Veel toevalligheden tonen een systeem. De N-VA ageert binnen een zeer rechts, conservatief en neoliberaal antiverlichtingsnationalisme
Theo Francken, kersvers staatssecretaris voor Asiel en Migratie, ligt onder vuur. In 2011 plaatste hij op Facebook openlijk vraagtekens bij de economische meerwaarde van Marokkaanse, Congolese en Algerijnse migranten in ons land. Niet gehinderd door enige historische kennis zag hij er geen. Ook zijn verschijning, samen met Ben Weyts, op het verjaardagsfeestje van Bob Maes oogstte stevige kritiek. Maes is niet alleen een voormalig collaborerend VNV-lid, hij is ook de oprichter van de Vlaamse pro-apartheidsbeweging Protea en van de beruchte voorloper van de Vlaamse Militanten Orde. De oude mails waarin Francken zich ‘voor de grap’ profileerde als ‘waarnemend VNV-leider’ krijgen zo een nieuwe dimensie. En in zijn eerste communicatie als staatssecretaris sprak Francken het voornemen uit om gezinnen met minderjarige kinderen zonder verblijfspapieren op te sluiten in ‘aangepaste woonunits’ op het domein van het gesloten centrum 127bis, wat manifest in strijd is met de mensenrechten.
De Wever orakelde uit Shanghai dat alle kritiek op die wel zeer aangebrande feiten ‘flauwekul’ was. Dat is ze natuurlijk allerminst. De gerenommeerde historicus van de Vlaamse Beweging, Lode Wils, stelt al langer dat het Vlaams-nationalisme het product blijft van de collaboratie. Verschillende N-VA-politici doen er de laatste dagen alles aan om die stelling meer kracht bij te zetten. Die ‘uitspattingen’ wegzetten als faits divers is niet alleen te makkelijk, het is fout. Veel toevalligheden tonen een systeem. In dit geval tonen ze de diepe ideologische traditie waarbinnen de N-VA ageert: dat is geen fascistisch, maar weleen zeer rechts, conservatief en neoliberaal antiverlichtingsnationalisme. Het is die ideologie die de eenheid schept tussen alle ogenschijnlijk losstaande uitingen en daden van de voorbije dagen. Het is ook die ideologie die tot ons spreekt in de regeerakkoorden. Ze verdient dus al onze aandacht.
Afbraak welvaartsstaat
Het gaat om een ideologie met een heel specifiek en reactionair mensbeeld. Een mensbeeld dat de mens herleidt tot enerzijds een homogene nationale identiteit en anderzijds een economische identiteit. De visie die Francken etaleert op Facebook brengt die twee werelden samen. De mensheid wordt ingedeeld in nationale groepen met gedetermineerde kenmerken (de waarden en normen, zoals dat heet). Die groepen worden vervolgens gerangschikt volgens hun meerwaarde voor de economie en de natie. Volgens hun productiviteit.
Dergelijk denken heeft een lange historische traditie en het is er niet meteen een om fier op te zijn. Individuen worden in dit denken ondergeschikt gemaakt aan de natie en de economie. De mensenrechten en de democratie worden opgeofferd voor de belangen/winsten van een nationale economische elite. Dat raakt niet alleen de migranten, maar iedereen in de samenleving. Het is vanuit die ideologie dat vandaag begonnen is met de afbraak van de welvaartsstaat.
Uitsluiting en repressie
Francken, Weyts en Jambon worden terecht onder vuur genomen. Nog belangrijker is het om het hele gedachtegoed aan te vechten dat hun daden en uitlatingen aanstuurt. Zo’n mensbeeld leidt tot uitsluiting van mensen, maar legitimeert ook ongelijkheid, repressieve daden en andere schendingen van de mensenrechten.
Dat is wat we vandaag zien gebeuren. Allochtonen worden geschrapt uit het Vlaams doelgroepenbeleid op de arbeidsmarkt, terwijl de werkloosheid van net die groep structureel en torenhoog is. Francken pleit er niet alleen voor om meer mensen uit te wijzen, maar ook om kinderen zonder papieren op te sluiten. Het Vlaams regeerakkoord stelt dat sociale woningen maar worden toegekend als migranten slagen voor een taaltest Nederlands.
Al de zaken waarvoor de N-VA-politici vandaag onder vuur liggen, zijn duidelijk geen flauwekul, ze raken de kern van de N-VA-ideologie. Die wordt rijkelijk geïllustreerd in ‘de maatschappelijke engagementen’ en netwerken van N-VA-politici én in het discours en het beleid van de partij. Als Francken migranten herleidt tot hun etniciteit en ze dan beoordeelt op hun ‘economische meerwaarde’, dan verschilt dat niet van De Wever die migranten indeelt in productieven en onproductieven en op basis daarvan een beleid uittekent. Francken postte gewoon de N-VA-lijn ter zake op Facebook. De daden en uitspraken van Francken, Weyts en Jambon raken dan ook niet alleen henzelf. Ze raken ook De Wever, de hele N-VA en in laatste instantie ook de regering.
Ico Maly is Doctor in de cultuurwetenschappen, coördinator van Kif Kif en docent Politiek en Cultuur (Rits). Auteur van ‘N-VA. Analyse van een politieke ideologie’ (EPO, 2012).
Dit opiniestuk verscheen vandaag op de opiniepagina van De Standaard.
