Initieel had Blasim ‘Allah 99’ bedoeld als blog voor rauwe en realistische verhalen over God en mensen in en uit Irak. Geen enkele Arabischtalige uitgever wilde zijn teksten uitgeven omdat deze te vulgair en beledigend zouden zijn. Uiteindelijk heeft Blasim’s nieuwe moederland [tijdens de oorlog in Irak vluchtte hij naar Finland, red.] middelen ter beschikking gesteld en is het balletje gaan rollen.
Waarheid vloeit over in fantasie
Het boek is opgebouwd uit verschillende interviews met anonieme immigranten die hun levensverhaal vertellen. De scheidslijn tussen de interviewer en de geïnterviewde is niet altijd duidelijk en suggereert een grijs gebied waarbij personages in elkaar overlopen en de beschreven ervaringen ook van Blasim zelf kunnen zijn. Het werpt de vraag op waar waarheid overgaat in fantasie en vice versa. Net zoals wij eigenlijk niet duidelijk weten wanneer onze opvattingen over iemand anders overgaan van feiten naar vooroordelen, van realiteit naar illusie.
Elk hoofdstuk begint met filosofische reflecties in de vorm correspondentie, een welkome afwisseling met de soms vulgaire en ongepolijste stem van Blasim, waarbij wij alleen de geschreven brieven aan de schrijver zelf te lezen zijn. Ondanks dat de helft van de briefwisseling ontbreekt, is er een duidelijke weerspiegeling van de schrijver in te zien. Net zoals de geur van voedsel een hint geeft wat er gekookt wordt in de keuken, geven de brieven een inkijkje in de verborgen keuken van Blasim zijn geest.
Ondanks dat de helft van de briefwisseling ontbreekt, is er een duidelijke weerspiegeling van de schrijver in te zien. Net zoals de geur van voedsel een hint geeft wat er gekookt wordt in de keuken, geven de brieven een inkijkje in de verborgen keuken van Blasim zijn geest
Hoe je ook naar de huidige grote volksverhuizing naar Europa kijkt; of je mensen ziet als vluchteling, gelukszoeker, migrant of profiteur, de oorzaken die deze mensen gedwongen hebben hun huis en haard achter te laten kunnen door globalisering soms buitengewoon ingewikkeld zijn maar zijn ook vaak heel eenvoudig. Nu de eeuwenoude monsters van het nationalisme weer zijn ontwaakt, is het lastig de geest terug in de fles te krijgen. Het moment dat het onderwerp ter sprake komt, laten mensen het rationele denken ‘als een spiegel uit hun handen vallen’ en zijn weinigen voor rede vatbaar.
'Allah 99' bestrijdt de denkwijze over nieuwkomers die niet verder reikt dan het simpele spectrum van integratie en inburgering en brave en stoute migrant. In Fort Europa zijn mensenrechten een 'privilege', een veilig bestaan binnen haar muren een 'gunst'. Blasim is geen 'migrantenauteur' die zich bezighoudt onze opvattingen te masseren ten opzichte van migratie. In het hoofdstuk Face Mask wringt hij zichzelf los van dit denigrerende label door tegendraads en uitdagend te schrijven maar tegelijkertijd ook opmerkzaam, mild en begripvol.
Kritiek op denksystemen in 'oost' en 'west'
Als hedendaagse schrijver staat hij alleen in de eigenzinnigheid van zijn kritiek over de dwangmatige denkbeelden en onwankelbare denksystemen die zowel het 'oosten' als het 'westen' in hun greep houden. Hij maakt duidelijk dat veel van de negatieve beeldvorming rondom de vluchtelingenproblematiek het gevolg is van eenzijdige nieuwsberichten en een gebrek aan historisch besef. Er is duidelijk een negatief sentiment tegenover vluchtelingen waarbij iedere menselijkheid ontbreekt. De persoonlijke invalshoek blijft daardoor vaak achterwege en medeleven wordt vervangen door statistiek.
Het knappe van 'Allah 99' is dat het de tsunami van beelden die de meeste media over ons heen spuwen countert, juist door er persoonlijke en onderbelichte verhalen van individuen tegenover te zetten. Het is confronterend te zien hoe groot de vooringenomenheid over deze hulpbehoevenden is en hoeveel Europeanen ideologische propaganda niet meer kunnen onderscheiden van de realiteit.
