verhalen en mensen die verhalen vertellen zullen hun weg blijven vinden
deAuteurs reikt op maandag 16 juni een prijs uit voor de podiumkunsten.
“Na Malin-Sarah Gozin die de allereerste deAuteursprijs ontving voor haar bijdrage als showrunner aan de successerie Clan, bekroont deAuteurs nu auteur Fikry El Azzouzi voor zijn toneelstuk TROOST”, klinkt het in de officiële berichtgeving.
In de shortlist bevindt zich alvast veel talent. Drie jonge schrijvers, Freek Mariën, Tom Struyf en Fikry El Azzouzi, drie jonge toneelmensen die opgegroeid zijn in een heel collectieve theatercultuur waarin de grens tussen schrijver, regisseur en speler minder scherp is geworden. Kif Kif sprak kort met hen.
Freek (Mariën)
Freek ademt theater, al van kindsbeen. Hij zag in zijn leven meer theaterstukken dan films. Theater is zijn taal: en poëzie kan daar een plaatsje in krijgen. Freek is gedurfd. Vergiet (Kaas en Kappesprijs 2012 voor jeugdtheater uit de NL/D taalgebied) is het verhaal van een dementerende oude man. Voor Verre Vrienden, een bundel van kinderverhalen en illustraties geselecteerd door Michael De Cock en Gerda Dendooven, schreef hij over een terminaal ziek kind. Moeilijke thema’s moeten bespreekbaar worden, klinkt het bij Freek. Kinderen kijken op een andere manier, onbevooroordeeld, naar een demente man of een terminaal ziek kind en daar is er ruimte voor een ernstige creatieve zoektocht.
Freek is dankbaar dat hij op try-outs mag rekenen om te zien hoe de kinderen reageren en om het taalgebruik van de personages aan te passen. Voor de rest, is het vaak zoeken in zijn eigen herinneringen, om te kijken hoe hij op iets zou gereageerd hebben toen hij nog kind was.
Mariën is niet alleen, samen met Sarah Van Overwaelle vormen zij DeNietjesfabriek en werken zij aan jeugdtheater. Maar vandaag schrijft hij ook aan een theaterstuk, een tragedie, een stuk voor volwassenen. Het wordt groots en hij klinkt enthousiast over de moeilijkheden en de vondsten terwijl hij met de hulp van acteurs probeert uit te vissen waar het stuk naartoe gaat. Freek is in ieder geval ambitieus. Hij is ook blij dat De Nieuwe Toneelbibiotheek en Bebuquin theaterteksten beginnen uit tegeven als volwaardige boeken, want toneel was tot kort verwaarloosd als literair genre.
Hij flirt af en toe met het kortverhaal, maar zijn hart blijft trouw aan het toneel. Er is iets moois in de dialoog, in mensen te horen praten in je hoofd, vindt hij. Als acteur heeft hij ook het voordeel dat hij zijn eigen teksten rechtstreeks aan de man kan brengen, terwijl voor de meeste schrijvers de lezer een mysterie blijft -wat ook zijn charmes heeft. Hij is ook benieuwd naar de mogelijkheid waarbij iemand anders, een gezelschap, bijvoorbeeld, een tekst van hem zou interpreteren. En wat dit zou kunnen bijdragen aan de betekenis, aan het ontstaan van iets nieuws.
Freek begint alleszins minder te spelen en meer te schrijven en in dat opzicht is de erkenning van deAuteurs een bevestiging dat hij op het goede pad zit. Voor Freek is het een aanmoediging om risico’s te nemen, om tijd voor het schrijverschap te durven nemen.
Ik hoop echt dat niks in de weg zal staan van deze jonge schrijver. Ik zal zijn hulp nodig hebben om over moeilijke thema’s te spreken met mijn kinderen. En ik wil naar kindertheater gaan waar ook ik een beetje schoonheid kan vinden.
Tom (Struyf)
Tom zit in Braunschweig, Duitsland, waar Vergeetstuk speelt, met Duistalige boventiteling. Het is met Vergeetstuk dat Tom de shortlist van deAuteurs haalde. Het genre noemt Tom zelf ‘realitytheatervideoperformance’, een verkenning van de grenzen van de ‘realiteit’. Tom legt zijn zoektocht vast met alle beschikbare media en begint op die manier aan een minutieuze reconstructie die gepresenteerd wordt als ‘de realiteit’.
De taal is belangrijk. De poëzie van Freek maakt bij Tom ruimte voor een taalgebruik dat het realiteitsgevoel versterkt en de afstand tussen het publiek en de speler zo klein mogelijk maakt, een taal die heel dicht aanleunt bij normale spreektaal. Het belangrijkste is dat de toeschouwers het idee hebben dat ze ‘hem’ leren kennen. Tom scheurt de tickets aan de deur, staat als zichzelf op het podium en begint telkens weer met “Goeienavond allemaal. Welkom, ik ben Tom”.
