[Halal Monk] Aki Nawaz – Brandhout maken van vooroordelen

Aki Nawaz is de frontman van Fun>Da>Mental, een Britse band die klinkt als een Pakistaanse mengeling van industrial, rap en punk. De band veroorzaakte vaak controverse met nummers als ‘Che Bin’, waarin Osama Bin Laden met Che Guevara vergeleken wordt, of ‘Cookbook DIY’, dat in detail beschrijft hoe je zelf een bom kan samenstellen.

Maar terrorisme verheerlijken doet Aki Nawaz zeker niet. Deze Brit met Pakistaanse roots wil gewoon alle stereotypen doorbreken en zo het debat aanwakkeren. Al jarenlang bekritiseert hij 'hokjesdenken' , stelt hij kritische vragen over allerhande sociale overtuigingen en bestrijdt hij racistische tendensen. Hij ondersteunt zijn boodschap telkens met zijn nogal ondefinieerbare muziekstijl waarin hij Qawwali met hip-hop mixt of koranverzen in rock-muziek verwerkt. 

Halal Monk: Je verspreidt jouw uitgesproken boodschap al lange tijd door muziek, maar ook door activisme en publieke discussie. Word je dat na al die jaren niet beu? Heb je soms niet het gevoel dat je jezelf constant moet herhalen en dat al die opschudding over een mogelijke botsing tussen de culturen een selffulfilling prophecy wordt?

Aki Nawaz: Ik ben het zeker niet beu. Ik houd van discussie. Het is juist het gebrek aan discussie waar ik genoeg van heb. Er zijn zó veel nuances en lagen die niet aan bod komen. Er zijn zo veel personen die nooit worden gehoord.
Ik ben in Gaza geweest, ik sprak met jihadisten, ik maakte documentaires over Guantanamo, en ik ben naar het Midden-Oosten gereisd... Er zijn zo veel verschillende standpunten, er is zo veel conflict, zo veel pijn en zo veel dat erom vraagt begrepen te worden. En, in dit alles, is 'context' één van de slachtoffers, die het eerst sneuvelt. Veel mensen plaatsen allerhande gebeurtenissen simpelweg niet in perspectief en reduceren de ander tot een karikatuur.

Het is extra moeilijk om context en nuance weer te laten meetellen omdat we, als moslims, niet over het juiste platform beschikken waarop we de heersende overtuigingen kritisch kunnen bevragen. De maatschappelijke expressie van de islam schiet tekort omdat we slechts twintig seconden de tijd krijgen om dingen op de bestaande platforms te bespreken. Het gevolg is dat we vergeten zijn hoe we bruggen moeten bouwen, maar zeer bedreven zijn geworden in het verbranden ervan.

Halal Monk: Maar is dat niet deels wat jij ook doet? Toen je ‘Cookbook DIY’ schreef bijvoorbeeld, kon je toch voorspellen hoe het publiek zou reageren? Twee parlementsleden van het Verenigd Koninkrijk riepen zelfs op tot je arrestatie. Er zijn niet veel mensen die de lyrics van dat nummer spontaan als een manier van bruggen bouwen zouden zien. Het lijkt eerder op een manier om ze te verbranden.

Aki Nawaz: Aan de ene kant is dat zo, aan de andere kant ook niet. Het hangt er maar van af hoe je het interpreteert. Je kan nu eenmaal op het eprerste, tweede of derde couplet kunnen wijzen. We wisten natuurlijk van tevoren wel dat men zich op het eerste zou focussen, maar de boodschap is hen daardoor volledig ontgaan want als je de hele tekst beluistert en de video bekijkt, zal je een christelijke jihadist zien. Men zag een moslim-jihadist, terwijl het er geen was.

Onze bedoeling was juist om de gangbare ideeën ter discussie te stellen. Muziek kan dat maar tot op zekere hoogte. Dus besloten we om het op verschillende fronten tegelijk aan te pakken. Uiteraard konden we voorspellen dat het tot verwarring zou leiden, maar die verwarring was er toch al omdat ze mij een terrorist noemen terwijl ik weet dat de regeringen van Westerse staten terroristen zijn. Dus wat geeft hen de autoriteit om zo’n maatstaf te bepalen?