Hij laat zien dat verplichte integratie en inburgering kan voelen als een nieuwe nachtmerrie omdat het verwisselen van huid een traag en pijnlijk proces is, wetende dat je nooit meer veilig terug kan keren naar je land van herkomst
De publieke opinie wordt volledig vervormd en de waarheid gaat verloren in een overdaad van berichten, beelden en meningen over oorlog, fundamentalisme en zogenaamde 'onderontwikkelde culturen'. Blasim laat ons zien dat wij hierdoor vluchtelingen het recht ontnemen om menselijk te zijn zoals wijzelf. Zij hebben daardoor niet de kans hun eigen dromen, doelen en ideeën na te streven, omdat dat afwijkt van het door ons van tevoren ingevulde beeld van barbaarse onbeschaafdheid.
Het boek sleurt de lezer uit de verdoving van nieuwsconsumptie, uit het gevoel het leed van anderen te bekijken als ware het een scène van een slechte dystopische actiefilm. De verhalen spreken tot de verbeelding en brengen de ellende terug naar de essentie van grijpbare omvang, terug naar menselijke proporties. Er zijn geen taboes waar niet tegenaan geschopt wordt omdat ‘zij ongezonde broedplaatsen zijn voor de gewelddadige ideologieën van wie de waarheid in pacht denkt te hebben en dus zijn ogen voor de werkelijkheid sluit’.
Zonder beledigend of juist welgevallig te zijn stelt hij arrogantie van het Westen aan de kaak en benoemt hij de taboes van de islamitische wereld. Hij laat zien dat verplichte integratie en inburgering kan voelen als een nieuwe nachtmerrie omdat het verwisselen van huid een traag en pijnlijk proces is, wetende dat je nooit meer veilig terug kan keren naar je land van herkomst.
Een kleurrijk palet aan getuigenissen die migranten en vluchtelingen hun stem en gezicht teruggeven in het publieke debat. Het boek belicht de vele tegenstrijdigheden in een gefragmenteerd en op toeval berust bestaan en waardoor het logisch is dat veel Europeanen bang zijn en hun toevlucht zoeken in illusies die hun angst voor het vreemde kunnen bevestigen. Blasim schakelt daarom ook zonder aarzeling en met meesterschap tussen komische realiteit en duister surrealisme.
Hassan Blasim creëert met 'Allah 99' een nieuwe kunstvorm die broodnodig is om onze ingestorte verbeelding opnieuw op te bouwen
'Allah 99' geeft hoop de ander beter te kunnen begrijpen en iets van elkaar te kunnen leren, ongeacht onze afkomst. Wij moeten Blasim dankbaar zijn dat hij op een liefdevolle en onbevangen manier mensen hun levensverhaal laat vertellen. Om dromen te kunnen bouwen, moet de eerste steen op de juiste plek liggen.
99 namen
De 99 schone namen die moslims geven aan God staan voor universele en allesoverstijgende fundamentele menselijke waarden zoals liefde, barmhartigheid, kennis en grootheid. Iets wat in het seculiere Westen, losgeweekt van diepgang en betekenis, verkrijgbaar is op de vrije markt van spirituele smaken.
De verzameling openhartige kronieken overstijgen de beperking van het concept 'vluchteling' en laat zien dat elk leven waardevol is, zolang wij ons best doen en op zoek gaan naar onszelf in de ander. De wil om te overleven vereist een haast onzichtbare stille moed, waarin niets uitzonderlijks of buitengewoon te bespeuren is, maar waarin wel de schaduw van het kruis dat mensen op de vlucht dragen op de achtergrond te zien is.
Met zijn roman heeft Hassan Blasim laten zien dat wij verstrikt zitten in het spel van de maatschappij, ons land en onze geschiedenis. Het boek is een samensmelting van 'oost' en 'west', en creëert een nieuwe kunstvorm die broodnodig is om onze ingestorte verbeelding opnieuw op te bouwen.
Over de auteur:
Karst van Zwet woont in Antwerpen en komt oorspronkelijk uit Nederland. Hij studeerde Archivistiek aan de Reinwardt Academie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Hij zette zijn kennis onder meer al in voor het ordenen van de antiracistische bibliotheek van Kif Kif.
