De afgelopen jaren schilderde Sam Dillemans zo'n 300 portretten van schrijvers, schilders, artiesten en 
wetenschappers. Zijn hommage aan de figuren die hem al zijn hele leven inspireren. In het idyllische, haast overdreven sprookjesachtige kasteel van Gaasbeek zijn ze nu voor de eerste keer te zien. Net zoals bij zijn expositie in het Rubenshuis zoekt Dillemans bij 'Authors' opnieuw het conflict op tussen het moderne en het klassieke. 'Een getormenteerde geest', zo wordt hij omschreven, en die strijd is te zien in de expositie en zijn schilderijen.
De schilderijen zijn spaarzaam opgehangen in de kamers van het kasteel, opbouwend naar een apotheose. Bij het binnenkomen is er nog ruimte voor een knipoog naar zijn vorige expositie met bokstaferelen, in de vorm van een eenzaam opgehangen schilderij. Ook Joe Frasier hangt tussen een eerste reeks portretten, die eerder qua stijl zijn gegroepeerd dan qua onderwerp: muzikanten Ringo Starr en Mozart hangen broederlijk naast wetenschappers als Louis Pasteur en Albert Einstein. Zangeres Maria Callas (een van de weinige vrouwen) is in het gezelschap van notoir rokkenjager Edgar Allan Poe, maar dat is waarschijnlijk meer toevallig.
Bij enkele schilderijen spatten de kleuren van het doek, de meeste zijn meer monochroom. De geportretteerde kijkt soms droefgeestig de ruimte in, dan weer recht naar de toeschouwer. Allemaal zijn ze weergegeven zonder symbolen of verwijzingen naar hun bezigheid, enkel hun naamplaatje vergezelt hen. De kleine doeken bieden vaak amper genoeg ruimte om de kracht van de penseelstreken op te vangen: het portret van Paul Verlaine barst volledig uit zijn voegen, Knut Hamsun staat grof over een stilleven geschilderd.
De verf ligt bij momenten vingerdik op het canvas, een overblijfsel van het gevecht dat Dillemans drie jaar voerde om zijn idolen op doek te krijgen. De getormenteerde geest wordt zichtbaar in de techniek en in de grove penseelstreken. Sommige portretten staan op een stuk hout, een afgerukt paneel, of een oude krant. Van achter het gezicht van Jean Jacques Rousseau schijnt een pikant seksverhaal door, Raymond Carver kijkt troosteloos voor zich uit van op een losgesneden stuk vast tapijt. Het draagt bij aan het gevoel van spontaniteit en begeestering dat uitgaat van de hele reeks.
Doorheen de ganse reeks onderzoekt Dillemans alle mogelijkheden van zijn onderwerp, steeds spaarzamer en rustiger gaat hij zijn auteurs weergeven. Naar het einde van de tentoonstelling lijken de vormen eenvoudiger en meer doordacht te worden. De eerder vermelde apotheose is een reeks van 171 portretten, monumentaal opgesteld in de laatste zaal. Ze doen bijna schetsmatig aan, enkele zwarte penseelstreken volstaan vaak om de figuur weer te geven. Ontdaan van alle franjes, maar des te indrukwekkender in hun eenvoud.
De enorme productiviteit van Dillemans is ook de enige handicap waar de expositie mee kampt: het is haast onmogelijk om alle schilderijen de aandacht te geven die ze verdienen. Een selectie had hier misschien soelaas kunnen bieden. Al een geluk is er de prachtige catalogus, waarin alle werken gebundeld staan. Het geeft de kans om met minder urgentie de portretten te kunnen bekijken of kleine details te ontdekken die verloren gingen in de veelheid van de tentoonstelling.
De Engelse titel van die tentoonstelling is zeer bewust gekozen. Meer nog dan het Nederlandse auteurs, slaat 'Authors' op creatieve geesten, mensen die iets creëerden. Dillemans maakt van hen 300 keer het gezicht van schoonheid, van bedachtzaamheid of kwelling. Het is zijn bedanking voor de inspiratie die ze hem leverden door de jaren heen. Hij bewijst met deze reeks schilderijen dat hij zijn zelfportret er met een gerust hart bij mag hangen.
---
'Authors' is nog tot 16 juni te zien in het kasteel van Gaasbeek.
De Catalogus bij de expositie is uitgegeven bij MER Paper Kunsthalle.
www.kasteelvangaasbeek.be
www.sam-dillemans.com
Lees meer Kif Kif-recensies in het Dossier CULT CRITICS
UPDATE: De expo is verlengd tot en met zondag 23 juni
