Jerusalem – Thank God It’s Friday >>> Kleine puzzelstukken die maar niet willen passen

Deze 2 Belgische docu's over Israël 1& Palestina geven een menselijk gelaat aan een conflict dat maar al te vaak koudweg becijferd wordt.

Hoe kan je een oneindig complex probleem als de Israelisch – Palestijnse kwestie in beeld brengen? Twee Belgische documentaires (Thank God It’s Friday van Jan Beddegenoodts (soundtrack Nathan Daems) en Jerusalem van Berlin) kiezen voor een erg gelijkaardige aanpak. Ze focussen zich op één plek en brengen daar de verschillende partijen voor de camera. Het resultaat is in beide gevallen onthutsend.

Documentairemaker Jan Beddegenoodts filmde twee jaar in Nabi Saleh en Halamish, respectievelijk een Palestijns dorp en een Israelische nederzetting. De twee plaatsen zijn elkaars tegengestelden: aan de ene kant een groene oase bewaakt door zwaarbewapende troepen, aan de andere kant een grauw en versleten dorp. Zelfs wie niets over het conflict kent kan best raden wie aan welke kant woont. Nadat de watervoorraad van Nabi Saleh in 2009 door de joodse kolonisten in beslag werd genomen, kwamen de inwoners in opstand. Sindsdien komen ze elke vrijdag samen voor een geweldloze betoging, die wekelijkse protesten vinden tot vandaag plaats. Telkens wanneer de kolonisten zich klaarmaken voor de vredige rust van hun sabbat, wordt de illusie van een harmonieuze samenleving doorprikt door geweerschoten en de doffe knallen van traangasgranaten.

Toch zijn het niet de beelden van strijd en conflict die 'Thank God It’s Friday' zijn kracht verlenen. Het zijn de getuigenissen van de inwoners zelf. De moeder van Mustafa Tamimi die nog een keer het witte hemd strijkt dat hij nooit meer zal aandoen. De lichtjes geschifte koloniste Abigail Ben Nun die zonder verpinken verklaart dat er geen vogels waren voor de kolonisten zich vestigden. De kinderen van het dorp die proberen om brandende autobanden de heuvel af te rollen, en zelfs in die minieme protestactie niet slagen. Het zijn allemaal kleine puzzelstukken die maar niet in elkaar willen passen.

Veel hoop lijkt Beddegenoodts niet te koesteren voor een positieve afloop. Op de tonen van ‘Beautiful World’ (een voortreffelijke cover van Johannes Verschaeve en Brent Vanneste, die ook de rest van de soundtrack voor zijn rekening nam) passeren de ontluisterende beelden van hardhandige arrestaties en gewonde en gedode Palestijnse jongeren. De kolonisten aan de andere kant begrijpen er niets van.

De documentaire van Berlin heeft op het eerste zicht een meer hoopvolle boodschap. Tien jaar na hun eerste passage bezoeken ze de heilige stad Jeruzalem, zoeken ze de protagonisten van hun eerste verhaal opnieuw op en doen ze de discussie nog eens over. Hun portret komt eveneens tot stand door middel van interviews, verhalen en anekdotes. De verhalen over de kibbelende priesters in de heilige graf kerk zijn haast komisch, en in het debat weerklinken ook gematigde stemmen. De joodse rabbijn Mike Swirsky bijvoorbeeld, die de nodige kanttekeningen maakt bij het felle betoog van een extremist aan de Klaagmuur. De seculiere schrijver Meir Shalev die erg overtuigd stelt dat het tijd is voor een nieuw Jeruzalem.

Halverwege verandert de toon echter, en maken de trivialiteiten plaats voor bittere realiteit. Wanneer de camera uitzoomt blijkt de skyline van de stad bezaaid met silhouetten van gewapende soldaten. Tot aan de horizon loopt de betonnen scheidingsmuur verder. In debat met een Palestijn blijken de zelfverklaarde gematigden opeens niet meer voor rede vatbaar. Redelijkheid maakt plaats voor cognitieve dissonantie. De prachtige muziek die Berlin live speelt is slechts een pleister op de kloppende etterbuil.

De vele geïnterviewden belichamen tegelijkertijd uitzichtloosheid en vastberadenheid, lethargie en fanatisme. Een oplossing lijkt verder weg dan ooit, het water wordt elk jaar dieper. Na de tweede intifada verloor ook de internationale pers massaal interesse, en raakte het Israelisch-Palestijns conflict steeds meer in de vergetelheid van het grote publiek. Net daarom zijn deze twee documentaires zo belangrijk. Ze geven een menselijk gelaat aan een conflict dat maar al te vaak koudweg becijferd wordt. Ze maken van voetnoten opnieuw verhalen, van gezichtsloze getallen opnieuw mensen. Want van zodra we dat vergeten, is de situatie pas echt hopeloos.

Thank God It’s Friday is op 24/3 te zien in Antwerpen (De Roma )
Jerusalem speelt nog op 20/3 in Leuven (Stuk) en 26/3 en Tielt (Gildhof)

Jerusalem speelt volgende vrijdag 21 en zaterdag 22 februari ook in de Beursschouwburg in Brussel, met op vrijdagavond ook een nagesprek met één van de makers Bart Baele of Yves Degryse.

>>>

Trailer 'Thank God it's Friday: