Dit toont wat er te redden valt: een seculiere staat die boven de levensbeschouwelijke tegenstellingen staat en ze respecteert en doet respecteren’
De korte videoreportages die Rudi Vranckx in het journaal mag brengen, zijn een voorbeeld van embedded journalism: journalistiek die met een vechtende partij meetrekt en vanuit dat perspectief verslag uitbrengt. Dan kan interessant zijn, op voorwaarde dat er dan ook een gelijkaardige verslaggeving van de andere kant tegenoverstaat. Dan kan de kijker de verschillende visies vergelijken en zich een beeld vormen. Maar dat is hier niet het geval.
We hebben te maken met een gehalveerde verslaggeving, waarin de gastheren van de journalist zijn werk begrenzen en sturen en hem zo goed mogelijk proberen te gebruiken voor hun zaak. De journalist kan proberen dat tegen te gaan door ook andere bronnen te raadplegen en zich niet aan de grenzen te houden, maar daar is voorlopig niets van te merken. Het zou ook niet ongevaarlijk zijn. De journalist wordt, zo mag je veronderstellen, gewaardeerd om het nut dat hij heeft voor de strijdende partij waarin hij embedded is, niet voor zijn kritische capaciteiten.
De (halve) waarheid
De centrale bekommernis van Vranckx is de waarheid, die verborgen is en onthuld moet worden: ‘moeilijk gaat ook, als de werkelijkheid niet mag getoond worden’. En ook: ‘misschien kunnen we eindelijk te weten komen wie de revolutionairen zijn en hoe het hier écht is.’ (Vranckx in het journaal van tv-1 op 10/9).
Met de term ‘revolutionairen’ zitten we al in een ideologische stellingname, een interpretatieraster. Zijn de Taliban, die in Afghanistan tegen de regering vechten en die willen omverwerpen, revolutionairen? Wie ze zo noemt, komt vast in de problemen: terroristische sympathieën! Maar Syriërs die hun regering willen omverwerpen met bomaanslagen, executies en militair geweld zijn revolutionairen – zo beslist Vranckx. De Syrische regering noemt ze terroristen.
Een medium als de VRT dat onpartijdig en objectief heet of wenst te zijn, zou de gekleurde termen beter achterwege laten en gewoon spreken over de partijen in het conflict, en wat die willen en doen. Maar achter de reportages van Vranckx zit een ideologisch programma, dat op de begeleidende facebookpagina wordt uiteengezet: ‘We hebben hier al vaak de gemakkelijke clichés moeten weerleggen die willen dat de burgeroorlog in Syrië terug te brengen is tot een groot Westers-imperialistisch complot. Ook bij ons worden die simplistische verklaringen wijd verspreid, en ze vertroebelen elk inzicht in de reële situatie in Syrië.’
De waarheid leidt tot interventie
Het citaat vervolgt: ‘Dat grootmachten invloed proberen uit te oefenen op een revolutie in een strategisch gelegen land als Syrië, is de evidentie zelf. Maar daarom kan je die revolutie daar nog niet tot reduceren. Hier vind je een snoeihard, vaak pamflettair maar zeer to the point stuk van de vooraanstaande Amerikaanse journaliste Jess Hill over deze vorm van manipulatie: http://www.theglobalmail.org/feature/assads-useful-idiots/374/ ’
‘Een citaat:
"The mission of the ideologues is not to reveal the truth about what's happening in Syria. Their mission is to campaign against Western intervention. (...) If they provide intellectual cover for the murderous Assad regime in the process, that's a small price to pay for preventing Western intervention, which they're convinced would be an even greater disaster."’
(‘De missie van de ideologen is niet de waarheid te onthullen over wat er gebeurt in Syrië. Hun missie is campagne te voeren tegen Westerse interventie. (…) Als ze daarbij intellectuele rugdekking verschaffen aan het moorddadige Assadregime, is dat een kleine prijs die moet betaald worden om Westerse interventie te voorkomen, en die zou, daarvan zijn ze overtuigd, een nog grotere ramp zijn.’)
‘Er zijn inderdaad mensen die vinden dat de waarheid een kleine prijs is om hun doelstellingen te bereiken. En er zijn mensen die doorheen hun ideologisch gekleurde bril de waarheid niet meer willen zien. Wij zijn niet voor een militaire interventie. Wij zijn voor de waarheid.’ Tot daar de facebookpagina.
Twee zaken staan hier tegenover elkaar: de waarheid (waar Vranckx zich zo voor inspant) en de ideologie die de waarheid niet wil zien en die tegen buitenlandse interventie is. De waarheid leidt blijkbaar automatisch tot het inzicht dat buitenlandse interventie noodzakelijk of wenselijk is.
