Negen jaar moorddadig migratiebeleid: verslag uit de kampen in Duinkerke en Calais

Negen jaar geleden reed Saar Depuydt voor het eerst naar Calais om hulp te bieden aan mensen op de vlucht. Op dat moment verbleven daar zo'n 1.000 mensen zonder onderdak en in constante angst voor het terugkerende politiegeweld. Dit alles in het kader van een Europees afschrikbeleid om vluchtelingen te 'ontmoedigen' – alsof het een keuze zou zijn. Vandaag is de situatie quasi onveranderd. Honderden mensen wagen elk jaar hun leven om de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk te maken, op zoek naar veiligheid. Saar blikt terug op haar ervaringen in 2024.

7 januari 2024
De prefectuur opende in Duinkerke één sportzaal waar 100 mensen op de vlucht kunnen overnachten. Ze kunnen er sinds eergisteravond van 18u ‘s avonds tot 9u ’s morgens verblijven. Overdag staan ze weer op straat. Voorlopig is er zelfs geen bevestiging dat de sportzaal morgenavond ook open gaat, hoewel vanaf dan de ergste kou wordt verwacht. Mensen op de vlucht worden door vrijwilligers geïnformeerd. De staat voorziet een bus, maar amper informatie. 

Honderden andere mensen op de vlucht verblijven, ook in deze vrieskou, in hun tenten die in het bos of in de velden staan. Het is heel moeilijk om een plek te vinden die niet onder water staat. De meeste tenten staan in de modder. Modder waarin je schoenen volledig wegzakken en waarin je behoorlijk behendig moet zijn om niet te vallen. 

Veel mensen op de vlucht slapen vannacht in gewone tenten, slaapzakken en/of dekens. Zwaar onvoldoende beschermd tegen deze extreme temperaturen

Gisteren verdeelde ik 53 powerbanks. Daarnaast verdeelde ik ook een 75-tal zakjes met voedsel. We waren niet voorzien op een grote verdeling, maar omdat de vraag naar voedsel bleef komen, verdeelden we de stock die nog in de auto lag. 

Door het slechte weer kon niemand in de voorbije weken de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk maken. Tijdens de komende periode van vrieskou zullen de golven op zee misschien even wat rustiger zijn.

Als je warm ingeduffeld buiten komt, denk je dan even aan de mensen die hun leven wagen om de oversteek te maken? Met bootjes… Because for them: no safe passage…

9 januari 2024
-8 graden Celsius, de gevoelstemperatuur in Duinkerke op dit moment. Veel mensen op de vlucht slapen vannacht in gewone tenten, slaapzakken en/of dekens. Zwaar onvoldoende beschermd tegen deze extreme temperaturen. Toch zijn er velen die dit weer verkiezen boven de regen en de wind van de voorbije weken. Kiezen tussen moeilijk en nog moeilijker. Ik tel af naar iets warmer weer, zonder regen.

In Duinkerke, in Brussel, in Bosnië, overal… kampen mensen op de vlucht met de barre weersomstandigheden. Overal kijkt het beleid én de maatschappij weg.

12 januari 2024
Hoewel het niet meer vriest, is het nog steeds koud, bitterkoud. De modder ontdooit zachtjes en wordt een gevaarlijke, glibberige smurrie. Het is zoeken om, voetje voor voetje, mijn evenwicht niet te verliezen. 

Opnieuw ijskoud in Duinkerke vandaag. Na twee uur spullen verdelen was ik door en door verkleumd. Zelfs het vuur kreeg mij niet opgewarmd deze keer. Er werd een slaapzak rond mij gedrapeerd en dat deed wonderen

Het vuur aan het kamp voelt heerlijk. Ik warm terug op. De katten zitten er gezellig bij. Even later arriveert iemand, volledig gewikkeld in een donsdeken. Zijn poging om de zee over te steken is mislukt met als gevolg dat hij terug uren onderweg is naar het kamp. Het maakt mij stil. Hoeveel veerkracht hebben mensen op de vlucht? Hoeveel sterker zijn zij dan ik? En hoeveel minder privileges hebben zij? Fucked up world. Echt!

20 januari 2024
Opnieuw ijskoud in Duinkerke vandaag. Na twee uur spullen verdelen was ik door en door verkleumd. Zelfs het vuur kreeg mij niet opgewarmd deze keer. Er werd een slaapzak rond mij gedrapeerd en dat deed wonderen. Morgen wordt het warmer, maar er wordt wel terug veel wind en regen voorspeld. Van moeilijk naar nog moeilijker… opnieuw.

29 februari 2024
Gisteren opnieuw try-dag voor mensen op de vlucht in Noord-Frankrijk [mensen op de vlucht die de oversteek naar het VK proberen te maken, noemen dit on try gaan, red.] Verschillende boten kwamen in moeilijkheden op zee. 179 mensen konden gered worden. Eén iemand stierf, twee mensen zijn vermist. Hoeveel meer mensen op de vlucht moeten nog sterven?

Twee jaar geleden, bij de start van de oorlog in Oekraïne, toonden het beleid en de hele maatschappij zoveel menselijkheid voor de mensen op de vlucht voor dat conflict. Alles leek plots mogelijk, in België, maar ook in zoveel andere landen. Mensen op de vlucht voor de oorlog in Oekraïne moeten geen oversteek maken in gammele bootjes om Groot-Brittannië te bereiken. Zij kregen een safe passage, zoals het hoort!

Zoveel was mogelijk voor één groep mensen op de vlucht. Voor alle andere mensen op de vlucht, uit landen met evenveel oorlog, geweld of vervolging, waren er geen mogelijkheden. Voor hen is er geen safe passage.

Zo ongelooflijk onrechtvaardig. Zo ongelooflijk onmenselijk. Zo ongelooflijk racistisch en discriminerend.

