Het gebruik van mobile journalism tijdens de protesten in Marokko

Naar aanleiding van het voorval in de Noord-Marokkaanse havenstad Alhoceima afgelopen vrijdag, waar de jonge visser Mohsine Fikri het leven liet, worden in verschillende steden in Marokko manifestaties gehouden. De protesten zijn een serie van demonstraties tegen minachting tegenover de burgers en uitbuiting en machtsmisbruik door de makhzen (een elite die de macht in handen heeft). Begin deze week zijn er ook bij ons sit-ins georganiseerd ondermeer in Antwerpen en Brussel. 

Kif Kif heeft een gesprek gehad met social media journalist/activist Med El Asrihi, die vanuit zijn website en Facebook-pagina ‘Rif24’ over de laatste gebeurtenissen in Alhoceima bericht. Hij verzocht ons om IMO – een app waarmee je gratis kunt bellen en chatten - te installeren omdat dit de enige mogelijkheid zou zijn om hem te kunnen bereiken. 

Waarom kunnen we jou niet bereiken via Skype of WhatsApp?

Een ding moet je weten over Marokko. Er is veel censuur in dit land en de persvrijheid is niet zo evident. Sinds de gebeurtenissen en de daaropvolgende protesten loopt de internetverbinding een beetje stroef. We ondervinden problemen bij het uploaden van video’s, contact met de buitenwereld verloopt zeer moeizaam. Het internet wordt gesaboteerd waardoor we moeilijk foto’s en video’s de wereld kunnen uitsturen. We hebben af en toe kunnen live streamen maar dat verliep erg langzaam. Toch zetten we ons werk verder.

Hoe doe je dat in die omstandigheden?

Via onze smartphones nemen we beelden op, en onderzoeken we de feiten. We schrijven artikels, interviewen mensen via video, in de mate van het mogelijke, en nemen foto’s. Soms streamen we live, maar door sabotage lukt het niet altijd.

Tijdens de begravenis van Fikri was niet alleen de internetverbinding extreem traag maar ook de batterijen van onze smartphones raakten snel leeg. En dit is niet uniek, want telkens als er gebeurtenissen zijn ondervinden we dezelfde digitale ongemakken. Onze smartphones werken dan niet naar behoren. Er is nauwelijks internetverbinding. Met als resultaat dat de volgers ons niet meer kunnen volgen. Doordat dit systematisch gebeurt, geloven we sterk dat we gesaboteerd worden. Wij zijn digitaal geletterd en onze regering wilt dat niet.

Welk probleem ondervind je nu op dit moment?

Mijn site is op dit moment weggevallen. Dit is al een paar keer gebeurd. En wij zijn niet alleen. Ook andere sites en pagina’s ondervinden soortgelijke problemen. Dit doe ik uit noodzaak. Ik handel uit moreel plichtsbesef. Mensen zoals ik, die met online journalistiek bezig zijn, worden gecontacteerd juist omdat men nood heeft aan informatie. En die informatie vinden ze niet bij de mainstream media.

Hoe heeft de nationale zender bericht over dit voorval?

De nationale zenders en mainstream media in het algemeen berichten niet over protesten. De dag dat Mohsine Fikri is gestorven hebben we dit snel gepubliceerd op sociale media. We zijn als eerste begonnen met het livestreamen van video’s en getuigenissen. De regering heeft via de nationale zenders deze situatie willen reduceren tot een banaal iets. Maar dankzij onze manier om aan journalistiek te doen hebben ze de protesten niet kunnen tegenhouden.

Dit heeft het gevolg gehad dat de minister van Justitie aan zijn partijgenoten heeft aangekondigd zich niet te bemoeien met de manifestaties, op sociale media mochten ze niet spreken over deze kwestie, in de hoop dat dit zou stoppen. En uiteraard omdat ze geen tweede Tunesië willen hebben in Marokko, omdat de vergelijking met Sidi Bouzid snel is gemaakt. Maar wij zijn Tunesië niet, wij hebben andere eisen!

En het tegendeel is bewezen wanneer in verschillende Marokkaanse steden protesten zijn uitgebroken. Nu valt de regering ons aan via sabotage.