Een van de aspecten die ik wel leuk vind aan het Westen is dat mensen er respect hebben voor excentriciteit, eclecticisme [het mengen van verschillende stijlen en stromingen, red.] en individualisme. Ze respecteren dat toch wat meer dan in veel moslimculturen. Ik vind dat fantastisch. Maar vandaag willen ze dat enkel voor zichzelf en niet voor mij. Hoe durven ze zo’n superieure positie zelfs maar te overwegen? Ik ben naar Zuid-Afrika gereisd en ben in vroegere kolonies geweest. Ik weet wat Europeanen daar aangericht hebben. Iemand zou ze hun eigen geschiedenis in herinnering moeten brengen en hen uitleggen wat ze vroeger gedaan hebben.

Ik wil echt een bruggenbouwer zijn, maar ik wil niet dat men mij dicteert wat te doen. Mijn bruggen steunen op gelijkheid, respect voor elkaar en begrip. Omdat ik de dingen bekijk vanuit dit standpunt, duwt het me weg van veel moslimgroepen. En ‘aan de overkant’ stoot je dan op mensen, secularisten, liberalen, of hoe je ze ook wilt noemen, die me weer té islamitisch noemen.

Halal Monk: Toen ik vele jaren geleden jouw muziek ontdekte, leek de islam geen uitgesproken thema in je muziek. Heb je die religieuze affiniteit altijd gehad?

Aki Nawaz: Ik had die, maar dat wist ik zelf toen nog niet. Voorheen sprak ik meer over racisme. Dat werkte voor iedereen. Iedereen verstond je boodschap. We moesten toen niet praten over zaken als hijabs, al was het maar omdat ze amper gedragen werden toen ik oproeide. Maar nu worden we met onze rug tegen de muur gezet omwille van ons geloof.

Dus voor welke positie vecht ik vandaag? Wil ik compromissen sluiten met ik blinde en geïndoctrineerde jihadisten? Nee, want ik heb verschrikkelijke dingen gezien die door mensen zoals hen werden aangericht. Ik wil daar geen deel van uitmaken. Maar ik wil ook geen deel uitmaken van het andere kamp. Ze zijn allemaal geïndoctrineerd, de jihadisten met hun jihadistische ideeën, de neoliberalisten met hun neoliberalistische ideeën. Daarom ben ik heel blij dat ik absoluut, volledig en volkomen onafhankelijk ben.

Mijn allereerste liefde voor de islam ontstond toen ik in de Koran het volgende las: “Gezegend zijn de rebellen met een rechtschapen doel en geloof.” Op die manier kijk ik naar de islam en zo zal ik ernaar blijven kijken want ik trap niet in de indoctrinatie van de cultuur van mijn ouders, noch in de indoctrinatie van secularisten.

Halal Monk: En hoe kijkt iemand als jij, die cross over hip-hop rock maakt, naar de profeet?

Aki Nawaz: De profeet was een waardig mens die geconfronteerd werd met alle problemen en vragen van zijn tijd. Toch heb ik een paar problemen met sommige ahadith. Ik ontken ze niet, maar ook hierin spijt mij bovenal over het gebrek aan een platform om ze te bespreken. Ik kan de Koran geloven omdat ik erin lees, maar ik ga er niet in geloven enkel en alleen omdat anderen me zeggen dat ik er moét in geloven.

Veel ahadith en verzen uit de Koran vragen om een grondig debat. Volgens mij is de islam geen gesloten verhaal vanuit het perspectief van een specifieke tijdslijn. Het is een levensbeschouwing die zichzelf telkens opnieuw uitvindt naargelang de context. We hebben geen overkoepelend instituut – wat op zichzelf fantastisch is – maar we missen anderzijds wel leiderschap en linkse politiek in de islam.

Dat is waarom ik zou willen dat Osama Bin Laden iemand was die het hele plaatje overzag. Maar dat zag hij niet, zoals de meeste andere jihadi’s.

Er zou een zekere nobelheid in jihad moeten schuilen. Maar na heel wat mensen van die groep te hebben ontmoet, werd het mij duidelijk dat er op honderd strijders misschien tien of vijftien zijn die echt nobel, waardig en rechtvaardig zijn in hun hart. De meeste anderen zijn net zoals bekrompen en racistische Engelsen hier. Ze missen de ziel van werkelijk verzet. Ze kennen geen nederigheid en compassie. Ze vergeten dat de Koran enkel toestaat jezelf te verdedigen en duidelijk maakt dat je geen grenzen mag overtreden. Mensen zoals Osama Bin Laden kennen die grenzen niet. Als dat wel zo was geweest, had er misschien een échte verandering plaatsgevonden. Maar wanneer Al Qaeda nu naar de wereld kijkt, wat heeft het dan bereikt? Er zijn nog meer moslims gedood en er is nog meer wrok. Het is uitvergroot. Van beide zijden. Dus nu zijn er twee groepen terroristen: de moslimterroristen en de Westerse regeringen.