Hij is nu bezig met Another great year for fishing, een stuk waarin hij dieper gaat in de werkwijze die met zijn vorige stuk, De Tatiana Aarons Experience, is ontstaan en met Vergeeetstuk verder werd getrokken. Fishing wordt eind oktober verwacht, in de Monty, in Antwerpen.
Tom schrijft geen toneelstukken, hij maakt voorstellingen. Hij ziet zichzelf niet als een schrijver. In zijn creatieproces loopt het schrijven synchroon met monteren en vormgeven. Hij is ook niet actief bezig met andere literaire genres, maar hij sluit niet uit dat hij daar ooit nog werk van kan maken.
Afgestudeerd van de toneelschool van Maastricht, kent Tom de Nederlandse scene vrij goed. Hij werkte in Nederland voor een gezelschap, maar omwille van de besparingen moesten ze ermee ophouden. Hij weet dus goed wat de gevolgen zijn van bezuiniging in de culturele sector, maar hoewel bezorgd over Vlaanderen, blijft hij optimist omdat verhalen en mensen die verhalen vertellen hun weg gaan blijven vinden.
Fikry (El Azzouzi)
Laat ons beginnen met goed nieuws: TROOST wordt in het Duits vertaald en gespeeld, volgende week al, op de Theaterbiennale van Wiesbaden. Nog een reden extra om te vieren.
Zijn nieuwe roman Drerie in de nacht verschijnt in augustus. Drerie gaat over vier jongeren op zoek naar antwoorden in de nachten van een verstikkend dorp met veel sociale controle. Het is een donker verhaal, verklapt de auteur. Net zoals in de rest van zijn werk draait Drerie rond de zoektocht naar identiteit.
Fikry heeft al een roman op zijn conto (Het Schapenfeest), twee toneelstukken (Ijdele dagen, TROOST), een novelle (De Handen van Fatma, ook een toneelstuk geworden dankzij ‘t Arsenaal ) en zelfs een kinderverhaal (ook verschenen in het bundel Verre Vrienden). Roman blijft toch zijn genre van voorkeur. De onafhankelijkheid van het individueel werk kan hij hard appreciëren, maar ook de dynamiek van de toneelsamenwerking werkt voor hem inspirerend. Zo werkt hij momenteel ook aan Reizen Jihad, een stuk over syriëstrijders (en oostfronters) samen met SIN Collectief.
Maar de prijs van deAuteurs is alleszins voor TROOST. Een donker en rauw stuk vol zwartgallige humor. Na de eerste versie werd er intensief aan herschreven. Oorspronkelijk gemaakt met twee andere rappers in gedachten, moest er opnieuw aan herschreven worden toen het Antwerpse hiphopcollectief NoMoBS aan boord kwam. Theater, dat is herwerking.
Hoewel miserie volwaardig deel uitmaakt van zijn thematiek, wordt het altijd verzacht met humor en schoonheid. Fikry ‘rehumaniseert’ zijn personages niet alleen met hun verdriet, maar ook met hun gevoeligheden. Met nuance en gelaagdheid. Zo worden personages die door de mainstream gedehumaniseerd worden, toch mensen van vlees en bloed.
Fikry heeft ook een fase gekend als spraakmakende en controversiële columnist voor De Morgen. Een interessante ervaring, maar het werk aan zijn romans en toneelstukken leed eronder, dus op den duur stond die verantwoordelijkheid in de weg. Hij sluit het niet uit om ooit nog eens zo’n regelmatige verplichtingen aan te gaan, maar voorlopig blijft hij geconcentreerd in de andere facetten van zijn werk.
De inhoud van die columns komt in ieder geval terug in zijn werk. Een van die thema’s is de evolutie van de taal. Sommige zinsconstructies die nu als fout worden beschouwd zullen volwaardig deel uitmaken van de Nederlandse taal. Meer en meer woorden uit het Berbers, het Spaans, het Turks, het Pools zullen in de toekomst volwaardig deel uitmaken van onze woordenschat. Er zijn mensen die de evolutie van de taal willen tegenhouden, maar dat is onvermijdelijk. Taal evolueert altijd. En dat zie je al in de dialogen van TROOST, in de straattaal van Drerie en in het andere werk van Fikry.
Drie getalenteerde auteurs, ieder met een eigen zoektocht en een eigen taal. Ieder van hen laat ons vluchtig kijken in de toekomst van onze letteren en onze podiumkunsten.
