In dat opzicht ben ik er steeds meer van overtuigd dat migranten een voortrekkersrol spelen in het vormen van een wereldidentiteit die het internet of de globale economie overstijgt. Een identiteit die de perceptie op verschillende volkeren nuanceert en daardoor mensen dichter bij elkaar brengt.
Ik was vier jaar toen ik op een koude decembernacht eind jaren 80 samen met mijn zusje, broertje, Belgische vader en Grieks-Congolese moeder in België aankwam. Het land waarin ik 25 jaar zou wonen, alvorens zelf, via een professionele carrièrewending van mijn man in 2013, naar het buitenland te trekken. Eerst naar Engeland en nadien naar Nederland. Voor zover ik me kan herinneren heb ik zelf altijd willen migreren - niet omdat ik een hekel zou hebben aan België, verre van - maar uit nieuwsgierigheid en voor “het avontuur”. Ik wilde altijd al bewust kunnen ervaren wat een migratie teweeg brengt en welke impact het heeft op een mensenleven. Daarenboven speelde het feit dat de meerderheid van mijn voorouders zich op een bepaald moment in hun leven voor even of voor altijd in een ander land heeft gevestigd, een belangrijke rol in mijn drang om zelf ooit te migreren. Legio zijn de avonden dat ik me aan het bed van mijn moeder neervlijde om haar uit te horen over mijn voorouders. Voorouders die landen en zelfs continenten verlieten om een nieuw bestaan op te bouwen. Een deel ervan migreerde van Zambia, naar Congo en naar België. En een ander deel migreerde van België en van Griekenland naar midden Afrika en terug.
We zijn nu bijna twee jaar verder en inmiddels weet ik dat migreren ingrijpend is. Het schudt je leven door elkaar en haalt je behoorlijk uit je comfortzone. Migreren houdt niet alleen een praktische en administratieve rompslomp in, het maakt je als individu ook kwetsbaar en fragiel. Tegelijkertijd heeft mijn migratie me ook sterker gemaakt en me op vele vlakken ook positief uitgedaagd. Migreren heeft er voor gezorgd dat er mentale grenzen werden gesloopt, dat mijn eigen referentiekaders werden genuanceerd en dat ik nieuwe vriendschappen met mensen van over gans de wereld ben aangegaan. In het buitenland verloor ik mijn oogkleppen en werd ik op basis van vele maatschappelijke discussies met anderen nog meer gedwongen te denken in termen van wat ons allen bindt en wat ons menselijk maakt. In dat opzicht ben ik er steeds meer van overtuigd dat migranten een voortrekkersrol spelen in het vormen van een wereldidentiteit die het internet of de globale economie overstijgt. Een identiteit die de perceptie op verschillende volkeren nuanceert en daardoor mensen dichter bij elkaar brengt.
Het is niet eenvoudig om als volwassene een nieuw leven op te bouwen in een ander land. Heel veel praktische en administratieve zaken moeten opnieuw uitgezocht worden. De huurmarkt, het onderwijssysteem, de sociale zekerheid en de arbeidsmarkt zijn elders telkens anders ingericht en het vraagt veel energie om je al die zaken op korte tijd eigen te maken. Daarenboven zijn er ook allerlei sociale omgangsregels die niet onmiddellijk zichtbaar zijn en voor fricties en verwarring kunnen zorgen omdat de referentiekaders en verwachtingspatronen tussen land van aankomst en land van herkomst vaak verschillend zijn. Verder verloopt het leven van een migrant niet op automatische piloot. Als migrant moet je voortdurend nadenken over de meest essentiële zaken om te kunnen ‘overleven’ en tegelijkertijd moet je ervoor zorgen dat je je de regels van het kader waarbinnen je leeft eigen maakt. In België was dat kader voor mij zeer duidelijk. Als product van het Belgische onderwijs en de Belgische samenleving kende ik het kader en kon ik er mijn leven naar hartenlust inkleuren. In Engeland (en nadien in Nederland) viel dat vertrouwde kader weg en wist ik niet altijd welke lijnen uit te tekenen. In het buitenland besefte ik meer dan ooit dat ik mijn identiteit verleende aan mijn familie, sociaal netwerk en professionele activiteiten. Zaken die ik in het buitenland opnieuw moest invullen om mezelf opnieuw te kunnen definiëren. Niettemin is het ook en openbaring om in een andere samenleving te vertoeven. Een samenleving met een andere geschiedenis en sociaal-politieke constellatie geeft je de mogelijkheid om anders naar de wereld te kijken en bepaalde verworvenheden uit land van herkomst of uit land van aankomst meer naar waarde te schatten.
Uiteraard is mijn verhaal niet te veralgemenen en zelfs niet te vergelijken met de verhalen van andere migranten die omwille van heel andere redenen hun land hebben (moeten) verlaten. Ik ben binnen het vertrouwde Europa gebleven en ik heb ook niet moeten vluchten voor terreur noch voor ontbering. Mijn migratie was een bewuste en positieve keuze en bovendien ben ik in mijn nieuwe verblijfslanden op financieel of materieel vlak ook niets te kort gekomen. En ondanks het confronterende gevoel van ontworteling en kwetsbaarheid ben ik deze ervaring dankbaar voor de eenvoudige reden dat het migreren me als mens op talrijke vlakken heeft verrijkt.
Rina RABAU
