Rechts neemt verbaal - en dus louter vormelijk - afstand van Breivik's verzet tegen de 'Ondergang van het Avondland' maar herhaalt en versterkt zijn argumenten. Ze doen alsof er geen verband is tussen hun woorden en gedachten en de daden van Breivik terwijl die laatste niets anders zijn dan de logische gevolgtrekking en de consequente toepassing van hun ideeën.
“Over de moordwapens van morgen”
In De Morgen van 26 juli 2011 verscheen een opiniestuk van de hand van Ross Douthat. Douthat is columnist bij de New York Times en republikeins blogger. Het opiniestuk met als titel ‘Nu moeten de conservatieven reageren’, wil Europese conservatieven oproepen om hun ideologie meer kracht bij te zetten. Douthat legt een link tussen de daden van Breivik en een rechts conservatief gedachtegoed, maar stelt tegelijk dat het gedrag veroordeeld moet worden en het conservatief gedachtegoed sterker uit de hoek moet komen.
Het hele rechtse spectrum was er als de kippen bij om Breiviks daden af te keuren en zich te distantiëren van de gebeurtenissen. Er heerst een algemene consensus bij rechts dat de aanslagen van Breivik gruwelijk waren en afkeurenswaardig. Douthat omschrijft Breiviks daden in termen van misdrijf, gruwel, de schanddaad, een daad van een soort rechts monster, extremisme, tragedie, massamoord op hulpeloze tieners. Deze afkeur voor de aanslagen in Oslo en de achterliggende extreme ideologie is voor de hand liggend want welke zelfverklaarde democratische partij wil geassocieerd worden met Breiviks gewelddadige ideologie? Ondanks het feit dat veel critici van de multiculturele samenleving zich in alle bochten wringen om afstand te nemen van Breiviks daden, ziet Douthat linken tussen het gestelde gedrag van Breivik en het rechts conservatief denken, met Breiviks neofascistische ideeën als extreem uiterste.
Douthat vindt dat zij, -de Europese conservatieven- moeten toegeven dat er wel degelijk een link is tussen het rechts conservatief denken en de daden van Breivik. De geloofspunten en argumenten van Breivik stroken, volgens de auteur, met deze van mainstream culturele conservatieven. Ook het feit dat hij in zijn manifest herhaaldelijk verwijst naar andere conservatieve auteurs zoals Fjordman toont aan dat er een relatie bestaat tussen beide. Deze moordende gebruiksaanwijzing staat bol van de aanvallen op de bekende doelwitten van rechts: politieke correctheid, de Islam, de EU, de seksuele revolutie en “de linkse kerk”. De Amerikaanse en Europese conservatieven mogen de problemen niet onder de mat schuiven door te ontkennen dat Breivik zich beriep op hun gedeelde gedachtegoed. Ook al doden ideologieën niet, extreme en opruiende ideeën kunnen een voedingsbodem bieden aan individuen als Breivik.
Niettegenstaande dat Douthat de link tussen een rechts denken en de daden van Breivik bevestigt, benadrukt hij tegelijkertijd dat het veroordelen van het misdrijf niet impliceert dat de ideologische oorsprong mag ontkend worden. Breivik wordt afgeschilderd als een zonderlinge eenzaat maar zijn ideeën worden niet in vraag gesteld en lijken voor velen niet zo gestoord. Van rechterzijde valt zelfs een verdoken ‘begrip’ voor Breiviks misnoegen te bespeuren. “Links weigert al jarenlang het debat rond de problemen met betrekking tot het multiculturalisme aan te gaan.” Het is bijgevolg niet verwonderlijk dat een of andere ‘verknipte idioot’, dixit Wilders, door het lint ging en zijn woede botvierde op – neen niet de moslims- maar op linkse ‘collaborateurs’. Deze weigering om de rechtse premissen in vraag te stellen, zien we echter ook bij Vlaamse auteurs zoals Sven Ornelis, bij ‘terrorismedeskundige’ Beatrice de Graaf, en uiteraard bij rechtse kopstukken zoals De Winter en Wilders. Wanneer Ornelis stelt dat het “zinloos, ongepast, en zelfs niet terecht” is om “nu rechts of links of allerlei politici of kerkleiders met de vinger te wijzen” aangezien het “niet hun ideologieën zijn die doden”, is het toch aangeraden om naar Breivik’s tekst te kijken. Hetzelfde kan gezegd worden van De Winter die beweert dat de derde islamitische invasie gebeurt via de weg van de massa-immigratie en dus gevaarlijker is dan de slag in Poitiers tegen de Moorse troepen door Karel Martel en de aanval van Prins Eugène Van Savoye tegen de Ottomanen. ‘Islam hoort niet thuis in Europa’ aldus De Winter.
