[Recensie] De Handen van Fatma

8 maart- vrouwendag- een mooie lenteavond in ’t Arsenaal. Veel vrouwen en enkele verdwaalde mannen hebben zich hier verzameld voor de theatervoorstelling “De handen van Fatma".

Vijf jaar na Belga maakt Michaël De Cock opnieuw een voorstelling over de eerste generatie Marokkaanse migranten in België. Deze keer bekijkt hij het migratieverhaal vanuit het oogpunt van de Marokkaanse vrouwen die hun man vergezelden naar het nieuwe thuisland.

Als jonge vrouw verlaat Fatma haar geboortedorp en reist ze haar man achterna naar België. Ze is vol hoop en verwachting- ook letterlijk van haar zoon, Bilal.

De toeschouwers worden anderhalf uur ondergedompeld in het leven van deze vrouw. Wat is er van alle verlangens geworden? Hoe kijkt de oude vrouw op de jonge vrouw terug? En wat deed ze, met al haar talenten en dromen, in het nieuwe land?

De kracht van dit bitterzoet vertelstuk schuilt zowel in de intieme sfeerschepping, het gelaagde acteerwerk en de mooie teksten.

Huiskamertheater

Speciaal voor deze voorstelling werd een klein, rond theater ontworpen. Zo zat je bijna op de schoot van je mede-toeschouwers en kon je de actrices- als het ware- aanraken. Deze setting zorgde voor een knusse en intieme sfeer. Het hele stuk door krijg je het gevoel dat je binnen kijkt in de huiskamer en dus ook in het leven van Fatma. In dat leven werd veel gelachen en gefeest maar ook gemijmerd over verborgen dromen en niet ingeloste verlangens.

Het gemis en de heimwee naar het geboorteland, Marokko, loopt als een rode draad doorheen het stuk. Een van de krachtigste momenten van de voorstelling is het eindbeeld. Een vage foto van Fatma’s geboortedorp wordt geprojecteerd op een met klei, ingevette spiegel.

Meerlagige identiteit

Naast het sfeervolle decor is het acteerwerk een tweede krachtig ingrediënt van deze voorstelling. Het samenspel van de drie jonge actrices (Ikram Aoulad, Evelien Van Hamme en Maryam Hassouni) verbeeldt op een passende manier de meerlagige identiteit van Fatma.

Fatma is in de eerste plaats vrouw maar daarnaast is ze ook een liefdevolle echtgenote, een bezorgde moeder en een dochter met heimwee. Ze is tegelijkertijd Marokkaanse en Belgische. Ze spreekt haar moedertaal en Nederlands - vaak perfect gemengd in eenzelfde zin. Ze houdt vast aan de waarden waarmee ze is grootgebracht maar is ook nieuwsgierig naar de veranderingen en nieuwigheden die de reis naar België met zich meebrengen. Deze identiteiten botsten vaak. We zijn zo getuige van het vaak verborgen, innerlijke identiteitsconflict dat eigen is aan elke migratie.

Wortels en waterdruppels

Deze theatervoorstelling steunt op doorleefde en goed uitgekozen teksten van een aantal topauteurs. In het stuk worden tekstfragmenten gebruikt uit de gelijknamige novelle van Fikry El Azzouzi, uit het boek ‘Moeders van de stilte’ van Birsen Taspinar en uit ‘Handen van papier’ van Rachida Lamrabet. Bovendien bevat het stuk ook enkele fragmenten van de regisseur zelf.

Vaak zijn deze fragmenten heel symbolisch maar ook to-the-point en herkenbaar grappig. Onderstaand fragment van Fikry El Azzouzi laat je al eens proeven:

“Mijn gezicht is bleek en er is amper een rimpeltje te zien. Dat komt door te weinig zon. Hoe voelt zon op je huid? Ik denk dat ik vergeten ben hoe dat voelt.”