[Open Brief] Beste Mevrouw Homans, racisme in Vlaanderen werkt de sociale mobiliteit tegen

Beste Mevrouw Homans,

Naar aanleiding van een interview dat u onlangs gegeven heeft, wou ik een anekdote uit mijn eigen leven met u delen. Het doel is niet alleen om te demonstreren dat racisme nog sterk leeft in Vlaanderen, maar hopelijk om u te laten beseffen dat het de sociale mobiliteit tegenwerkt. Er zijn kinderen van andere afkomst die opgroeien om enorm succesvol te worden in Vlaanderen, maar het is desondanks racisme, niet omdat er geen racisme meer zou bestaan. Soms leren deze mensen om hun roots te verbergen, soms zijn ze gemotiveerd om zichzelf te bewijzen aan de maatschappij die hen lijkt af te wijzen. Voor de ene is dit gemakkelijker dan de andere.
Hieronder leest u een waargebeurd verhaal uit mijn leven.

Het is dinsdagnamiddag. Ik zit in het derde middelbaar, in de richting Economie-Wiskunde en zit momenteel in de les Engels.
Ik zit stil en stokstijf zoals altijd in de klas van meneer D. Dat ik best braaf zou zijn in deze klas werd me al een jaar eerder aangeraden door medeleerlingen van hogere jaren.

Hij wandelt door de klas en geeft ons de toetsen van de week ervoor terug. Hij verbetert streng, dat weet iedereen en deze keer is niet anders.

Ergens achter mij hoor ik een diepe zucht. 'Oh neen, dat had je beter niet gedaan', denk ik bij mezelf.
Meneer D. stopt en draait zich om. Hij gaat voor de bank staan van de jongen die gezucht heeft.
‘Wat is het probleem?’ vraagt hij.
‘Dit hier, meneer. U heeft hier anderhalve punt voor afgetrokken. Da’s toch niet eerlijk.’
‘Da’s wel eerlijk, je hebt hier een schrijffout gemaakt. Voortaan moet je het maar beter kennen.’
‘Come on!’
‘Pakt uw boel en ga naar de directeur!’
Come on! Mag ik da nie zeggen, of wa? Da’s toch nie eerlijk!’  Mehmed verheft zijn stem boven deze van meneer D.
‘Maakt da ge weg zijt! En ge komt niemeer in mijn klas, steekt da maar goe in uwe bloemkool!’ Brult meneer D. met een rode kop.
‘Ik wil ook niemeer komen!’
‘Kom! Eruit! Ge moet hier geen Engels komen leren, ge kunt zelfs geen Nederlands. Ga maar terug naar Chakamaka of’t kan me nie schelen en hetzelfde geldt voor heel uw familie en nationaliteit! Buiten!'

Dat Mehmed in België is geboren, een uitstekend student is, dat hij meestal een stille jongen is en dat de andere leraren hem graag hebben, kan meneer D niets schelen. Meneer D. Hij ziet Mehmed niet als een individu, maar als een stereotype. We spreken van het ‘Horn-effect’. Het individu wordt bestempeld met allerlei eigenschappen van een slecht stereotype omdat één van zijn eigenschappen de kijker doet denken aan dat stereotype. In dit geval wordt Mehmed gestigmatiseerd door het feit dat zijn ouders afkomstig zijn van Turkije.

Meneer D. is blind voor het feit dat Mehmed zijn frustratie voor zijn resultaat wellicht te wijten is aan het feit dat hij zijn best had gedaan voor deze les. Dat zijn resultaat in de les Engels iets voor hem betekende, terwijl vele andere leerlingen uit frustratie al onverschillig en ongevoelig waren geworden voor de slechte punten.

Na de les wil ik naar de directeur stappen, maar ik heb schrik. Ik vraag aan andere leerlingen om mee te gaan. Het antwoord dat ik krijg is ‘Het heeft geen zin. Die werkt voor de overheid, die kan toch niet ontslagen worden.’
Ik voel me net zoals de soldaten in de Nazi legers, of de vroegere slavenhandelaars, maar ik ben bang om me alleen tegen meneer D te verzetten.

Sindsdien heb ik Mehmed nooit meer gezien. Van zijn zus hoorde ik dat zijn ouders hem naar een andere school hebben gestuurd. Een 'concentratie school'. Een conflict van enkele minuten heeft het traject van zijn leven op een totaal andere pad gebracht.

De ernstigheid van wat er gebeurd is, is evident voor mij. Het is evident omdat ik dit verhaal, twaalf jaar later, nog in deze mate van detail kan navertellen.

>>> Wat is racisme voor jou? Heb je een gelijkaardige ervaring? mail naar [email protected]

>>>> Lees meer getuigenissen in het dossier 'Racisme is...'