Als er geen opties meer overblijven is het alles of niets.
"Mauricio wil aan de hand van deze monologen een lied opdragen aan de gegijzelden van over de ganse wereld. Een wiegeliedje of Canción de Cuna is een muzikale compositie om bij in slaap te vallen of om de zintuigen volledig te ontspannen. Mauricio’s lied wil niet ontspannen noch in slaap wiegen, maar via een radicale mise-en-scène, de zintuigen en gedachten wakker schudden.” - (t,arsenaal)
Een strop boven een vloer bezaaid met afgerukte babyhoofdjes; het wordt al snel duidelijk dat de sfeer er allesbehalve huiselijker noch gezelliger op zal worden. De acteur Mauricio Ramírez gezeten in de strop, met baby in de arm, prevelt een wiegelied. Met de woorden “een goed pak slaag is een dialoog” begint hij zijn monoloog. Vervolgens: ”Dat hoeft niet persé in het bos te zijn maar kan ook gewoon thuis, je kan bijvoorbeeld oefenen op kinderen of op dieren. De nek van een konijntje is immers zacht en lang.” Er volgt haast op sarcastische wijze een demonstratie van hoe een goed pak slaag nu juist gegeven dient te worden, er wordt gelachen. Hoe geweld, van welke aard dan ook, zo onschuldig kan beginnen. Het maakt elk individu onder ons een potentiële dictator.
Ramírez brengt zijn monoloog deels in het Nederlands, dan weer in het Spaans - wat nauwelijks een barrière blijkt te vormen voor het publiek. Het thema is universeel. Menselijke tragedies zoals eenzaamheid, verveling en hypocrisie. "Tekst, beweging en muziek scheppen een intens web van huiselijk, sociaal en politiek geweld. Wie is het slachtoffer, wie is de beul?" De relatie tussen beul en slachtoffer is hier vaak complex, soms weet je niet wie van beiden aan het woord is - of beiden tegelijk? Het publiek wordt ook uitgedaagd om deel te nemen aan het pervers machtspel, “kom dichterbij”, klinkt het een paar keer op een provocerende toon.
Ramírez voelt affiniteit met het oeuvre van één van de belangrijkste maatschappijkritische stemmen van de hedendaagse theatermakers Rodrigo Garcia, tot hiertoe relatief onbekend en(/of) onbemind in Vlaanderen. Hoe herkenbaar voor elke toeschouwer, van welke achtergrond ook: als Zuid-Amerikaan wil hij een aanklacht tegen de penibele omstandigheden van zijn continent van afkomst verwoorden en verbeelden, en die uitbreiden naar universeel gedachtegoed. De dictaturen hebben in het continent hun littekens achtergelaten. Die Latijns-Amerikaanse sfeer die doorheen het stuk loopt, weet hij goed over te brengen.
De bewerkte tekst van Garcia wordt door Mauricio Ramírez heel expressief neergezet. Elke zin wordt vergezeld van een intense bijhorende mimiek, wat het publiek soms aan het lachen brengt - hoe cynisch en rauw de uitgesproken woorden ook mogen klinken. Pas als de emoties tastbaar en herkenbaar worden valt er een ‘doodse’ stilte. Zo zijn er voldoende redenen om zelfmoord te plegen, uit verveling bijvoorbeeld - soms is geboren worden, gelijk aan zelfmoord plegen. Als er geen opties meer overblijven is het alles of niets. De toon wordt nog cynischer als hij voorstelt om enkele hoofden onder de aanwezigen van lichaam te verwisselen: wat maakt het toch uit, met welk hoofd je denkt in een maatschappij waar men in jouw plaats denkt, en geen eigen ideeën mag hebben? De ultieme oplossing is onthoofding. Hoe erg de fragmenten ook zijn, het ganse stuk is doorspekt met ironie, dat maakt het blijven kijken draaglijk.
Elke beweging, hoe klein dan ook, wordt telkens toch weer uitvergroot door zijn zwarte reflectie op het witte doek. Misschien om het minimum aan bewegingsvrijheid van de acteur te compenseren? Want zijn lichaam geraakt hopeloos verstrengeld in de touwen, zijn voet blijft vastgeketend, als een navelstreng die nooit doorgeknipt werd. Het litteken blijft, er is geen uitweg. In tegenstelling tot de fysieke theatertaal van Ramírez blijft de begeleidende muziek van cellist Christoph Bunzendahl de ganse voorstelling sereen, met fragmenten van Bach, Chopin en Prokokief schept hij perfect de sfeer.
De laatste lugubure scène, waar de toeschouwer nogmaals wordt geconfronteerd met de overtreffende trap van de dood, massamoord, wordt abrupt onderbroken door de cellist, die de bühne op een nogal theatrale manier verlaat: “Was mache ich hier? du bist krank, Ich verstehe dich nicht!” Waar hij het ganse stuk discreet op de achtergrond zijn rol vervulde, maakte hij abrupt een open einde aan dit tot hiertoe beklijvende stuk en werd de uiteindelijke boodschap bijna teniet gedaan. Dankzij de sterke performance van Ramírez was dit echter een aangrijpende, beklijvende, confronterende en soms provocerende voorstelling die nog even bleef nazinderen.
----
Jessica Beynen volgde de opleiding Productie-assistent bij Sabbattini en is gepassioneerd door theater.
>>> Deze recensie werd geschreven tijdens een workshop kunstkritiek die Kif Kif organiseerde tijdens het Mestizo Arts Festival. Lees er meer over in het dossier CULT Critics // MAF.
