Een aangrijpende blik op Marokkaanse immigranten in Zuid-Spanje

Elk jaar steken 30.000 Marokkanen de Straat van Gibraltar over om Spanje op illegale wijze binnen te komen. Onder hen worden 14.000 onderschept en teruggestuurd, 1.000 verdrinken en 15.000 weten over te steken. In Quand les hommes pleurent, een documentaire uit 1999, toont filmmaker Yasmine Kassari hoe deze mannen verstrikt raken in de illusie van een paradijselijk Spanje, en het bittere lot van enkele van hen. Twintig jaar na de release van de film blijft het onderwerp nog even relevant.  

 

Interviewfragmenten van een tiental Marokkaanse mannen en een jonge vrouw worden afgewisseld met beelden van mensen aan het werk op fruitplantages, van de Andalusische kust en de interactie met nabijgelegen Spaanse inwoners. Verschillende immigranten onthullen de financiële en economische ellende die hen ertoe hebben aangezet Marokko te verlaten, de onmenselijke toestand waarin ze zich bevonden bij hun aankomst en hun huidige clandestien bestaan - volledig afgezonderd van de Spaanse samenleving. Zo verblijven ze met grote groepen in onhygiënische huisvestigingen, regelmatig zonder elektriciteit en water. Ze zijn genoodzaakt om uitputtend en slecht betaald werk te verrichten en worden opgelicht door Spaanse bazen die hen in de steek laten wanneer het gaat over het verkrijgen van een verblijfsvergunning.

Maar waarom zou iemand in een land blijven waar je in nog slechtere levensomstandigheden leeft dan thuis? De meesten van hen beweren dat ze niet in staat zijn om terug te keren naar Marokko omdat ze anders zouden toegeven aan hun ondergang en aan de illusie van hun dromen. Zo beschrijft een man op een mooie manier het verlangen dat je hebt om te vertrekken en de nostalgie en het heimwee die je omarmen als je ver van huis bent. Een interessant gegeven is de reflectie van deze mannen op de situatie.  Zonder een traan te laten analyseren ze op heldere wijze de redenen die hen ertoe hebben gebracht om Marokko te verlaten. Hun verhalen worden versterkt door de verzen van de Palestijnse dichter Mahmoud Darwish, die in voice-over worden verteld. Dit geeft de documentaire een extra poëtische en sterke dimensie. 

Fragment uit 'Quand les hommes pleurent'
Fragment uit 'Quand les hommes pleurent'


Quand les hommes pleurent legt eerder de nadruk op de sociaaleconomische en wanhopige situatie van deze mannen en niet zozeer op de karakterontwikkeling, persoonlijkheden of actie. Het ontbreken van verhalende elementen wordt vervangen door eenvoudige getuigenissen, die zowel de hulpeloosheid als de schaamte van de mannen aan het licht brengt. Door op de context in plaats van de personages te focussen, wordt hun volledig gemarginaliseerde leven in Spanje op een pijnlijk realistische manier overgebracht. 

Een doorlopend thema in deze documentaire lijkt scheiding te zijn: de grens tussen Marokko en Spanje, de kloof tussen de Spanjaarden en de Marokkanen (die ook wel de naam Los Moros krijgen), de kloof tussen de Marokkaanse arbeiders en hun families, tussen het beeld dat hun vrouwen thuis hebben en de werkelijke manier van leven, en tot slot tussen hun dromen en de realiteit. Zo vertelt Quand les hommes pleurent over de afwijzing van de Spanjaarden, de uitbuiting, de vernederingen, de eenzaamheid en de onmogelijke terugkeer uit ballingschap. Deze mannen zitten gevangen in een dubbele val van enerzijds het paradijs dat voor hen Europese rijkdom is, en anderzijds de hel die begint zodra ze voet aan Spaanse wal zetten. Zo slaagde Yasmine Kassari erin om een provocerende documentaire te maken waarvan de interessante filmtechnieken en getuigenissen bijdragen aan de sterk etnografische insteek. 

Quand les hommes pleurent is te zien op het nieuwe filmplatform Avila waar je voor de prijs van een kop koffie een hedendaagse en klassieke Belgische film kan ontdekken. De film is Marokkaans/Spaans gesproken en Engels of Frans ondertiteld.