Kan je ons meer vertellen over de sabotage?   

Opeens duiken onbekende accounts op die ons via sociale media aanvallen, ze sturen spams, en dagen ons uit. Mensen zijn meer en meer digitaal geletterd, ze volgen de accounts op en vaak komt men tot de conclusie dat de leden van de politieke partij PJD (Parti de la justice et du développement) hierachter zitten. Deze mensen die achter die onbekende accounts zitten willen kost wat kost de afgelopen gebeurtenis in de marginaliteit duwen.

Ze hebben, zoals dat vaak in Marokko gebeurt, deze problematiek willen isoleren in het noorden. Het is een probleem van “het opstandige noorden”. Ze proberen verdeeldheid te zaaien in Marokko. Het Riffijns volk bestempelen als separatisten, als ruziestokers. Ik ga u een voorbeeld geven. Een parlementslid van UC (l'Union constitutionnelle) Khadija Ziani heeft gezegd: “Ik begrijp waarom Hassan II het noorden ‘alawbash’ heeft genoemd”. Dit is een regelrechte aanval en een referentie naar de politieke en historische tijdperk onder Hassan II, die het noorden van Marokko ‘tuig’ noemde.

Alhoewel deze uitspraak betreurt wordt door haar partijleden en ze een onderzoek zijn gestart binnen de partij, sluit dit nauw aan met de politieke aanval die zich op dit moment voordoet.

Hoe reageert Rif24 op deze uitspraken?

Zulke uitspraken gebeuren altijd. Nu concentreren we ons op de feiten. Dat de mensen op straat Riffijnse vlaggen naar boven halen, heeft niets te maken met separatisme, maar heeft te maken met de geschiedenis van Marokko. Het is een vlag die een bestaan kent, die een geschiedenis draagt en dat kan niemand wegwissen. Het is een symbool geworden voor Noord-Marokko omdat het streeft naar meer democratie en bovendien, het is een trotse regio!

We richten ons zoveel mogelijk op de gebeurtenissen. Rif24 wilt aandacht voor de zaak van Mohsine Fikri en wilt de stem van de gewone man en vrouw op straat laten horen. De mensen op straat strijden voor waardigheid, ontwikkeling en transparant beleid. Dat ze dat doen met een vlag die voor hen een symbool is voor democratie en fierheid, dan is dat zo!

Dat de manifestanten worden afgeschilderd als separatisten, anti-monarchisten, is zeer onterecht want dat is hier helemaal niet aan de orde. De mensen eisen een transparant beleid en willen weten waarom het zo moeilijk is om handel te drijven in Alhoceima , maar ook elders in Marokko.

Heb je de vissers geproken in Alhoceima?  

Ja natuurlijk. Zie, ook de vissers willen een eerlijke en legale handel. Ze willen gewoon op een eerlijke manier hun werk doen. Deze problematiek is al jaren aan de gang, de Alhoceimaanse burgers vragen al jaren voor duidelijkheid, maar dit is er nooit van gekomen.

Door de tragische dood van Mohcine Fikri vraagt de minister van Binnenlandse Zaken nu aan de minister van Justitie een onderzoek te starten. Die wilt ingaan op één van de eisen van de burgers, namelijk onderzoeken wat er allemaal gebeurt in rmoei (haven) van Alhoceima.

De visboeren ondervinden veel diefstal, hebben het moeilijk met het onduidelijk beleid, onophoudelijke omkoperijen en bovendien betaalt de lokale bevolking van Alhoceima veel meer voor de vis die in eigen stad gevangen wordt dan elders in Marokko. Dit terwijl Alhoceima de vis transporteert naar de andere gebieden. M.a.w. Alhoceimaanse vis in Alhoceima is duurder dan de Alhoceimaanse vis in bijvoorbeeld Fez. Haast een georganiseerde mafia krijgen we van de mensen te horen.

Hoe komt dat?