Humanitaire oorlog
Wat we dus krijgen is een reportagereeks die erop gericht is de conflicten te tonen als een volksopstand tegen een verwerpelijk regime, en die veel aandacht zal besteden aan de ‘humanitaire’ problemen, fundering van en aanloop naar een zogeheten ‘humanitaire interventie’, waar minister van buitenlandse zaken Reynders al voor gepleit heeft. Die schrijft op 7 september op zijn website over de ‘Urgence d’une action de la Communauté internationale en Syrie face à la dégradation de la situation humanitaire’.
Op 11 september is Vranckx op bezoek in een vluchtelingenkamp in Noord-Syrië, en krijgen we een emostory over een leukemiepatiëntje dat niet aan haar medicijnen geraakt. Natuurlijk is dat erg, maar het is ook irrelevant. Net als het tonen van een baby die twee dagen eerder geboren is in het kamp.
Wat je zou willen weten is waar die vluchtelingen sociaal thuishoren (klasse, etnische groep, godsdienst…) en wat zij denken. Daar peilt de Vranckxreportage niet naar, maar ze brengt wel beelden van kinderen die een liedje zingen tegen dictators (de tekst wordt ons niet meegedeeld) en laat een man aan het woord die zegt dat Assad een ‘criminele geest’ is en een ‘gek’. Aan deze scherpzinnige politieke analyse heeft Vranckx niets toe te voegen. De man is even scherpzinnig als Vranckx zelf, die op 10 september uitblonk met deze borende analyse: ‘er zijn al veel doden gevallen, er zullen er nog vele volgen.’
Supporters gevraagd
Die aflevering van 10 september werd op Facebook aangekondigd met de woorden: ‘Hoe onze jongens clandestien de grens oversteken en totaal onverwacht terecht komen in een strategische vergadering van rebellenleiders.’ Onze jongens?? Moeten wij supporteren? Zijn wij een fanclub? En hoe komisch is dit: rebellenleiders die in een strategische vergadering bij elkaar zitten en daar zomaar middenin Rudi Vranckx & Co. ontvangen? Over hun strategie vertellen ze natuurlijk niks, maar ze plaatsen wel meteen een bestelling: ze hebben wapens en munitie nodig, en luchtafweerraketten of een no-flyzone.
Waar deze rebellen voor staan, wat hun beweegredenen en hun doelstellingen zijn, dat komen we niet te weten. Als wat later in de reportage een gesneuvelde rebel naar de basis gebracht wordt, wordt hij door de soldaten gepresenteerd als een ‘martelaar’. Maar welke jihad hier gevoerd wordt, wil Vranckx niet weten. Tegen de seculiere staat, een belangrijke moderne verworvenheid in Syrië? Zijn dit strijders voor een retrorevolutie, die een islamitische staat willen? Als bij ons sharia4belgium voor zoiets pleit, wordt dat met afkeer en verontwaardiging geregistreerd. Is het voor Syrië een vooruitgang?
En wat met de oorlogsmisdaden van de ‘rebellen’? Het journaal van 11 september bevatte niet alleen een Vranckxreportage, maar ook een item dat meer dan twintig lijken van regeringssoldaten toonde, die geblinddoekt en geboeid waren, doodgeschoten door rebellen. Gaat Vranckx straks eens langs bij de familie van die vermoorde regeringssoldaten om te informeren naar hun gevoelens? En als die moordenaars het ‘moorddadige Assadregime’ straks moeten overnemen, wat is dan de vooruitgang?
Bekijk hier het besproken videofragment:
http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/programmas/journaal/2.24152/1.1426401
***
Naschrift:
Op 13 september ’s avonds bracht Terzake een iets langere reportage van Rudi Vranckx en zijn team, waarin een aantal stukken van de eerder in het journaal uitgezonden items waren opgenomen. Hier gaf Vranckx wel een situering van de ‘revolutionairen’: het gaat, zo zei hij, om dorpelingen, boeren en studenten, om islamisten en salafisten en zelfs een soefi die vechten voor een islamitische staat. Een jongeman, rebel in opleiding, lichtte toe: ‘we vechten voor de leuze: er is maar één God’.
Dit bevestigt het reactionaire karakter van deze ‘revolutie’ en toont wat er te redden valt: een seculiere staat die boven de levensbeschouwelijke tegenstellingen staat en ze respecteert en doet respecteren, wat een basisvereiste is voor een democratisch staatsbestel.
Eerdere beelden van Vranckx in het journaal hadden de indruk gewekt dat de Syrische luchtmacht willekeurig burgers bombardeert, maar na de beelden van Terzake moet dat worden bijgesteld: het getoonde civiel ogende dorp dat hier gebombardeerd werd is wel degelijk een basis van de opstandelingen.
http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/programmas/terzake/2.24207/2.24208/1.1429208
