Unigwe legt een accent op de weg die Equiano heeft moeten bewandelen om te worden wie hij was en de keuzes die hij heeft moeten maken.
Gustavus Vassa ligt op zijn sterfbed. Zijn vrouw Susanna, de moeder van zijn twee dochters, is net overleden en hij is zeker dat hij van verdriet ook zal vergaan. Hij merkt dat er een onbekende man in zijn kamer is. Eerst denkt hij dat de dood hem is komen ophalen, maar de man blijkt van vlees en bloed te zijn. Ze stellen zich voor en raken aan de praat. Gustavus is maandenlang ziek en telkens opnieuw komt deze nieuwe vriend hem bezoeken. Langzaam, in de loop van de uitwisselingen tussen Vassa en de naamloze persoon, ontrafelt zich het verhaal van zijn leven. Uiteindelijk blijkt dat het zwaarste kruis om te dragen niet lijden als gevolg van onrecht, misbruik en mishandeling is, maar lijden uit schuldgevoel.
Van Olaudah Equiano naar Gustavus Vassa
‘Zwarte Messias’ (Bezige Bij, 2013) is het nieuwste boek van Chika Unigwe. Het verhaal is gebaseerd op het leven van Olaudah Equiano, een 17de eeuwse gentleman die als kind van zijn Afrikaanse ouders wordt gekidnapt, als slaaf verkocht en naar Amerika gebracht. Later wordt hij in Engeland een succesvolle handelaar en een pionier van het Abolitionisme. Olaudah krijgt verschillende keren, als hij aan een nieuwe meester verkocht wordt, een nieuwe naam toegewezen. Het wegnemen van de identiteit van een slaaf moest helpen om hem in toom te houden. Gustavus Vassa is de laatste naam die hij krijgt en ook degene die hij gebruikt tot het einde van zijn dagen.
Chika Unigwe blijft trouw aan de tijdsgeest van de late Verlichting en de persoon van Vassa in haar schrijven. Zo is doorheen het boek de aanwezigheid van sterk christelijk gedachtegoed te voelen, maar is slavernij ook een belangrijke thema. Unigwe heeft het talent om bijzonder geschikte vergelijkingen te maken en bootst de uitdrukken en de manier van spreken van zeventienhonderd heel goed na. We krijgen het verhaal van Equiano te lezen in train of thought-stijl, alsof het wordt verteld door de persoon zelf. Dit geeft direct veel geloofvaardigheid aan het boek, maar onderwerpt de vertelling ook aan tijdsprongen. De zwaarheid van het miserabele bestaan van een slaaf wordt gecontrasteerd met het liefdesverhaal tussen Equiano en Susanna, maar het boek kan zeker niet onder feel good worden geklasseerd. Verwacht dus geen romantische komedie of een spetterende actie. ‘Zwarte Messias’ is een literair werk over het uitzonderlijke leven van een historische figuur. Vermoedelijk verwijst de titel naar het aanzien dat de persoon van Olaudah Equiano nog steeds geniet, hoewel Unigwe in haar boek benadrukt dat Equiano een gewone mens was die vergissingen begaan heeft en niet geboren werd als de heldachtige figuur die we nu kennen. Het legt een accent op de weg die Equiano heeft moeten bewandelen om te worden wie hij was en de keuzes die hij heeft moeten maken.
And I am black, but O, my soul is white!
In haar personages weet ze de Nigeriaanse trots in beeld te brengen en de heersende opvattingen van toen (en misschien nu nog altijd ) over Afrikanen scherp aan bod te laten komen. ‘Jouw vader was alleen Afrikaan qua huidskleur, lieve kind. Zijn hart was het witste van alle. Hij was een Engelse heer. Altijd onberispelijk gekleed. Je zou haast vergeten dat hij Afrikaan was,’ zo beschrijft Equiano’s blanke schoonmoeder hem aan haar kleindochter. Dit soort ‘gij zijt een goeie, ook al zijt ge een vreemde’-attitude heerst trouwens nog altijd sterk en vertelt ons dat mensen van vreemde afkomst per default nog altijd als minder intelligent, beschaafd, opgeleid, integer en ijverig worden gezien.
Unigwe weet dit uit ervaring. Toen ze haar geboorteland van Nigerië achterliet om in België een familie te stichten met haar Belgische echtgenoot werd ze meteen geconfronteerd met stereotypering op basis van haar huidskleur. Haar universitaire diploma leek de mensen van de interim kantoor niet te interesseren, haar werd een job aangeboden als schoonmaakster. Haar opiniestukken zijn al in verschillende media verschenen, waaronder Kif Kif, Knack en MO* magazine. Ondertussen heeft ze negen boeken gepubliceerd en verschillende prijzen gewonnen met haar boeken waaronder ‘BBC Short Story Competition’, ‘Commonwealth short story writing competition’ en ‘Nigeria Prize for Literature’ en was ze een gemeenteraadslid in Turnhout.
