Naast het missen van kansen zal jouw voornaam in de nabije toekomst bepalend zijn voor de mate van jouw vrijheid. Daan of Lotte zullen niet de minste problemen rijzen maar werkloze Ibrahim of Nabila zouden maar beter geen foto van zichzelf met paintballgeweer in de hand posten.
Er was een tijd dat een onveiligheidsgevoel toegeschreven werd aan de som van objectieve en subjectieve factoren. Zelfs afhankelijk van naar welke tv zender je keek of krant je las werden enerzijds latente gevoelens van angst gevoed of anderzijds gebeurtenissen binnen een relativerende context geplaatst zodat de ratio zelden het onderspit delfde aan de emo. Van dat laatste is amper nog een spoor te bekennen. Eender welk journaal je nog bekijkt of krant je leest, de koppen vliegen in het rond, magazijnen van machinegeweren leeggeschoten, vuile bommen tot ontploffing gebracht en personen, gebouwen of activiteiten tot in het absurde beschermd. Ver van huis en heel wat dichter. De wereld draait door en dankzij de live berichtgeving via twitter of facebook zijn we daar vanop de eerste rij getuigen van! Kom dat zien, kom dat zien! Het is maar een kwestie van tijd alvorens ook wij slachtoffer van een terreurdaad worden. De vraag van waar heeft plaats gemaakt voor wanneer. Het fatalistisch denken heeft het gehaald, zoveel is zeker.
En net deze stelling zorgt voor paradoxale ingrepen die een spreidstand met een pijnlijke kramp veroorzaken. Het vrijheidsprincipe beschermen door de muren hoger op te trekken, meer te bewapenen en argwanend te zijn ten opzichte wat alles wat vreemd lijkt en klinkt, staat jammer genoeg haaks op het principe zelf. Er zijn zelfs naties die hun onderdanen oproepen om naar het land van oorsprong terug te keren en zich binnen de muren van gewapend beton te settelen. Want daar zijn ze vrij en veilig. Dus helaas en nogmaals, de ratio lijkt verdoofd. We geven vrijheid op in het krampachtig beschermen ervan. Paradoxaler kan het echt niet worden hoor.
Is het zo dat onze samenleving aangevallen wordt, op zijn grondvesten davert en dreigt ten onder te gaan? Misschien wel, maar enkel als we niet dringend de juiste lessen trekken en duurzame oplossingen naar voor schuiven. En laat me duidelijk zijn, het repressief hard optreden tegen alles wat indruist tegen onze waarden kan misschien een tijdelijke zucht van opluchting veroorzaken, op langere termijn lost het geen sikkepit op. Bovendien is het niet zo simpel in de strijd om vrijheid om daders van slachtoffers te onderscheiden.
Het is nog niet zo lang geleden dat sociologen, psychologen, pedagogen en zelfs economen als deskundigen ter zake een volwaardige stem in het debat kregen. Zij konden en mochten op dramatische gebeurtenissen hun licht laten schijnen. Hoe onder andere een steeds groter wordende ongelijkheid overal mede aan de basis ligt van mensen die zich afzetten van de eigen omgeving, van de wereld waarin ze leven. Waarom jeugdwerkloosheid een hele generatie kan aanzetten tot protest in de vorm van haat en geweld tegenover de samenleving waarin ze opgroeien? Het aantal werkloze jongeren piekt heel wat hoger bij de Fatima's, Abdullah's en Omar's dan bij de Nathan's, Louise's en Lotte's. Waarom we niet enkel in het onderwijs moeten investeren maar vooral een gelijk kansenbeleid verder moeten uitbouwen om deze ongelijkheid aan te pakken in plaats van erop te besparen en afdoende nog een groter aantal mensen overboord te gooien waardoor ze in de anonieme marginaliteit belanden. Want zelfs hoogopgeleide mensen van allochtone origine geraken maar zelden deftig aan de bak. Niemand die nog de link durft te leggen tussen het waarom bij ons een katholieke conservatieve priester voor steeds legere kerken predikt maar ook bij ons een ronselaar voor het jihadisme vollere zalen lokt. Ik hoor geen stem die stelt dat het hiernamaals heel wat verleidelijker klinkt in de oren van iemand die amper de kans krijgt om het geluk hier en nu vorm te geven en dan maar zijn hoop en pijlen richt op een mogelijk leven na de dood. Wie mag onbevreesd stellen dat wanneer de straathoekwerker zijn post dient te verlaten als gevolg van doorgedreven besparingen diezelfde hoek snel zal ingenomen worden door iemand met misschien minder nobele doelen voor ogen, misschien zelfs op zoek naar hapklaar kanonnenvlees?