We toonden dat we het kunnen als samenleving voor Oekraïense vluchtelingen, maar we weigeren onze solidariteit verder te zetten voor vluchtelingen uit andere landen overal ter wereld.

2 maart 2024
Een enorme drukte afgelopen donderdag. We verdeelden in één keer de 280 beschikbare voedselpakketten. Met de geanimeerde hulp van enkele mensen op de vlucht verliep de verdeling erg vlot.

Vandaag is het rustig. 23 mensen komen hun powerbank ophalen. Sommigen vertrekken onmiddellijk om de oversteek te wagen. Heel wat mensen komen voedsel vragen om mee te kunnen nemen. Helaas, deze keer heb ik niets extra’s bij me.

De hele namiddag zie ik groepen vertrekken, op zoek naar een kans om de oversteek te maken. Hopelijk blijven ze veilig, zowel bij mogelijke confrontaties met de politie, als op zee.

Het beleid werd nóg onmenselijker. Geen wir schaffen das meer. En ik vrees dat het ergste nog moet komen… Daartegenover staat een enorme solidariteit. Individuele mensen die recht staan, die elk op hun manier anderen (onder)steunen, steentjes verleggen, hoop geven

In Loon-Plage stond de politie alvast op de uitkijk. Helaas nemen de verhalen van brutaal politiegeweld langs de Noord-Franse kust steeds toe.
Na al die jaren bezorgt het mij nog steeds kippenvel om mensen te zien vertrekken met hoogstens wat extra voedsel, water en soms een slaapzak, wetende dat ze hun leven zullen riskeren, maar hopend dat ze veilig over zullen geraken. Ik ben zo woedend op het beleid dat hen geen andere keuze laat.

16 maart 2024
Dit weekend is het achtenhalf jaar geleden dat ik voor het eerst naar Calais reed. Toen leefde er een duizendtal mensen op de vlucht in de duinen. Ondanks de onmenselijke afschrikmethodes, de hekken die vele miljoenen euro’s gekost hebben en het brutale politiegeweld, verblijven vandaag nog steeds vele honderden mensen op de vlucht in Calais en Duinkerke. Dit omdat er voor hen geen andere keuze is dan hun leven te wagen om zo hun recht om asiel aan te vragen in het Verenigd Koninkrijk af te dwingen. 

Achtenhalf jaar… zoveel verschrikkelijke verhalen, zoveel schone mensen…

Achtenhalf jaar… en er is niets veranderd. Of toch: het beleid werd NOG onmenselijker. Geen wir schaffen das meer. En ik vrees dat het ergste nog moet komen…

Daartegenover staat een enorme solidariteit. Individuele mensen die recht staan, die elk op hun manier anderen (onder)steunen, steentjes verleggen, hoop geven. Door die enorme solidariteit kan ik al jaren meerdere keren per week voedsel, powerbanks en andere broodnodige spullen verdelen. Dat gaat over vele duizenden euro’s steun van mensen, voor mensen.

21 maart 2024
Vandaag een eerste verdeling op de ‘officiële’ verdelingsplek. De politie passeert hier soms, maar laat iedereen met rust. Ik verdeel 150 voedselpakketten met voor elk ook drie dadels. [Ter gelegenheid van de ramadan, red.] 

Omdat het rustig is, rij ik naar de andere kant van de grote weg. Daar is een ‘niet-officiële’ verdelingsplek, op 2 km van de ‘officiële’ plaats. Hier, in de onmiddellijke omgeving en verspreid over verschillende velden, leven honderden mensen op de vlucht. Hier voedsel, powerbanks of kleding verdelen betekent grotere kans op een boete. Dan stopt de politie en onderzoekt ze papieren en auto om iets te vinden om ons op te pakken. Ik waag het er op. Het duurt even voor de verdeling op gang komt, maar dan gaat het snel. De resterende 130 pakketten worden verdeeld en ik moet mensen teleurstellen, wat altijd heel moeilijk is. De politie passeert, maar stopt gelukkig niet.

29 maart 2024
Aan de bushalte bij de supermarkt staan honderden mensen op de vlucht, wachtend op de bus om hen naar een dorp/stad te brengen even verderop. De politie kijkt vanop een afstand toe, maar grijpt hier niet in. Dat doen ze wel later op de duinen, op de stranden en/of op het water. Uit het zicht van de shoppende mensen. 

Morgen ga ik terug om powerbanks en kleine voedselpakketten te verdelen, omdat de vraag zo groot is.

14 april 2024
Op dit moment begeleidt de Belgische kustwacht met verschillende boten een rubberbootje met 38 mensen op de vlucht naar Britse wateren. Ongezien, most safe passage ever. Groot nieuws, maar eigenlijk zou het over het falend asielbeleid moeten gaan, want dat is de oorzaak van alle overladen bootjes op de Noordzee en niets anders!

Dit is deel 1 van een compilatie van verslagen van Saar Depuydt uit Duinkerke en Calais. Op donderdag 30 januari verschijnt het tweede deel. De teksten van Saar werden samengevoegd door Noa Vermeerschen, die stage loopt bij Kif Kif.



Over de auteur:

Saar Depuydt trekt elke maand naar de geïmproviseerde vluchtelingenkampen vlakbij Duinkerke. Wil je haar en anderen die zich inzetten voor mensen op de vlucht, ondersteuning bieden? Kijk dan eens op haar facebookprofiel wat je kan doen om te helpen.

Noa Vermeerschen (2002) studeert sociaal werk aan de Universiteit Gent. Ze koos voor deze studie omdat ze zich wil inzetten voor een rechtvaardige samenleving waarin mensenrechten verwezenlijkt worden. Een stage bij Kif Kif past dan ook mooi binnen deze ambitie.