Er is een schrijnend gebrek aan kinderboeken van en met andere culturen. Geloofwaardige boeken over Ahmed, Nadia of Vladimir. Een avontuur over een Congolees jongetje in Brussel.
In de literatuur is er een schrijnend gebrek aan diversiteit en daarom kampt de literatuur met een geloofwaardigheidsprobleem. Het begint met kinderboeken en je kunt zeggen dat volwassenenliteratuur ook weinig soeps is. Maar die oudjes bewaren we wel voor een andere keer.
Tegenwoordig is een boek ordinair bandwerk geworden. Een spiegel van de samenleving? Misschien hoogstens een handspiegeltje waar schrijvers zichzelf in bewonderen. Daarom wil ik het over de kleintjes hebben. Als het aan mij lag, zou ik het merendeel van steeds weer dezelfde kinderboeken in de kelder gooien. De stoffelijke overschotten kunnen daar dienen als voedselbron voor wormen en maden. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden en als er iets is wat je moet koesteren - ik twijfel nog over de volgorde - dan zijn het kinderen en boeken.
Er moeten dringend meer kruiden in de letteren om de geur van eenheidsworst te verwijderen. Het maakt een kind al meteen minder wereldvreemd. Want er is niets zo nieuwsgierig en flexibel als een kind. Het heeft als het ware ogen en oren tekort.
Daarom mogen we boeken niet onderschatten. Oké, boeken zullen de wereld niet redden en tegenwoordig heb je Ketnet en Playstation die leemtes vullen. Maar een boek kan een kind zoveel meer geven. Plezier. Of verveling. Maar dan kan het in het boek kleuren of het in duizend stukjes scheuren en oppeuzelen. Soms is kannibalisme een gepast einde voor een boek.
Zo nu en dan kan wat op het eerste gezicht een onnozel boekje lijkt, toch een kind naar andere werelden brengen. Het raakt in verwondering, komt tot inzichten en leert andere culturen kennen. Maar er is een schrijnend gebrek aan kinderboeken van en met andere culturen. Geloofwaardige boeken over Ahmed, Nadia of Vladimir. Een avontuur over een Congolees jongetje in Brussel. En net daar laten uitgeverijen en gesubsidieerde instellingen een grote kans liggen. Alsof ze niet beseffen dat er hele veranderingen in de samenleving aan de gang zijn.
Om een voorbeeld van evolutie te geven: als kind kreeg ik van mijn analfabete ouders voor het slapengaan meestal een pak slaag. Nu zie ik dat er voor mijn neefjes wordt voorgelezen. Er is een generatie van lezers die op hun honger blijven zittten.
Waarom ziet de overheid in deze multiculturele samenleving geen heil in diverse kinderboeken? Voor politieke partijen die graag met taal koketteren is dit een gemiste kans. Kinderboeken zijn de eerste stap naar een goede taalvaardigheid.
Waarom zijn uitgeverijen en gesubsidieerde instellingen zo passief? Denken ze: 'de trouwe lezers kunnen afhaken'? 'Ach, minderheden, zij lezen amper en we verdienen al niet het zout op de patatten.' Waarom heeft een literaire uitgeverij poëzie? Dat verkoopt voor geen meter, laat staan gelezen.
Is het geen commerciële plicht om potentiële nieuwe klanten aan te trekken? Risico's nemen, investeren en niet voor een gemakkelijkheidoplossing gaan? Leeslust opwekken bij jonge lezers, hen diverse boeken voorschotelen en hopen dat het in de smaak zal vallen. Het gebrek aan interculturele kinderboeken blijft een forse aderlating in de samenleving. Of beseft de literatuurwereld niet dat ze hopeloos conservatief is geworden?
Fikry El Azzouzi zal deze column voorlezen op 14 juni bij het debat 'Is Sneeuwwitje op Ali Baba?' over diversiteit in het kinderboek.
Cartoon By Younes van den Broeck
