Hoofdstad Amman in November 2012
9 december 2012 — Het oog van de wereld trok van Syrië naar Gaza en dan naar Caïro, maar sommige brandhaarden halen zelden de media. Wij vestigden in maart al de aandacht op Jordanië. Onze contacten binnen de oppositiebewegingen stuurden ons de laatste weken euforische berichten vol woede en hoop. Duizenden Jordaniërs roepen voluit en al wekenlang om de val van het regime. Sommige regio’s vallen buiten de controle van het regime. De steden waar we in maart al onrust roken zijn ontwaakt: Tafila, Irbid, Karak en zelfs hoofdstad Amman. En dat allemaal tegen de achtergrond van parlementsverkiezingen, gepland voor januari 2013. Het regime doet alsof zijn neus bloedt. De parallel met Egypte aan de vooravond van de revolutie van 2011 is nochtans een teken aan de wand.
‘Naar het koninklijk kabinet! Het volk is de rode lijn! Weg met het regime van de stoute! Koning Abdullah stop met foefelen! Het gaat niet om één dinar, jij vergokt miljoenen! Schande schande, Adbdullah gokt met ons geld! De prijzen staan in brand en Abdullah gokt! In naam van God’s Vrijheid, weg met Abdullah!’ De slogans zijn extremer en grimmiger geworden. Deze YouTube video geeft een indruk.
Moath al-Azzeh, van de linkse oppositie
Moath (23) is één van de 15 actieve jongeren bij de Jordanian Left Social Movement (JLSM), een jeugdbeweging met 400 leden binnen de linkse coalitie. Zelf trekt Moath het land rond om deel te nemen aan demonstraties. Ontmoet hem hier.
Kan je je gevoelens beschrijven? Hier heb je jarenlang op gewacht.
Moath: ‘Eindelijk gebeurt het. Een volgehouden opstand, massale protesten elke dag. De roep om de val van het regime werd een normale eis tijdens betogingen. Ik ben activist sinds 2007. Ik weet dus dat dit heel uitzonderlijk is. Geloof me, deze keer is het anders. Ook mensen die niet geïnteresseerd zijn in politiek trekken de straat op. De aanleiding voor deze protesten waren prijsstijgingen, een beslissing van het regime. De beslissing werd ingetrokken, maar de protesten gaan door. Gewone mensen die zeggen dat ze tegen het regime zijn, omdat ze niet meer geloven dat dit regime hun leven kan verbeteren.’
Was er al geweld tijdens de demonstraties?
Moath: ‘Elk geweld kwam van de ordetroepen. Ik geef toe dat we banden in brand staken, maar dat was om de voertuigen van de oproerpolitie te vertragen. Die kwamen op ons af met waterkanonnen en traangas. Als we Israël zouden zijn, zouden we het land om zeep helpen met bommen en raketten en zeggen dat we onszelf verdedigen. Maar dat doen we dus niet.’
Denk je dat dit in iets groters kan ontaarden? Wat zijn jullie plannen?
Moath: ‘Ik ga hard mijn best doen om dit moment, deze kleine opstand, niet te verliezen, voor mezelf en voor Jordanië. Mijn einddoel is en blijft een socialistisch maatschappijmodel, maar nu gaan we voor een democratisch land met sociale rechtvaardigheid. De val van het Jordaanse regime is niet voor morgen. We zullen een plein bezetten voor de vrijheid, een publiek discussieforum zoals Tahrir in Caïro, waar we vrij kunnen discussiëren over de koning, zijn regime en zijn wetten. Vanuit dat debat kunnen we de steun voor een constitutionele monarchie doen groeien. Maar dat zal slechts een begin zijn. We bestrijden een almachtig regime dat de steun geniet van het Westen. Onze strijd is daarom enorm moeilijk, maar we gaan ervoor. De internationale media zullen daarom ook niet zo snel over ons berichten. Wij moeten er zelf voor zorgen dat we belangrijk genoeg worden. Maar wat nu in Jordanië gebeurt, is al belangrijker en groter dan wat er aan het begin van de crisis in Syrië gebeurde. De media negeren ons al twee jaar.’
‘Het zuiden van het land heeft zich al de facto afgescheiden en niemand die er iets over zegt. Het zuiden, met Tafila, Karak en Ma’an, is zo goed als bevrijd. De politie durft er niet meer te komen. De noodwet is afgekondigd in Karak, maar mensen negeren die en roepen op straat voor de val van het regime. In Tafila komen duizenden mensen op straat en de politie kan het niet controleren. In Irbid werd een demonstrant doodgeschoten. We zien nu dat het doden van demonstranten een optie zou kunnen zijn voor het regime. Maar als het zover komt, dan zullen Jordaniërs gek worden. Met het sterke tribalisme, het sterke eergevoel van de stammen, zullen mensen wraak willen nemen op het regime. Dan zal er geen weg terug zijn.’