Verschillende van de door Breivik geciteerde auteurs, journalisten en bloggers wijken niet van hun standpunt en menen dat Breiviks zorg om de islamisering van Europa terecht is. De vraag rijst nu of het gedachtegoed van Breivik wel zo extreem-rechts is. Moeten we niet concluderen dat Breiviks ideeën wijdverspreid en algemeen aanvaard zijn? Douthat stelt immers dat veel van Breiviks kritieken op het multiculturalisme en de immigratie, op de context na dan, sterk overeenkomen met conservatieve leiders zoals David Cameron, Angela Merkel en Nicolas Sarkozy. Kort door de bocht: op de bomauto en het machinegeweer na is er weinig verschil tussen de standpunten van Breivik enerzijds en Cameron, Merkel en Sarkozy anderzijds. Ook zij zijn inmiddels overtuigd van “het failliet van de multiculturele samenleving”.
De conservatieven mogen hun overtuigingen niet opgeven. Douthat geeft aan dat de Europese elites nu moeten afstappen van illusies waarin alleen racisten zich zorgen maken over immigratie, de twijfels over de multiculturele samenleving en de nationale identiteit. Douthat windt er geen doekjes om, dat hij de conservatieve waarden tegen het extremisme van Anders Behring Breviek verdedigt. Douthat stelt dat de conservatieven nu meer dan te voren moeten reageren. Hij geeft verschillende redenen die het belang van een dergelijke strategie zouden onderstrepen.
Ten eerste wijst hij erop dat linkse Europese partijen Breiviks terreurdaad in verband brengen met rechts. Hij formuleert dit als een probleem terwijl Douthat in zijn opiniestuk zelf de link met rechts maakt. De tweede reden om als conservatief te reageren, is omdat het gevaar dreigt dat links de terreurdaad gaat gebruiken om een realiteit te ontkennen. Een realiteit die hij beschrijft met een opsomming van enkele “feiten”:
massamigratie verdeelt Europa in plaats van dat het verrijkt; de islam en de open democratie blijken niet verzoenbaar; en een postnationale en postpatriottische Europese Unie geleid door een genereuze heersende elite is verder af dan ooit. Laten we deze zogezegde feiten van naderbij bekijken. Douthat treedt Breivik en andere rechts conservatieven bij door te stellen dat er spake is van een massa-immigratie. Is dit wel zo? Een onderzoek aan de KuLeuven (D’Hooge 2006) plaats dit in een ander perspectief. Buurlanden van conflictgebieden zoals bijvoorbeeld Pakistan blijken exponentieel meer migranten te ontvangen dan bijvoorbeeld Europa. Opvallend ook de stilte rond de cijfers omtrent migratie in Noorwegen. Uit die cijfers kunnen we afleiden dat het overgrote deel van de migranten in Noorwegen helemaal geen moslims zijn maar juist christenen, ondermeer uit Polen en Zweden. Breivik en de mensen die hem van 'argumenten' en 'feiten' hebben voorzien, hallucineren in het beste geval en in het slechtste geval zijn het leugenaars met zéér slechte bedoelingen.
De onverenigbaarheid van islam en democratie. Wat is de islam? Wat is de open democratie? Zijn beide effectief niet te verzoenen? Douthat wil deze ideologische stelling als feit weergeven, niettegenstaande er evenveel voorbeelden van het tegendeel te geven zijn. Er zijn evenveel interpretaties van de islam als er moslims zijn. De islam werd in België in de jaren ‘70 erkend en bewijst dus al 40 jaar en langer dat islam en een open democratie wel degelijk te verzoenen zijn. Kan België een open democratie genoemd worden? Ook de 3de feitelijkheid die hij aangeeft is een ideologische stelling ten top. Er wordt een spotprent geschetst van aanhangers van een verenigd Europa.
Meer dan links lijkt rechts politieke baat te hebben bij de aanslagen door Breivik. Onrechtstreeks wordt de schuld in de schoenen van links geschoven. Zien zij immers niet in dat er een levensgroot gevaar, de islamisering van Europa voor de deur staat? Nou, voor zover we van islamisering kunnen spreken. Men vraagt zich nu al jaar en dag af wat die islamisering eigenlijk precies inhoudt. Volgens de mainstream ontkent links het debacle van het multiculturalisme en door de daden van Breivik wordt dit nog maar eens bevestigd. Rechts kan simpelweg het geweld veroordelen en Breiviks daden en motieven psychologiseren door hem af te schilderen als een gek. Zo hoeft rechts zich niet medeverantwoordelijk te voelen voor het xenofoob en islamofoob klimaat dat werd gecreëerd, want ideologieën doden niet.
Rechts neemt verbaal - en dus louter vormelijk - afstand van Breivik's verzet tegen de 'Ondergang van het Avondland' maar herhaalt en versterkt zijn argumenten. Ze doen alsof er geen verband is tussen hun woorden en gedachten en de daden van Breivik terwijl die laatste niets anders zijn dan de logische gevolgtrekking en de consequente toepassing van hun ideeën. Ze verdedigen hun verwrongen visie op de realiteit en geven daarmee voeding aan de Breiviks van morgen. In die zin zijn hun 'analyses' en dogma's geen valabele meningen. Het zijn de moordwapens van morgen. Wie daar vandaag geen afstand van neemt, levert de munitie voor het Oslo en het Utoya van morgen. Misschien moeten we dat gewoon strafbaar stellen.
Nadia Akhattout
Karima Harrouch
Sayira Maruf
Griet Vielfont
