Zijn GAS-boetes verenigbaar met het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind?
Gisteren keurde de Kamercommissie Binnenlandse Zaken de verstrenging van de GAS-boetes goed. Anticiperend op de finale stemming in het parlement, brengt de Vlaamse Jeugdraad een nieuw advies uit.
Het debat rond de Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS) woedt weer in alle hevigheid. Het wetsvoorstel dat het systeem rond de sancties moet uitdiepen en onder meer de minimumleeftijd voor een boete verlaagt van 16 naar 14 jaar werd gisteren goedgekeurd in de Kamercommissie Binnenlandse Zaken. Maar wat vergeten wordt, is dat ook het parlement zich nog moet uitspreken over het wetsvoorstel. Dat gebeurt naar alle waarschijnlijkheid op 30 mei.
Na eerdere pogingen die tot niets leidden en om alsnog redelijkheid in het debat te brengen, kwam de Vlaamse Jeugdraad (VLJR) met een nieuw advies. “Daarin geven we aan waarom de GAS problematisch zijn voor jongeren, jeugdwerkers en de samenleving”, zegt Lander Piccart, voorzitter van de VLJR. Na de goedkeuring door de commissie is dat advies meer dan ooit nodig, klinkt het bij de VLJR. “Eerder werd er geen rekening gehouden met onze bezorgdheden. Dit is een ultieme poging.”
Vrije ruimte
“Jongeren dragen nog geen volwassen verantwoordelijkheden”, zegt Piccart. “Daardoor krijgen ze de nodige vrijheid en ruimte om te experimenteren.” Althans, dat is de theorie. Maar de Vlaamse Jeugdraad stelt vast dat de vrije ruimte steeds meer onder druk komt te staan. Vijftig procent van de jongeren geeft bijvoorbeeld aan dat ze meer tijd in de openbare ruimte willen doorbrengen. “Vrienden ontmoeten, zich profileren en experimenteren, om op die manier een plaats in de gemeenschap in te nemen”, vertelt Piccart.
Het is echter in die publieke ruimte dat ‘overlast’ zich situeert. Op die manier hebben de GAS een belangrijke impact op de leefwereld van jongeren. Ook het ‘plaatsverbod’ dat de regering wil doorvoeren is een bron van bezorgdheid. “Wij maken ons zorgen over de eenvoud waarmee die maatregel verlengd kan worden”, aldus de voorzitter. “We zien het al voor ons: jongeren in een maatschappelijk kwetsbare positie die in een handomdraai een hele zomer uitgesloten worden van een provinciaal recreatiedomein omwille van één voorval.”
Overlast
België telt volgens de VLJR inmiddels 589 verschillende GAS-reglementen. Elke lokale overheid hanteert een eigen definitie van ‘overlast’ en de federale overheid voorziet ook in het wetsvoorstel geen sluitende definiëring van wat overlast nu precies inhoudt. “Het gaat over het gedrag van een (groep) burger(s) dat door een andere burger als lastig kan worden ervaren”, aldus de VLJR. “Die ruime interpretatievrijheid zorgt ervoor dat ook normaal jongerengedrag, zoals spelen en rondhangen, als overlast beschouwd kan worden.”
Die vage definitie en de ruime toepassingsmogelijkheden zorgen voor willekeur. Bovendien weet een jongere door het overaanbod aan reglementen niet wat van hem verwacht wordt in welke gemeente of stad. Zelfs tijdens vrijwilligerswerk, zoals in de jeugdbeweging, krijgen jongeren boetes. “Dat is nefast voor het engagement”, zegt voorzitter Piccart. “Daardoor kiezen ze soms om, al dan niet op vraag van de ouders, te stoppen met hun inzet voor een jeugdhuis of -beweging.”
De Vlaamse Jeugdraad ziet daarom heil in een beperking van de GAS tot de zogeheten gemengde inbreuken. Het gaat dan om enkele duidelijk afgebakende feiten uit het Strafwetboek waarvoor gemeenten zelf een sanctie kunnen opleggen, indien die overgenomen werden in het politiereglement. In overleg met het parket wordt vervolgens bepaald wie tot sanctie overgaat: het parket zelf of de gemeente.
Rechten van het kind
In een rapport uit 2010 over België aangaande het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind schreven de Verenigde Naties het volgende: “Het comité uit haar bezorgdheid over het feit dat gemeenten administratieve sancties kunnen opleggen aan kinderen voor antisociaal gedrag en dat buiten het jeugdrechtsysteem.”
Met die waarschuwing werd, aldus de VLJR, geen rekening gehouden bij het opstellen van het huidige wetsvoorstel. “We vragen met aandrang om eerst te evalueren of GAS verenigbaar zijn met het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind”, aldus Piccart.
Breder kader
“We hebben in dit advies voorstellen gedaan om van een zeer slechte wet, een slechte wet te maken”, zegt Piccart. “Maar zelfs in een breder kader, met bijvoorbeeld bemiddeling en gemeenschapsdienst, kunnen GAS voor ons niet.” Daarom pleiten de voorzitter en de VLJR voor een sterker jeugdrecht om een parallel systeem te vermijden.
Mocht het huidige wetsvoorstel er toch onveranderd doorkomen, dan overwegen de Vlaamse Jeugdraad en andere organisaties een procedure bij het Grondwettelijk Hof. “En als dat niet volstaat, gaan we desnoods naar het Europese Hof van Justitie in Straatsburg”, waarschuwt Piccart.
Voor adviezen van andere middenveldorganisaties omtrent GAS-boetes, kunt u hier terecht
© 2013 – C.H.I.P.S. StampMedia – Gunther Malin, foto: Pauline Poelmans