Wie gaat het zeggen? De manifestanten eisen daar nu een antwoord op. Waarom krijgen mensen als Mohsine geen vergunning? Waarom moet alles rond visnijverheid in Alhoceima in de illegaliteit gebeuren? Waarom mogen vissers zonder vergunning aan visvangst doen? Want de boten staan er, er wordt in alle openheid vis gevangen. Wie voert controle hierop en waarom bestaat er zoveel onduidelijkheid hierover?

Mohsine zelf heeft het al in het verleden meegemaakt dat zijn visvangst in beslag is genomen. En toch kan hij niet anders dan terug op dezelfde manier werken, want er is geen alternatief. Het is een vicieuse cirkel. Zolang ze in de illegaliteit blijven , kan de ‘makhzen’ macht en controle houden en kunnen hun lokale diensten zoals politie smeergeld blijven eisen. Het is een systeem, dat een soort van bijverdienste creëert voor een bepaalde elite.  

En de vishandel in Alhoceima is gewoon erg belangrijk, het gaat om kwaliteitsvolle vis die overal in Marokko markten heeft. Dit gaat om geld en macht. En het is juist die onduidelijkheid wat de mensen kwaad maakt.

Langer dan een jaar geleden kregen de Alhoceimaanse vissers problemen. De netten werden door een onduidelijke reden telkens gescheurd, men dacht dat er een bepaalde soort vis in het water zwemt die de netten kapotmaakt. Dit gaf tot gevolg dat de vissers niet konden werken en vroegen aan de lokale regering om een onderzoek. Dat is er nooit van gekomen. De economie in Alhoceima daalde hierdoor, aangezien de vissers met de boten vertrokken om elders in Marokko aan visvangst te doen.

Uiteraard waren we ook in deze zaak erg actief op sociale media. We volgden de eisen van de mensen op, men wilde de vissers terug in de stad. In een mum van tijd kwam daar een jacht in de plaats. De gigantische jacht met een lengte van 141 meter en een grootte van 14 meter behoorde tot een emir uit De Verenigde Arabische Emiraten, emir Hamad Bin Zayed Al Nahyan. Uiteraard heeft dit nog meer vragen rond de haven en visvangst doen rijzen. De burgers begrepen er helemaal niets meer van. Uitleg kwam er niet. Maar op sociale media laaiden stevige discussies op. Alhoceimaanse burgers hebben niets aan dat soort van toerisme. Uiteindelijk verdween de jacht snel, de vissers kwamen terug en men kon gewoon terug vissen vangen in Alhoceima.

Wat gebeurt er op dit moment, is er een procedure gestart?

Op dit moment zijn er veel bijeenskomsten en manifestaties, niet alleen in Alhoceima maar overal in Marokko. Er is een grote solidariteit onder de Marokkanen.De procedure is nu bezig. De minister van Binnenlandse Zaken is persoonlijk naar Alhoceima gekomen. Aanvankelijk waren er 11 mensen opgepakt, waaronder 3 kompanen van Fikri. Maar deze laatste zijn vrijgelaten. Op dit moment blijven 8 mensen met een verantwoordelijke functie opgepakt.

Wat is voor jou belangrijk als social media journalist? Wat kan je Kif Kif nog meegeven? 

Ondanks het feit dat we in verschillende settings werken, we doen uiteindelijk toch hetzelfde. Wij vinden het belangrijk dat mensen geïnformeerd worden. Wij willen op een objectieve manier berichten brengen naar de mensen. Door ons werk – en daar verdien ik mijn brood niet mee – krijgen wij (mobile journalisten) heel vaak problemen. We zijn verschillende malen opgepakt geweest, hebben slaag gekregen… ondanks dat, zetten wij voort. Want het volk heeft recht op berichtgeving, en wat is er objectiever dan ter plaatse video’s en foto’s streamen? En we hopen dat de buitenwereld eindelijk ziet hoe wij leven, wat er in onze regio's gebeurt en wat onze eisen zijn. Deze informatie is heel belangrijk, wij willen als volwaardige burgers leven, en dat de minachting stopt.

Dank je. We blijven je volgen op Rif24.com en de Facebook- pagina Rif24.

Kifkif is op dit moment met andere Europese partners bezig aan een journalistiek project over Mobile Journalism – later meer in een verslag.