Halal Monk: Dan kom ik terug op mijn vorige vraag. Geloof je dat jouw manier om zaken verder aan te wakkeren door jouw keuze van muziek en woorden, een stap in de goede richting is om sommige van die problemen op te lossen?

Aki Nawaz: “Weet je, dat gaat terug tot in mijn punkperiode. Het is een statement: dring je eigen denkkaders niet aan me op. Vertel me niet dat ik niet excentriek mag zijn.”

Halal Monk: Maar is dat doeltreffend? Kan zo'n ‘f*** you! statement’ mensen overtuigen?

Aki Nawaz: “Ik zeg en doe natuurlijk veel dingen gewoon als test, om te zien wat de reactie zal zijn. Misschien zit daar een geperverteerde logica in, maar protest is ook een zeer bizar instrument en het maakt nu eenmaal deel uit van mijn karakter.

Toch geloof ik ook dat er iets fundamenteel mis is met de hedendaagse menselijke psyché en het huidige denkpatroon – en misschien komt dat wel omdat we elkaar het licht in de ogen niet meer gunnen. Ik kan het gedoe over ‘links’ en ‘rechts’ bijvoorbeeld niet uitstaan. Als ik naar ‘politiek rechts’ kijk zie ik chaos. En als ik naar ‘politiek links’ kijk denk ik: ’Wees eens trouw aan je principes’. Want zodra zij aan de macht komen, zeggen ze precies hetzelfde als de rechtse politici. Ik geloof dat mensen graag een goede vorm van socialisme zouden zien werken. Maar dat gebeurt niet. En in al deze chaos worden mensen gereduceerd tot een economisch ruilmiddel.”

Halal Monk: Eén van mijn leraren wees mij ooit op het verschrikkelijke van het alledaagse concept ‘human resources’. Als je er even bij stil staat, zie je namelijk dat het betekent dat mensen in de hedendaagse economie gedegradeerd worden tot resource, een grondstof.

Aki Nawaz: Dat bedoel ik. Mijn kinderen worden zielloze betaalmiddelen. Het is verdomme zielig. Weet je, ik heb niks tegen geld of kapitalisme, want kapitalisme zou niet de chaos hoeven uit te lokken die ze vandaag veroorzaakt. Het zou iedereen waardevoller kunnen maken. Als je een monster wilt zijn dat constant geld eet, dan zou je huizen aan families en banen aan mensen moeten geven, waardoor ze waardevoller worden omdat ze danmeer kunnen consumeren en al je producten kopen. Maarzelfs de kapitalisten zijn niet consequent. Ik zie overal zo veel corruptie en slechte motieven – ook binnen onze eigen moslimgemeenschappen.

Halal Monk: Dat is zeker zo, maar tegelijkertijd koester ik ook veel hoop voor de wereld. Het economische globalisme produceert nu inderdaad veel onrecht, maar datzelfde globalisme maakt het nu ook onmogelijk om je nog blindelings vast te klampen aan één visie. Dat geldt ook voor de frictie tussen het secularisme en de islam: momenteel zorgt het voor pijnlijke situaties, maar stap voor stap zal het onmogelijk worden om nog vast te houden aan één enkel seculair of neoliberalistisch toekomstbeeld.

Aki Nawaz: We zullen zien... Toen ik het nummer ‘I reject’ uitbracht, was de zin “I reject your mini-skirt liberation” het enige wat de mensen ervan onthielden. Maar ze hadden niet door dat die zin eigenlijk afkomstig is van de Women’s Liberation Movement in Engeland! Nog geen dertig jaar geleden kwamen vrouwen met dergelijke leuzen de straat op, bespoten ze muren met graffiti en gooiden ze bommen naar seksshops. Ze riepen naar de mannen dat ze hun zogenaamde ‘seksuele bevrijding’, die er eigenlijk geen was, afwezen. En ze hadden gelijk. Maar, ik ben moslim, dus ik ben zogezegd niet goed in mijn hoofd als ik hetzelfde zeg.

Maar ach, dit is nu eenmaal mijn soort kunst. Ik werp kleine lucifers op de grond.
 

Dit interview verscheen oorspronkelijk in het Engels op www.halalmonk.com.

Met dank aan Sylvie Van Den Broeck voor haar hulp bij de vertaling.

>>> Lees het hele dossier van Halal Monk hier <<<