Majdi Khalel, uit de opstandige zuidelijke stad Tafila
Dit gebeurt allemaal tegen de achtergrond van geplande parlementsverkiezingen. Buitenlandminister Nasser Judeh zei een week geleden op Al Jazeera nog dat alles in Jordanië goed gaat en dat de parlementsverkiezingen en de hervormingsgezinde Koning een voorbeeld zijn voor de regio. De machtige moslimbroeders boycotten zoals gewoonlijk de verkiezingen omdat zij eerst de kiesregels willen veranderen zodat de zetelverdeling beter de bevolking weerspiegelt. Ze willen ook eerst een discussie over de grondwet om de macht van de Koning in te perken. Die kan immers naar goeddunken het parlement ontbinden. Een aantal linkse partijen zou wel deelnemen.
Majdi Khalel van de Free Tafila Movement, uit het opstandige Tafila in het zuiden, heeft daar bedenkingen bij. ‘Linkse en nationalistische partijen kondigden aan dat ze aan de verkiezingen zullen deelnemen. Wat een schandelijke beslissing. De Koning verdeelt en heerst. De oppositie zou beter als één hand tegen de Koning ingaan.’ Majdi maakte deze video over de recente protesten:
Zullen de protesten doorgaan tot aan de verkiezingen in januari?
Majdi: ‘Zeker en vast. Ze zullen zelfs na de verkiezingen doorgaan. Ik voorspel een scenario zoals in Egypte na hun vervalste verkiezingen van 2010. Dat was voor vele Egyptenaren de druppel om mee te gaan betogen begin 2011. En dat betekende uiteindelijk de val van Moebarak. Als deze verkiezingen in Jordanië ook onregelmatig verlopen – en die kans is groot, want het regime zal de winnaars en verliezers zoals altijd zelf kiezen - dan voorspel ik chaos. Er doen wel 2000 kanidaten mee aan de parlementsverkiezingen en slechts 150 krijgen een zitje. De verliezers zullen niet meer aanvaarden hoe de Koning willekeurig zijn mensen aanduidt. Zij zullen nieuwe bewegingen mobiliseren. En die zullen niet vreedzaam blijven, zeker niet in het zuiden. Dat kan de val van het regime betekenen. Maar ik denk dat de Koning dat wel weet. Hij is nu iets aan het bedenken, een uitweg om de verkiezingen uit te stellen. Hij zal er een draai aan geven zodat hij er als de redder uit komt.’
Hoe reageert de internationale gemeenschap?
Majdi: ‘Vorige week bezocht de Franse ambassadeur de oproerpolitie van Jordanië. Dat is toch vreemd. Ze zei dat Frankrijk middelen zal voorzien voor deze elite-eenheid van de politie. Dat is hetzelfde als zeggen dat Frankrijk de onderdrukking van protesten in Jordanië steunt. Ze weet goed dat de oproerpolitie wordt ingezet om mensenrechten te schenden. De internationale gemeenschap zal aan de kant van de Jordaanse monarchie blijven staan, tot ze niet anders meer kunnen. Zoals met Egypte. Na de verkiezingen zullen ze wel van gedacht veranderen.’
Asma Awwad, van een linkse politieke partij
Asma Awwad vertegenwoordigt in de coalitie de communistische Jordaanse Democratische Volkseenheidspartij (JDPUP) stuurde ons deze foto van de massale protesten aan het presidentiële paleis in Caïro. Ze voegde er de woorden ‘dit is vrijheid en geluk’ aan toe. Zij was erg geïnspireerd door de Egyptenaren: ‘Een Egyptische vriend vertelde me over zijn ervaring op de eerste dag van de protesten op het Tahrir-plein, 25 januari 2011. We waren zoals jullie, zei hij, jarenlang betoogden we met een klein groepje politieke activisten. Op 25 januari dachten we allemaal dat het de zoveelste kleine betoging zou zijn, maar ik keek achter me en ik kon het einde van de mensenmassa niet zien, zei hij. Mijn man en ik waren aan het wenen toen hij dat vertelde. Maar nu blijkt dat het over veel meer ging dan enkel Moebarak en Ben Ali. Mijn gevecht is niet enkel met de koning. We vechten tegen een dictatoriaal regime. De Jordaanse overheid was meer succesvol in het programmeren van mensen zodat ze focussen op basisnoden, en zodat ze zich niet bewust zijn van het echte probleem, waar de echte macht ligt.
Pieter Stockmans
Dit artikel is onderdeel van het project "Tussen vrijheid en geluk".
Dit project komt tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos. Info: www.fondspascaldecroos.be
