Vrijdag 24 mei organiseerde Diversium in samenwerking met The Arrivalists een debatavond ‘radicalisering of zingeving’ in de shelter te Borgerhout. De nieuwe generatie moslims zou bezig zijn met het ontwikkelen van een eigen identiteit en het vinden van een eigen plek in de Belgische samenleving. Men beschouwt dit als een vorm van radicalisering. De centrale vragen van de avond luidden als volgt: ‘Zijn radicale uitlatingen en gedragingen een poging om te rebelleren met de opgelegde waarden en normen in de maatschappij en een eigen identiteit vorm te geven?’ ‘Of is het een manier om onzekerheden en frustraties te ventileren en te vergeten?’
Ik was benieuwd wat het debat teweeg zou brengen en of we een antwoord zouden krijgen op bovenstaande vragen. De gastsprekers waren Imane Lechkar (docent sociaal werk, doctor in sociale en culturele antropologie en doctoraat islamitische bekeringen in België), Seraph Al Maliki (Islamdeskundige en voorzitter van The Arrivalists) en ten slotte Commissaris van de politie stad Antwerpen Jinnih Beels (cel diversiteit).
Imane Lechkar begon met een interessante inleiding waarin ze de beweging van moslimbekeerlingen in België onder de loep nam. Daarnaast situeerde ze de islam in een Belgische context. De resultaten van het onderzoek zijn verontrustend. Uit een sociologisch onderzoek van Billet & Wyngedouw over ‘Etnische minderheden en de Vlaamse kiezer’ is gebleken dat maar liefst 46% van de Vlaamse kiezers de islamitische waarden als een bedreiging zien voor Europa, 42% vindt dat de islamitische cultuur gewelddadiger is dan andere culturen en nog eens 81% vindt dat moslimmannen moslimvrouwen domineren.
Het discours dat al jarenlang gevolgd wordt heeft volgens Lechkar voor twee elementen gezorgd. Enerzijds wordt interesse voor de islam opgewekt. Mensen gaan zich spontaan verdiepen in de islam. Met als gevolg dat sommige autochtone Belgen zich zelfs gaan bekeren. Anderzijds krijg je het ontstaan van islamofobie en racisme. Ook heb je de welbekende ‘Jihadistische’ groeperingen die van het discours gebruik maken om jongeren aan te trekken. Lechkar belichtte verenigingen zoals Al Minara en De Koepel die streven naar een mensgerichte samenleving. Dat proberen ze te realiseren. Hiermee wilde ze duidelijk maken dat de meerderheid van de moslims een alternatief wil bieden aan de neoliberale kleur van de samenleving. Volgens haar onderzoek zijn moslimbekeerlingen niet radicaal. Integendeel, de meerderheid zoekt een legitiem alternatief om aan samenlevingsopbouw bij te dragen.
Seraph Al Maliki sprak over radicalisme vanuit een Islamitisch perspectief. Volgens hem is het algemeen karakter van de islam, natuurlijk niet altijd ‘peace and love’ - zoals hij dat zelf verwoordde - zoals in elke godsdienst en maatschappij. Er wordt wel naar een vredevol en harmonieuze omgangsvorm gestreefd. “Er is geen plaats voor extremisme in de islam, de profeet Mohammed (vrede en zegeningen zij met hem) heeft ons gewaarschuwd voor extremisme. De islam is een godsdienst van het zoeken naar de guldenmiddenweg.” En dit bevestigt hij ook door te refereren naar een aantal authentieke overleveringen van de profeet Mohammed (vzmh) en bijhorende koranverzen. Wel geeft hij toe dat er effectief een probleem is van radicalisering in Antwerpen en andere grootsteden. Dit komt voornamelijk door het letterlijk en klakkeloos overnemen van bepaalde verzen en het volgen van bepaalde mensen die geen enkele weet hebben over de situatie in Europa. Ik onthoud de volgende woorden: “Mensen die de islam willen bestuderen en dit als levensvorm willen aannemen moeten weten dat ze moeten leren van de mensen met kennis die hen van een dwaalspoor kunnen afhouden en niet doen hervallen in extreem gedrag onder het mom van de islam die een open karakter heeft, een karakter van het makkelijk maken van de zaken en niet van moeilijkheid.”
Jinnih Beels wenste niet te spreken over radicalisering en de actiepunten die de Antwerpse politie hieromtrent heeft omdat het naar haar verluid niet haar domein is. Een vraag van de aanwezigen was of ze kon meegeven wat de criteria zijn op basis waarvan de politie een radicale jongere aan de tand kan voelen? Wederom kregen we hier geen respons op . Wel sprak ze over de diversiteit binnen het politiekorps. Slechts 2 % procent van het korps bestaat uit mensen van vreemde origine. Ook de racistische cultuur binnen de politie laat volgens vele aanwezigen aan de wensen over en dat beaamt de politievrouw ook. “Dat moet dringend veranderen en daar wordt aan gewerkt, willen we ons team een multicultureel karakter geven.” Of het effectief zo zal zijn dat moet de toekomst nog uitwijzen.
Natuurlijk is een debat onvolwaardig indien er geen vragen vanuit het publiek worden gesteld. De antwoorden van de gastsprekers op de vragen van het publiek waren niet bepaald bevredigend. Al bij al was dit een leerzaam debat waarin mij duidelijk werd dat we nog een lange weg te gaan hebben om het zwart-wit denken over de islam bij de doorsnee Vlaming weg te werken.
De cruciale vraag naar zingeving binnen heel dit debat, zoals aangegeven in de titel bleef jammer genoeg onbeantwoord.
