ik geloof in de idee dat taal mee de realiteit schept en zolang we dit woord als volkomen normaal tolereren, tolereren we ook het gevoel dat mensen met een donkere huidskleur minderwaardig zijn.
Op dinsdagavond 4 november zapte ik wat rond op tv en bleef ik hangen op één bij het programma ‘Normale Mensen’. Een tv-programma dat gepresenteerd wordt door de immer sympathieke Adriaan Van den Hoof en dat als doel heeft om grappig uit de hoek te komen met op het eerste zicht zeer ‘normale mensen’ en levensverhalen. Een programma waarvoor ik vooral bleef hangen omwille van de presentator en niet zozeer omwille van het format. Het programma kreeg evenwel een minder sympathiek kantje van zodra zowel Herman Brusselmans als Adriaan Van den Hoof het woord ‘neger’ in de mond namen. Het dateert maar van enkele maanden geleden dat de voorgevel van Peter Verlinden met hetzelfde woord werd beklad en veel verontwaardiging wekte bij vele Vlamingen. Een verontwaardiging waarvan ik dacht dat die gepaard zou gaan met een soort van bewustwording over het ongepaste karakter van het woord ‘neger’.
Tijdens het programma moesten de vier gasten van Van den Hoof achterhalen wat de ‘vreemde’ hobby was van een vrouw. Een tip die ze daarbij kregen was dat ‘haar vader het vroeger al deed in Afrika’. Na wat giswerk, flapte Brusselmans er ietwat voorspelbaar uit dat haar hobby ‘sex met negers was’. Waarop Adriaan Van den hoof de uitspraak overnam en vertelde dat dit niet de hobby was waarnaar ze zochten. Alles ging snel en het gebeurde in een oogwenk. De context op zich was niet zozeer aanstootgevend, maar de achteloosheid waarmee dit woord in Vlaanderen blijft gebruikt worden en dan nog op de openbare omroep vind ik erg vreemd en ongepast. Ik vind het woord ongepast omdat het denigrerend is en omdat dit woord mensen met een donkere huidskleur ‘ontmenselijkt’, en omdat het in mijn beleving erg concordeert met het kolonialisme en de slavernij, waarin mensen met een donkere huidskleur doorgaans werden gereduceerd tot ‘ne neger’. Verder vind ik het woord ook ongepast omdat ik erg geloof in de idee dat taal mee de realiteit schept en zolang we dit woord als volkomen normaal tolereren, we ook het gevoel tolereren dat mensen met een donkere huidskleur minderwaardig zijn. Overigens vind ik het woord voor alle duidelijkheid overal misplaatst ook tussen mensen met een donkere huidskleur onderling.
Daarenboven vind ik het terloops gebruik van het woord iets onbehagelijks hebben, vooral ook omdat er afgelopen juni grote verontwaardiging was omwille van de bekladding van Peter Verlinden’s voorgevel met het woord ‘neger’. Hoewel het intrinsiek agressieve karakter van het krijt op de voorgevel niet te vergelijken is met het ludieke karakter van Van den Hoof’s spelprogramma, blijft het gebruik van het woord problematisch. Ik had ergens gehoopt dat Vlaanderen, en met op kop de openbare omroep, het gebruik van het woord zou beginnen opgeven of op z’n minst meer duiding zou gaan geven aan de historiek en het potentieel mogelijk beledigende karakter van het woord.
Ik ben me er ook volkomen van bewust dat vele mensen het woord gebruiken zonder zich bewust te zijn van het denigrerende karakter. Het is lang een zeer gangbaar woord geweest en er bestaat, voor zover ik weet, ook geen synoniem die een even kwetsende connotatie heeft voor mensen met een ‘lichtere’ huidskleur en die een gedeeld bewustzijn zou kunnen opwekken. Ik hoop dat dit gedeeld bewustzijn er kan komen door dialoog en gesprek zonder dat iedere kritische kanttekening wordt gebagatelliseerd of weggemoffeld onder het mom van ‘er zijn andere belangrijkere en dringende samenlevingsproblemen’. De manier waarop men over elkaar spreekt verdient ook aandacht en zorg. En zeker op de openbare omroep die geacht wordt een beschaafd en geciviliseerd taalgebruik te hanteren.
