Ankal is ervan overtuigd dat radicalisering niet noodzakelijk een slechte zaak is. Alle verworvenheden van de hedendaagse samenleving werden bereikt door middel van een geradicaliseerde strijd, dat mag niet vergeten worden.
Debat “Twee maten, twee gewichten? Over de zin en onzin van de strijd tegen radicalisering” met Hasna Ankal (HBvL, al.arte.magazine) en Brahim Laytouss (UA, Imam van moskee Al Markaz et-Tarbawi - Gent). Moderatie: Samira Bendadi (MO*).
Zij het een vechtpartij of een politiek project, eenzelfde ‘feit’ wordt anders behandeld wanneer er een verband gelegd wordt met moslims. Zijn er moslims bij betrokken dan worden overal de alarmbellen getrokken terwijl hetzelfde bericht, project of situatie minder zorgwekkend wordt geacht als het niet over moslims gaat. Voorbeelden zijn er elke dag. Als de eerste Iqra-school de deuren opent, worden meningen overal gezocht en gevonden om het project te demoniseren, maar als de Joodse gemeenschap een klacht indient om hun recht op eigen onderwijs te beschermen, blijft het muisstil en wordt Minister Smets niet uitgenodigd bij De Zevende Dag. In tijden waarin de meest populaire partij van Vlaanderen een radicaal project presenteert dat de splitsing van het land en zelfs apartheid in onze hoofdstad nastreeft, blijft het debat over radicalisering hangen bij de radicalisering van anderen.
“Twee maten, twee gewichten?” was dus een meer dan relevant vertrekpunt voor een debat over radicalisering. Jammer genoeg bleven we veel te lang vast zitten bij de radicalisering van moslims en uiteindelijk bij Syriëstrijders. Dit kon ook bijna niet anders, gezien de samenstelling van het discussiepanel. Gelukkig eindigde dit gesprek met een bijzonder positieve noot, misschien betekent het een stap vooruit?
Brochure
Brahim Laytouss is Imam in Gent en doctoraatsstudent aan de Universiteit van Antwerpen. Hasna Ankal is journaliste in Limburg. Beiden schetsten op vraag van moderator Samira Bendadi een definitie van radicalisering.
Ankal is ervan overtuigd dat radicalisering niet noodzakelijk een slechte zaak is. Alle verworvenheden van de hedendaagse samenleving werden bereikt door middel van een geradicaliseerde strijd, dat mag niet vergeten worden. Vandaag bestaan er nog altijd nodige vormen van radicalisering, en Ankal heeft het voornamelijk over feministische en antiracistische bewegingen, maar ook over bewegingen zoals de AEL (Arabische Europese Liga).
Laytouss herinnert ons dat radicalisme een brede betekenis heeft, maar dat voor hem religieus radicalisme in ieder geval niet positief kan zijn. Hij stelt vast dat er redenen zijn waarom radicalisme kan ontstaan: discriminatie, uitsluiting, strijd tegen onrecht, zelfs in internationale conflicten. Maar toch blijft voor hem één ding duidelijk: “Islam staat voor evenwicht en gematigdheid. Wie in religie radicaliseert heeft de boodschap niet begrepen”.
Alle twee veroordelen alleszins het simplisme van de brochure over bestrijding van radicalisering, het gecontesteerd document dat vaak vaag blijft en ook stigmatiserend werkt. Ankal lanceert een voorstel, half ernstig, half grappig bedoeld, om ook zo’n brochure te creëren om de radicalisering van vlaamsnationalisten te leren identificeren en “beheersen”. Zo’n absurd idee is dat niet.
Laytouss biedt meer context in het complex proces van wat we als islamitisch radicalisme beschouwen. In eerste instantie gaat het over Takfir, of de verdeling van de wereld in “goeden” en “slechten”. Vervolgens spreken we over Tebdir, wanneer er sprake is van verwerping van technologie en alles wat in de tijd van de profeet niet als “goed” werd bestempeld. In een derde stap hebben we het effectief over extremisme en geweld.
