"Zo doet men dat hier nu eenmaal" is ongeveer al wat we kunnen zeggen.
In zijn opiniestuk "Eén voor elk" in de standaard van 27 maart 2012 bespreekt Bart De Wever de reden waarom men in Nederland de erkenning van polygamie huwelijken wil beperken. Hij concludeert dat we dat moeten doen op basis van ons verlichtingsdenken en niet - zoals Mark Rutte voorstelt - op basis van incompatibiliteit met onze 'joods-christelijke cultuur'.
Toch legt De Wever in het grootste deel van zijn opiniestuk uit waarom polygamie inderdaad geen onderdeel is van de joods-christelijke cultuur. Dat is voor hem belangrijk aangezien hij van oordeel is dat "de wijze waarop een gemeenschap die seksuele relaties beoordeelt en normeert, de diepste fundamenten van haar samenhang bepaalt."
Los van de seksualisering van cultuur die hij daarmee voorstelt, valt vooral De Wever's selectieve blindheid op. Het Jodendom kent immers een bijzonder oude traditie van polygamie die in verschillende strekkingen van het Jodendom nog vele eeuwen na de christelijke keuze voor monogamie werd volgehouden. Er is dus helemaal niets 'joods-christelijk' aan monogamie.
Laat ik in dit verband dan ook van de gelegenheid gebruik maken om aan te geven hoe de behoorlijk nieuwe uitdrukking 'joods-christelijk' sowieso totaal ongepast is om over 'onze cultuur' te spreken. Niet alleen heeft de 'christelijke cultuur' doorheen de eeuwen bijzonder veel moeite gedaan om de 'joodse cultuur' te marginaliseren en verketteren maar we plaatsen Joden daarmee ook al te snel in een cultuur die zowel op religieus als cultureel vlak een Messias centraal plaatst die door Joden hoegenaamd niet aanvaard wordt. Ze noemen hem zelfs geen profeet. (Wat ze trouwens wel in een andere gekende godsdienst doen waardoor die - op dat vlak - dichter bij onze cultuur aanleunt dan de joodse.)
De Wever gaat vervolgens een geschiedkundig stapje verder en stelt dat seksuele vrijheid de nieuwe norm werd in onze maatschappij en dat de kerk op die normering geen invloed meer uitoefent. "Op seksueel vlak kan alles zolang het de rechten van een ander individu niet schendt." schrijft hij, maar wel met een caveat: "Gelijkwaardigheid beschouwen we daarbij als een fundamenteel recht. Derhalve blijft het principe 'één voor elk' robuust doorheen alle seksuele veranderingen."
Hoezo? Op welke gebieden geldt zo'n principe dan? Eén brood voor elk? Eén koelkast voor elk? Eén Ferrari voor elk? Of nog beter: Eén politiek mandaat voor elk? En één nationaliteit voor elk?
'Eén voor elk' is helemaal geen 'robuust' principe - zeker niet wat betreft onze sociale relaties. Je zit ook niet vast aan één nonkel, één leerkracht of één vriend.
"Vrijheid leidt voor ons doorgaans niet tot blijheid als mensen meer dan één partner tegelijk kiezen." Gaat De Wever echter verder. "Het wettelijk aanvaarden van een echtelijke verbintenis van een man met meer dan één vrouw tegelijk vinden we bijgevolg verwerpelijk. Polygamie vloekt met de heersende opvatting van een moderne, verlichte samenleving. Het zou beter geweest zijn als Rutte dat gewoon open en eerlijk had gezegd."
Dus als we genoeg huwelijken zouden vinden waarin iedereen met volle overtuiging zou kiezen voor polygamie of polyandrie en de mensen die daarvoor kiezen vinden dat het wel degelijk tot heel wat blijheid in hun leven leiden - en die kans is verre van onbestaande - dan valt zijn hele argument in duigen. In de 'heersende opvatting' leidt het monogame huwelijk immers ook heel vaak hoegenaamd niet tot blijheid maar dat zorgt er niet voor dat we het afschaffen omdat dat 'verlichter' of 'moderner' zou zijn.
Laten we dus, zoals hij voorstelt voor Rutte, inderdaad gewoon eerlijk zijn: als we in onze samenleving kiezen voor monogamie is dat wel degelijk omwille van een eeuwenlange religieuze traditie. Persoonlijk vind ik die traditie best mooi en zie ik zelf ook geen reden om ze te doorbreken. Maar wat het verlichtingsdenken of de moderniteit er precies mee te maken zou hebben, is me een raadsel. Laat staan de regel van ‘één voor elk’.
Als het verlichtingsdenken al voor iets heeft gezorgd, is het net datgene waar De Wever eveneens naar verwijst: toenemende individualisering en daardoor ook individuele vrijheid op seksueel vlak. Hoewel, de seriële monogamie zoals we die nu kennen, is natuurlijk iets van de laatste decennia en dus afkomstig van de seksuele revolutie - maar zelfs die heeft onze cultureel-religieuze norm van een monogaam huwelijk niet echt doorbroken.
"Zo doet men dat hier nu eenmaal" is dus ongeveer al wat we kunnen zeggen. Pas op, dat is, wat mij betreft, best een valabel argument. Bediscussieerbaar, maar op zich valabel. Alleen moeten we dan wel zo eerlijk zijn van toe te geven dat onze norm in die zin geen haar beter is dan de norm in eender welke andere samenleving waar men zegt "we leven in polygamie, want zo doet men dat hier nu eenmaal".
Dus niets 'verlichting', niets 'joods-christelijk', en niets 'modern'. Het is gewoon zijn eigen huidige culturele norm. Mij goed hoor, maar dát had De Wever dan ook eens open en eerlijk mogen zeggen én met minder verdraaiingen van de geschiedenis of de feiten.
