Fikry El Azzouzi over zijn nieuwe roman 'Drarrie in de nacht'

September 2014. In een gezellig eethuisje in de Borgerhoutse Handelsstraat heb ik naar aanleiding van het verschijnen van Drarrie in de Nacht een gesprek met Fikry El Azzouzi (°1978, Temse). Tijdens de aanloop naar het interview legt hij me via e-mail enkele vragen voor. Of ik zijn laatste boek al gelezen heb en welke tekst uit zijn erg diverse schrijfcarrière ik het meest apprecieer. Het is tekenend voor de genereuze gretigheid waarmee hij de wereld benadert.
Met kleine, onderzoekende ogen schudt hij me de hand en stelt hij me het bijzonder fijne gezelschap van Junior Mthombeni en Nadia Benabdessamad voor. Zij maken net als Fikry deel uit van het theatergezelschap SINCOLLECTIEF, een structuur waarbinnen vooral vrijheid, vertrouwen en bewondering heersen.

Ik tref deze clan bij de voorbereiding van het stuk ‘Reizen Jihad’, maar wil het uiteraard over Het Schapenfeest, Troost (bekroond met de auteursprijs voor Podiumkunsten 2013), De Handen van Fatma en Drarrie in de nacht, zijn nieuwe en langverwachte roman, hebben.

Ik heb nog nooit zoiets gelezen..

‘Ik heb nog nooit zoiets gelezen’ zeggen Mtombeni en Benabdassamad. Fikry licht graag verder toe dat ten opzichte van eerder werk vooral de vertelstijl van ‘Drarrie’ verschillend is. De pikzwarte humor en ook het magisch-realistische zijn gebleven, maar de stijl is filmischer dan ooit. Het vertelritme is ook erg belangrijk. ‘Het moesten allemaal nachten zijn, haast blokken’ , zegt Fikry.

‘Drarrie’ speelt zich af in het Waasdorp. ‘De bedoeling was een fictief dorpje te creëren’ zegt hij. Het was absoluut geen doelbewuste keuze, maar het Waasdorp in het verhaal refereert misschien onbewust wel naar de plaats waar hij zijn jeugd doorgebracht heeft. Welke plots en verhaallijnen echt gebeurd zijn wil hij liever niet kwijt, dat is een groot geheim. Maar het is mogelijk dat sommige personages en handelingen eigen ervaringen als kapstok hebben. ‘Er zit in elk personage wel iets van mezelf’, vertelt Fikry.

Een nieuw Ayoub verhaal

Op een van de allereerste bladzijden in ‘Drarrie’ komen we de nu iets oudere Ayoub tegen, een personage dat de lezers van Het Schapenfeest (2010) zeker en vast zullen herkennen. Op de vraag of er mogelijk een Ayoub - reeks in de maak is antwoordt Fikry, half grappend, ‘maar pas binnen een jaar of tien’. Met het ouder worden is Ayoub duidelijk veranderd: hij is minder dromerig en ook meer cynisch geworden. Het zelfbeklag is gebleven, zo komen ook Ayoubs’ frustraties in ‘Drarrie’ wat meer aan bod.

Na het verschijnen van Het Schapenfeest kwam vaak de vraag wanneer er een vervolg zou komen, een nieuw Ayoub - verhaal. Fikry wilde nooit een vervolg schrijven en beschouwde het verhaal als afgesloten. Hij was al bezig aan een ander boek dat teveel tijd in beslag nam. En zo is hij toch aan dat Ayoub verhaal begonnen. ‘Op een gegeven moment kwam er de vraag van een uitgever die graag iets van me wilde uitgeven en zo komt het dat we nu over ‘Drarrie’ praten.’

De Muze..