Ankal merkt ook op dat de stempel “radicaal” tegenwoordig gegeven wordt aan wie dan ook door wie dan ook en dat er zelden vraagtekens bij worden geplaatst, waardoor een ontmoediging kan ontstaan om te luid te vechten voor wat je denkt. “Als de verhouding tussen bevolkingsgroepen radicaal scheef is, kan je dan op een niet radicale manier reageren?”.
Net zoals “politieke correctheid” ooit een belediging is geworden, een synoniem voor “hypocrisie”, krijgt “radicaal” vandaag een negatieve invulling die op een selectieve manier wordt toegepast.
Maar het probleem is geweld, daar gaan Ankal en Laytouss mee akkoord. Laytouss betreurt ook de gijzeling van de teksten door extremisten (iets dat misschien kan vergeleken worden met de gijzeling van de Vlaamse symbolen door het vlaamsnationalisme), en legt een accent op het gebruik van het wettelijk kader, van ”juridische en grondwettelijke stappen”. Maar dat veronderstelt ook dat het systeem ervoor moet zorgen dat iedereen op een gelijkaardige manier wordt behandeld door die juridische mechanismen. En als we kijken naar politie die mensen verdacht verklaren omwille van een baard, en naar de pogingen om de Belgische nationaliteit te ontnemen, is het wettelijk kader vandaag eerder een radicaliserende factor, dan een legitiem alternatief voor verzet.
Geweld voorkomen is een gedeelde verantwoordelijkheid en het is dus simplistisch te zeggen dat jongeren radicaliseren en gewelddaden plegen, want de escalatie van geweld is het gevolg van ontelbare factoren. Bij de vraag “Hoe is het zo ver kunnen komen?” moet iedereen zich afvragen “Wat hebben we gedaan om dit te voorkomen?” en in het geval van Syrië is het duidelijk dat de internationale gemeenschap er veel te lang naar bleef kijken zonder iets te ondernemen.
Oplossingen
Voor Brahim Laytouss blijft het problematisch dat de islam al lang geïnstitutionaliseerd werd maar dat er nog altijd weinig gedaan wordt om te zorgen voor een correcte functionering ervan. Een manke Moslimexecutieve die te laat is gekomen, en het gebrek aan een Belgische opleiding voor imams (wat de “import” van imams stimuleert) zijn daar zowat de grootste pijnpunten van.
Voor Laytouss worden moskeeën door de overheid ook niet voldoende betrokken in de opbouw van een harmonieuze samenleving, of in de zoektocht naar oplossingen voor bijvoorbeeld de radicalisering van moslimjongeren. Daar gaat Ankal helemaal mee akkoord. Met de toevoeging dat zelfs moskeeën zoals De Koepel in Antwerpen, die op transparantie spelen, toch gedemoniseerd worden door de staatsveiligheid. Een staatsveiligheid die niet eens argumenten op tafel moeten leggen om hun oordeel te staven. Die uitsluitend repressieve en politionele aanpak ondermijnt het vertrouwen in een niet-radicale strijd.
Het publiek neemt het woord en verrassend genoeg zijn alle aanvullingen relevant en positief. “Radicalisme hoeft geen probleem te zijn”, klinkt het. “Ik word vaak radicaal genoemd en dat neem ik als een compliment, maar radicalisme moet het vermogen niet verliezen om bruggen te bouwen naar anderen toe”. Uiteraard. En dit debat is zowat het bewijs dat het mogelijk is om radicaal te zijn en in dialoog te treden.
Nu nog hopen op een debat over radicalisering, en niet alleen over de radicalisering van de anderen.
>>> Het volgende Beeldbrekersgesprek vindt plaats op 26 november in de Pianofabriek: 'Over het gecontesteerd koloniaal en racistisch karakter van het Sinterklaasfeest'
