BoerkaBlaBla: Rebellie op de ULB

Welke rampspoed heeft Brussel nu getroffen? Er is, zo zegt de pers, een aanslag gepleegd op de democratie, de censuur heeft er toegeslagen, er zijn daar onruststokers, herrieschoppers die zich gedragen als fascisten, linkse fascisten, nee islamofascisten, nee integristen, ze wilden een befaamde Franse journaliste stenigen, wat niet gebeurd is, helaas? Wat is er toch aan de hand in de hoofdstad van het liberale, democratische België, meer bepaald in de roemrijke Université Libre de Bruxelles?

Wat zijn de feiten achter de knallende krantenkoppen en de stoere verklaringen van de voorbije dagen over een incidentje aan de ULB? Die organiseerde op dinsdag 7 februari een debat tussen de Franse journaliste Caroline Fourest en de ULB-historicus Hervé Hasquin, geleid door ULB-prof Guy Haarscher. De rector van de universiteit, Didier Vivier, was ook aanwezig. In de zaal begon een deel van het publiek al gauw te protesteren, en uiteindelijk boerka, blabla te roepen. De inrichters probeerden de zaal weer onder controle te krijgen, maar dat lukte niet, en na korte tijd werd het evenement afgelast, en de weggehoonde mevrouw Fourest door de security naar buiten geëscorteerd. Onder de protesterende mensen in de zaal bevond zich ook Souhail Chichah, die verbonden is aan de ULB, en die bij de voorbereiding van de protestactie betrokken was.

Van een steniging van de journaliste, waarover iets op Facebook zou gestaan hebben, was niets te merken, maar voor Chichah werd meteen de onthoofding geëist. Moderator Haarscher sprak van censuur en van onruststokers die zich gedragen als fascisten, de rector kondigde een tuchtprocedure aan, en La Libre Belgique liep daarop vooruit door te spreken over ‘een aanslag op het denken’ van iemand die de Belgische democratie te schande maakt en iemand ‘voor wie er geen plaats meer is in het academisch corps’. De ULB was nu ‘bedreigd door de moordenaars van de democratie’, zoals Le Soir dramatisch kopte.

Wie boe roept is een nazi!

Het drama zwol nog aan op een buitenlandse website als religionenlibertad: ‘Het islamisme toont in alle duidelijkheid zijn streven om te domineren, te overheersen, zoals vroeger de nazi’s. Wie het totalitarisme durft uit te dagen, wordt in het nauw gedreven, en zijn of haar uiteenzettingen over het tweelingspaar islamisme en nazisme, worden geboycot, zoals ze dat vroeger werden door de nazi’s. Beetje bij beetje gaan de islamisten vooruit in hun expansie in de Arabische wereld, net als in Eurabia, met de medewerking van extreem-links dat collaboreert met het islamitisch totalitarisme, en met het gebrek aan spierkracht en de onverschilligheid van veel Europeanen.’

Chichah toonde zich niet onder de indruk van de aangekondigde tuchtprocedure en het opgeroepen doembeeld van een schorsing of zelfs ontslag: ‘De ULB zal geconfronteerd worden met haar eigen contradicties en ze zal haar grove vergissing tegenover de publieke opinie moeten toegeven.’ Hoezo? ‘Ik ben zelf gecensureerd geworden, door de rector, tijdens een voordracht die ik moest geven in september. Leden van het academisch corps, waarvan er één uit de kringen van het CCOJB (Comité de Coordination des Organisations Juives de Belgique), hebben toen die voordracht verstoord, en die zijn daar nooit op aangesproken. Er is dus duidelijk een politiek van twee maten en twee gewichten bij de universitaire autoriteiten, volgens de sociale herkomst.’ (La Libre Belgique)

Chichah heeft enige ervaring met conflicten binnen de ULB, en weet kennelijk waar hij mee bezig is. In 2010 plande hij een debatavond over de omstreden Franse komiek Dieudonné. La Libre Belgique merkt daarover op: ‘Destijds interpelleerde de voorzitter van het coördinatiecomité van joodse organisaties in België, Maurice Sosnowski, ook professor aan de ULB, hierover bij rector Viviers en vroeg hem te reageren op de negationistische en antisemitische uitspraken die Souhail Chichah zou hebben gedaan. Maar de rector antwoordde dat hij geen dergelijke elementen had kunnen identificeren en nam geen maatregelen tegen de economist.’

Professor Broodroof

Sosnowski is de man die in 2010 probeerde om het ontslag van Karel de Gucht uit zijn functie van EU-commissaris te bekomen, omdat die een bedenking gemaakt had over de invloed van de joodse lobby in de VS. (Die joodse lobby is als de Israëlische atoombom: iedereen weet dat ze bestaat, maar je moet doen alsof dat niet zo is. Als om het werk van die lobby te illustreren publiceerde The Wall Street Journal Europe een opiniestuk vóór het ontslag van De Gucht met het dreigement ‘Brussel was heel opgelucht toen president Barack Obama vorige maand instemde met een VS-EU-top in november, nadat hij een ontmoeting in mei geschrapt had. Als de heer De Gucht in functie blijft, zou het Witte Huis misschien wel kunnen overwegen opnieuw te annuleren.’)

De krantenkoppen wekken de indruk dat de ULB een idylle van de vrije meningsuiting is, die op 7 februari ruw verstoord is door totalitair denkende fanatici. In werkelijkheid is er op de ULB (zoals in de rest van de samenleving) een permanente strijd aan de gang over wie wat mag zeggen, en waar en wanneer, en hoe lang en vanuit welke positie. Een agressieve zionist als Sosnowski, die vanuit zijn machtspositie mensen wil broodroven zodra ze het wagen op een publiek forum zelfs maar een kritische bedenking te maken over zionisme, is geen probleem voor de vrije meningsuiting, maar underdogs die het wagen te protesteren worden meteen als moordenaars van de democratie gediffameerd.