Als ik Fikry’s oeuvre chronologisch overloop en hem voorleg dat hij erg uiteenlopende dingen schrijft en doet, lichten kleine pretoogjes op en vult hij daar zelf graag ‘film’ bij aan. Erg enthousiast vertelt hij over een scenario dat in Maart 2015 verfilmd zal worden, een film met Junior Mthombeni in de hoofdrol en geregisseerd door Daniel Lambo. ‘Boeken en romans zijn mijn vrouw, theater en film kan je beschouwen als de maîtresses in mijn kleine harem’, zegt hij.

Er zit een behoorlijke dosis agressie in de personages van Fikry die vaak gecounterd worden door pikzwarte humor die we bijvoorbeeld ook in het werk van Edgar Hilsenrath aantreffen, een van Fikry’s favoriete schrijvers. Ook met films als ‘La Haine’ (M. Kassovitz) of met ‘C’est Arrivée Près De Chez Vous’ (Belvaux-Poelvoorde) is er zeker een inhoudelijke verwantschap. De balans tussen erg donkere en tragische situaties en humor scherp weten te houden is de grote kunst.

‘Het is vooral werken, zelfs een klein beetje afzien’. Hij houdt niet echt meer van het columnwerk, zo blijkt uit het interview. ‘Teveel deadlines, het moet elke keer direct snel, scherp, goed en dan ook nog eens grappig zijn’, antwoordt hij. Veel liever houdt hij van het uitdagendere werk voor theater en zijn romans. Dat werk verloopt trager, maar levert inhoudelijk meer op. Vooral het theater slorpt veel tijd op, continu is er een uit hevig debatten bestaande dynamiek die hem dagelijks verse inspiratie en input levert. Fikry schrijft vrijwel elke dag. Het schrijfwerk is een zaak van schrijven en vooral schrappen. Schrijven vraagt dan ook inspanning en een ijzeren discipline.

Kwetsbaarheid en onzichtbare werelden..

‘Als je drarrie (arabische straattaal voor 'jongere') buiten op straat tegenkomt merk je vooral de agressie, de buitenlaag. Veel minder is men zich bewust van de vaak enorme kwetsbaarheid die die buitenlaag vervat’, zegt Fikry. Een constante in zijn werk is maatschappelijk engagement. In die zin is hij bijzonder gefascineerd door ‘onzichtbare werelden’ zoals hij het noemt. Belangrijke thema’s zoals racisme of de manier waarop een samenleving met illegalen omgaat zijn uitgelezen denk – en schrijfvoer voor Fikry.

Zo werkt hij momenteel aan Reizen Jihad, een voorstelling die Syrische vrijheidsstrijd(st)ers en hun beweegredenen onder de loep neemt. Tegelijkertijd werkt hij al geruime tijd aan een familiekroniek, een van de vele works-in-progress. Al die dingen lopen samen en er is een zeer grote verwevenheid tussen de verschillende projecten waar hij mee bezig is.

Nieuwe stemmen..

Hij heeft weinig met Vlaamse schrijvers, zo vertrouwt hij me toe. Naar zijn aanvoelen zit er namelijk niet veel vernieuwing in de Vlaamse literatuur: die steunt vandaag nog teveel op de traditionele canon en laat tot op heden nog te weinig ruimte voor nieuwe (literaire) stemmen. Meteen laait het rebelse vuur op. Het zijn helaas nog steeds de belangrijke mediamensen die een boek kunnen maken of kraken.

Terwijl we afscheid nemen (hij heeft ergens nog een andere afspraak) vraag ik hem nog gauw voor wie de opdracht ‘voor een groot schrijver’ in Het Schapenfeest bedoeld was. ‘Mijn grootvader was analfabeet, maar in mijn ogen een heel groot verhalenverteller’. Achteraf bedenk ik me dat Fikry El Azzouzi eigenlijk ook een groot verhalenverteller is.. .

(pdc) i.s.m. Kif Kif, Fikry El Azzouzi en uitgeverij Vrijdag.

Fikry El Azzouzi – Drarrie in de nacht – Uitgeverij Vrijdag

Boekvoorstelling: Arenbergschouwburg, 26 September 2014. Gratis, mits reservatie.