot u richt. De directe weg is altijd de kortste weg, zo werd het mij altijd geleerd. Welnu, die rechtstreekse weg brengt mij tot u. U kijkt vreemd op. Dat verbaast mij dan weer. Sta mij daarom toe enige verduidelijking te brengen.

In zijn verdediging beroept Orbán zich steeds weer op de christelijke waarden. Die waarden hebben hem tot die wetgeving geïnspireerd. Zijn conservatisme zou een teken zijn van een christelijke overtuiging. Als ik dat in beschouwing neem, lijkt het mij logisch dat ik mij tot u richt. Ik moet namelijk vaststellen dat u op geen enkele wijze ook maar iets onderneemt om de Hongaarse premier te ontwapenen. Integendeel, u bewapent hem. De Kerk, die u vertegenwoordigt, versterkt zijn arsenaal aan argumenten.

Enkele maanden terug zette de Congregatie voor de Geloofsleer inzake homoseksualiteit nog even de puntjes op de i. Die Congregatie stelde dat het niet geoorloofd is de zegen te geven aan relaties die gepaard gaan met seksuele praktijken buiten het huwelijk. Tegelijk herhaalde die Congregatie de positie van de kerk over homoseksualiteit. Die positie houdt in dat de kerk homoseksualiteit nog altijd als een zonde beschouwt. U zelf gaf uw goedkeuring aan die tekst. 

Over dat alles schreef ik reeds. U zou mij bijgevolg kunnen verwijten in herhaling te vallen. Dat was niet meteen mijn bedoeling. Wat ik wel wou doen, is uw eerdere manoeuvre in herinnering te brengen om zo aan te tonen dat uw misstap uit het verleden geen eenmalige en spijtige vergissing is. Want u recidiveert. 

Zo las ik recent in de krant dat aartsbisschop Paul Richard Gallagher, bij het Vaticaan verantwoordelijk voor de relaties met de staten, in een brief aan de Italiaanse ambassade bij de Heilige Stoel verzocht heeft wijzigingen aan te brengen aan de tekst van een wetsvoorstel dat nog behandeld wordt door het parlement van Italië. Dat wetsvoorstel zou haatspraak en haatmisdrijven wegens gender en seksuele geaardheid strafbaar maken. Voortaan zouden homo- en transfobie in de Italiaanse wetgeving gelijkgesteld worden aan racisme en haat op basis van religie. De reden voor uw interventie zou uw bezorgdheid zijn om de ‘vrijheid van gedachte’ van de katholieken. Tegelijk opperde u dat katholieke scholen uitgesloten zouden moeten worden van de organisatie van een jaarlijkse dag tegen homofobie. Dat die nieuwe wet scholen tot een dergelijke dag zou verplichten wordt als heel onwaarschijnlijk geacht. Toch illustreert uw wens nog maar eens uw denkbeelden over homoseksualiteit.

Alom wordt u bewierookt als een progressieve paus. Jawel, u schrijft over klimaatopwarming. Over de armoede in de wereld. Over het kapitalisme en de systeemfouten in ons economisch denken. Ik moet hierbij erkennen dat ik mij kan terugvinden in vele van uw stellingnames betreffende die onderwerpen. Helaas, dat alles is net iets te gemakkelijk. Het verbindt u zelf tot niks. Met uw brieven en encyclieken roept u anderen ter verantwoording. U zelf blijft buiten schot. Moeilijker wordt het als u zichzelf in de spiegel moet aankijken. Want dan moeten we vaststellen dat u blijft vastzitten in de meest conservatieve en achterhaalde stellingen en opinies. Dan moet blijken dat u, net als al uw voorgangers, een oud en conservatief mannetje bent. U cultiveert uw door de media gecreëerde beeld van rebel terwijl u in de feiten niks meer bent dan een angstige kwezelaar.

Intussen wordt Viktor Orbán door bijna iedereen verketterd. Het zou mooi geweest zijn indien u zich had aangesloten bij dat protest. Indien u in heldere bewoordingen afstand had genomen van Orbán. Dat doet u niet. Integendeel. Terwijl de LGBTI+ gemeenschap op allerlei manieren uiting geeft aan zijn verontwaardiging en het protest organiseert, tracht u via diplomatieke weg in te grijpen in de Italiaanse wetgeving. Met die stap plaatst u zichzelf op gelijke hoogte met Viktor Orbán. Of neen, toch niet. Er is nog dat ene verschil. Terwijl Viktor Orbán het in alle openheid doet, tracht u via achterdeurtjes uw verfoeilijke ideeën ingang te doen vinden. Ik weet niet wat erger is.

Beste Franciscus. Randy Newman wist het al: daarboven aan de top moet het ‘very lonely’ zijn. Wat hij en ik niet wisten, is dat die eenzaamheid zo verstikkend kan werken. Zo verstikkend dat u niet meer van deze wereld lijkt. Zo verstikkend dat u meer en meer wegdrijft van de huidige evoluties in onze maatschappij. Ik kan enkel maar hopen dat u die verstikkende eenzaamheid kan doorbreken en opnieuw aansluiting kan vinden met de moderne tijden en de ideeën, die bij die moderne tijden horen. Een maatschappij verandert snel. Maar de afstand tot die snel veranderende maatschappij kan op een net zo snelle manier bijzonder groot worden. Daarom, begin nu aan die ontwapening.

Met vriendelijke groeten.