De PR-ramp van de rector

In een poging om de PR-ramp die hij zelf had helpen organiseren enigszins te reduceren, zei rector Vivier: ‘Wie waren die herrieschoppers? Dat is niet duidelijk. Het onderzoek is bezig. Er waren geen andere leden van het academisch of wetenschappelijk personeel dan Souhail Chichah en hoogstens een of twee studenten van de ULB. We hebben hier niet te maken met een groep die grotendeels binnen onze universiteit zit. Als u mijn mailbox sinds maandag zou kunnen zien, dan zou u zich er rekenschap van geven dat heel de universiteit achter haar overheid en haar rector staat en deze aanslag op de vrije meningsuiting veroordeelt. Ik weiger resoluut dat men van deze gebeurtenis profiteert om de ULB en haar publiek karikaturaal voor te stellen.’ (Le Vif/L’Express)

Dat is de klassieke strategie om dissidenten aan te pakken, iets wat wij zozeer afkeuren als het bijvoorbeeld in China gebeurt: ze isoleren als uitzonderingen en buitenstaanders, de rotte appels in de korf vol gezond fruit. Als het waar zou zijn dat de ULB een homogene gemeenschap zou vormen die niet in staat is achter het wolvengehuil in de media te kijken, mogen we de ULB als kritische gedachtenfabriek wel afschrijven.

Le Nègre, il t’emmerde (Aimé Césaire)

Gelukkig lieten de rotte appels ook van zich horen. In een briljante beschouwing die op het internet circuleert geeft een student van de ULB zijn visie en die van zijn medestanders op het gebeuren, en verschaft achtergrondinformatie. Zo komen we te weten dat er eigenlijk voorafgaand aan de protestactie wel pogingen tot onderhandeling geweest zijn. Van de kant van de studenten was er bezwaar tegen geuit Caroline Fourest vrij spel te geven, want zij achten haar mee verantwoordelijk voor het islamofobe klimaat in Frankrijk, en stelden dat haar werk de toets van de kritiek niet kan doorstaan. Zij drongen aan op een serieus, tegensprekelijk debat, iets wat bij andere gelegenheden door de universitaire overheid geëist werd als voorwaarde voor het toelaten van een evenement over omstreden onderwerpen. Maar dat werd geweigerd. Tijdens het ‘debat’ van 7 februari de micro even voor een paar minuten aan Chichah aanbieden, zoals te zien is op een filmpje van de avond, vinden de studenten geen optie. Niet alleen heeft de ULB blijkbaar een gestoorde relatie met haar studenten, of sommigen daarvan, haar idee van vrije meningsuiting is ook een top-down-concept.

En de aanpak die de dissidenten gekozen hebben? Toen de universitaire overheid weigerde om een werkelijk debat te voorzien hebben zij voor het vreedzaam protest gekozen, als ‘een manier om de gevestigde orde te doen kantelen en de mentaliteit te doen evolueren’, en zij wijzen erop wat voor een lange traditie dat heeft, ook aan de ULB. Zij verdedigen Chichah tegen de lopende lynchpartij met een sneer die het academisch corps zich eens ter harte mag nemen: ‘een onderzoeker van de ULB (…) die de immense verdienste heeft de monotone orthodoxie van de ULB te doorbreken, dat geronk waar de bureaucratie die uit het proces van Bologna is voortgekomen zo van houdt’.

De tekst eindigt met een citaat van wijlen Aimé Césaire, de zwarte politicus en Franse parlementariër uit Martinique, dat perfect van toepassing is: De neger, hij komt je de strot uit. De mensen die rechtstreeks geviseerd worden door extreem-rechts, de migranten, de moslims, horen volgens de ULB niet thuis in een debat over extreem-rechts aan de ULB. En als zij dan protesteren, zegt de pers in koor dat zij fanatici zijn.

Weet de ULB trouwens geen competentere en interessantere mensen uit te nodigen dan die Fourest? Waarom wordt haar werk niet eens historisch-kritisch en methodologisch doorgelicht? Waarom moet een debat over extreem-rechts, dat zich specialiseert in anti-boerkaretoriek, gehouden en geleid worden door drie mensen die voor het verbod op hoofddoek of boerka zijn? Waarom als tegenspeler van Fourest Hervé Hasquin, oud-rector, oud-minister-president van de Franse Gemeenschap en parlementariër, van wie het eerste citaat dat ik op het internet tegenkom, luidt: "Men kan niet ontkennen dat, in het bijzonder in de Brusselse regio, de sterke aanwezigheid van buiten-Europese vreemdelingen, die erg ver van onze culturele en filosofisch-religieuze tradities staan, bijzonder veel problemen creëert doordat velen van hen zich er niet voor willen inspannen om zich in onze bevolking te integreren (...). De tolerantiedrempel (...) is op verschillende plaatsen overschreden". Maar eerlijk is eerlijk: het citaat is uit 1990. Wie weet hoezeer het denken van Hasquin zich inmiddels verjongd heeft, en met welke snedigheid hij Fourest zou hebben aangepakt, ja hoezeer hij haar het vuur aan de schenen zou hebben gelegd!

De ULB heeft nog veel te leren: omgang met studenten, omgang met personeelsleden, omgang met dissidenten, hoe je pseudodebatten organiseert zonder door de mand te vallen, hoe je met twee maten en twee gewichten werkt zonder dat iemand het doorkrijgt, hoe je wegsteekt hoe autoritair je bent, en hoe je vermijdt dat de PR-zucht de academische standing onderuithaalt.

Filmpje van het protest op Youtube