Angela Davis in Brussel (2): “Glazen plafond-feminisme opereert vanuit verkeerd kader”

“Tussen 1865 en 1877 hebben we de meest radicale periode doorgemaakt in de geschiedenis van de VS. Een van de vurigste strijden die in die periode plaatsvond, was de strijd voor onderwijs. Mensen die eeuwenlang waren beroofd van het recht om te leren lezen en schrijven, begonnen het recht voor openbaar onderwijs op te eisen.”

“We begrijpen onvoldoende het verband tussen de strijd van zwarte mensen en de algemene strijd voor mensenrechten en democratie”

“Bijgevolg werden openbare scholen opgericht in het zuiden van de VS. Ik vertel dit omdat arme witte kinderen daardoor op dat moment ook het recht op onderwijs kregen. Dus zwarte mensen, door te vechten voor onderwijs voor zichzelf, zorgden ervoor dat ook arme witte kinderen het recht op onderwijs kregen. We begrijpen tot op vandaag onvoldoende het verband tussen de strijd van zwarte mensen en de algemene strijd voor mensenrechten en democratie.”

Internationaal decennium van mensen van Afrikaanse afkomst

“Er zijn bijvoorbeeld nog maar twee jaar over voordat het internationale decennium van mensen van Afrikaanse afkomst afloopt. Het is vreemd dat we hier nergens signalen van zien, terwijl dit decennium is afgekondigd door de VN. Hoeveel mensen in België zijn hiervan op de hoogte?! Waarom is er geen massale campagne?! Waarom vragen we kunstenaars niet om borden te ontwerpen, zodat tenminste iedereen in Brussel weet dat we nu in het internationale decennium zitten voor mensen van Afrikaanse oorsprong?”

“De burgerrechtenbeweging zou er nooit zijn geweest als de zwarte vrouwen, die huishoudhulpen waren, niet geweigerd hadden de bus te nemen”

“Al is tien jaar nooit genoeg. Ik herinner me nog dat jaren geleden het decennium voor vrouwen werd afgekondigd. Eerst was dit een jaar: het Internationale Vrouwenjaar in 1975. Maar toen werd duidelijk dat een jaar niet genoeg was, en werd het een decennium. Hoewel, in 1985 werd duidelijk dat we nog niet eens begonnen waren met het formuleren van alle vragen die ons zouden kunnen helpen begrijpen hoe we de voortdurende onderdrukking van vrouwen kunnen benaderen.”

“Zo moeten we spreken over het feit dat vrouwen en met name vrouwen van kleur beperkt worden tot reproductieve arbeid, zoals een huishoudster, kinderverzorgster, nanny et cetera. Dit is altijd al zo geweest en vindt zijn wortels in de slavernij. Maar het proces van zelforganisatie onder huishoudwerkers leidt vaak tot meer verandering dan verwacht.”

“De burgerrechtenbeweging zou er nooit zijn geweest als de zwarte vrouwen, die huishoudhulpen waren, niet geweigerd hadden de bus te nemen. Ze organiseerden zichzelf collectief en creëerden een collectieve visie van een nieuwe samenleving. Deze boycot in 1950 werd de katalysator van een hele nieuwe fase van de beweging. Als mensen die het meest gemarginaliseerd zijn beginnen te bewegen, dan nemen ze iedereen mee.”

Glazen plafond-feminisme

“Als iemand die zich enkel identificeert in feminisme, maar wel antiracistisch en antikapitalistisch feminisme, sta ik altijd kritisch tegenover zij die enkel de voordelen van de feministische strijd voor zichzelf zien. Denk aan het glazen plafond-feminisme. Daarbij ga je ervan uit dat je al bovenaan tegen het plafond zit en je alleen nog maar door het glas hoeft te breken om het niveau van de ‘echte heersers’ te bereiken.” 

“Het is niet zo dat deze feministen fouten hebben gemaakt, maar ze opereren vanuit het verkeerde kader. Toen ik jong was en heel actief betrokken was in de strijd voor vrouwen, zwarte vrouwen, vrouwen uit de arbeidersklasse, beschouwde ik mezelf toch niet als een feminist. Ik zag feminisme namelijk als een bourgeois-fenomeen. Ik zei altijd: ‘Nee ik ben geen feminist, ik ben een revolutionaire zwarte vrouw’.”

“Wij helpen het hele terrein van feminisme te herdefiniëren. In plaats van te strijden voor zij die al aan de top staan”

“Maar ook ik maakte een fout. Want ik was me niet bewust hoe erg radicale vrouwen, radicale zwarte vrouwen, radicale vrouwen van kleur, radicale vrouwen uit de arbeidersklasse, het gezicht van feminisme konden veranderen.”

“De term die tegenwoordig het meest geassocieerd wordt met feminisme is intersectionaliteit. Die term komt voort uit de strijd van zwarte vrouwen, vrouwen van Afrikaanse afkomst, inheemse vrouwen, vrouwen van kleur en vrouwen uit de arbeidersklasse van alle raciale achtergronden. Wij helpen het hele terrein van feminisme te herdefiniëren. In plaats van te strijden voor zij die al aan de top staan.”

“Hillary Clinton als president zou substantieel niks veranderen”

“Wat zou er bijvoorbeeld gebeurd zijn als Hillary Clinton tot president verkozen was? Ik denk dat er substantieel niks veranderd zou zijn ten opzichte van het presidentschap van Obama. Het was wel een belangrijk moment, maar als je kijkt naar wat er eigenlijk bereikt was, in het bijzonder rond immigranten, dan zijn onder zijn bestuur meer mensen het land uitgezet dan ooit tevoren in de geschiedenis van de VS.”

“Dus, laten we de belangen verdedigen van de degenen die het meest gemarginaliseerd en onderdrukt worden. Ik denk dat we op die manier tot een visie kunnen komen over een samenleving die iedereen de mogelijkheid geeft om te groeien.”

Het gesprek met Angela Davis was een project van Théâtre National Wallonie-Bruxelles, Bruxelles Laïque et PAC (Présence et Action Culturelles), in samenwerking met Tribunal Russell sur la Palestine, le cinéma Palace.

Dit artikel is deel van een reeks die Kif Kif overneemt van DeWereldMorgen.be. Lees ook deel 1: "Er zou geen kapitalisme zijn, zonder de instellingen verantwoordelijk voor het huidig racisme"