Nog geen jaar geleden kon je vrij regelmatig lezen of horen dat discriminatie bij aanwerving en selectie van mensen van allochtone origine een belangrijke reden is waarom slechts de helft aan de slag geraakt. Nu krijg je enkel nog te horen dat hun gedrag moet aangepakt worden, zonder meer. Alleen zij gaan in de fout en zij moeten zich maar aanpassen of oprotten. De vraag rest hoe en aan wat je je moet aanpassen wanneer enkel en alleen al jouw voornaam voor een ongelijke behandeling zorgt? Alvorens ik beschuldigd word van bepampering wil ik graag het volgende aanhalen. Er was een tijd dat Willem-Frederik of Elisabeth-Marie uit het herenhuis een serieus streepje voor had op Eddy of Wendy uit het rijhuisje wat verderop in de straat. Terecht werd bekomen dat iedereen dezelfde kansen verdient, of je nu de zoon van de baron of de dochter van de bakker bent. Blijkbaar zit er plots veel woestijnzand in dezelfde motor als het over overzeese klinkende voornamen gaat. Opmerkelijk toch?
Kijk, mijn voornaam is Niels. In de jaren 70, toen mijn ouders ver voor op hun tijd deze Scandinavische naam in het bevolkingsregister lieten optekenen, kon niemand voorspellen dat pas vele jaren later deze naam hip ging worden. Dat maakt dat ik nu telkens opnieuw heel wat jaren jonger geschat word. Zonder enige verdienste van mijn kant is dat vaak mooi meegenomen. Zelfs het feit dat ik er fantastisch uitzie :-) heb ik enkel en alleen aan mijn dna te danken. Ik heb geluk gehad en daaraan verbonden vele kansen. Een andere voornaam, totaal buiten de eigen wil om, kon pech met vergaande gevolgen veroorzaken. Hoe een banale voornaam je hele toekomst kan hypothekeren, is geen straffe uitspraak maar bitterharde realiteit. De gebeurtenissen van de laatste weken gaan de opgewekte gevoelens bij het aanhoren van bepaalde voornamen niet verzwakken. Mijn voornaam wordt geassocieerd met jeugdigheid, Christiano of Lionel met sportieve successen maar heden die van Fouad met terreurdaden en Najiba met een stilzwijgende onderdanige vrouw gehuld in een donkere burka. Zo is dat.
Naast het missen van kansen zal jouw voornaam in de nabije toekomst bepalend zijn voor de mate van jouw vrijheid. Voor Daan of Lotte zullen niet de minste problemen rijzen maar werkloze Ibrahim of Nabila zouden maar beter geen foto van zichzelf met paintballgeweer in de hand posten. Ergens zal er wel een belletje aan het rinkelen slaan zodat vanaf dan jouw doen en laten extra in de gaten zal gehouden worden. Meer zelfs, de kans is bestaande dat je zal mogen weerleggen te oefenen of je voor te bereiden op een aanslag maar gewoon wat plezier wil scheppen, net zoals iedereen dat eigenlijk in jouw omgeving doet. Maar het maakt niet uit wat je doet of zegt, heden zal je doen en laten kritisch en argwanend opgevolgd worden. Daar lijkt het toch sterk op.
Dus als iemand de prijs van vrijheid met vrijheid moet betalen zullen de volgorde van letters in de voornaam weleens van grote waarde kunnen worden.
>>> Niels De Rudder is coördinator crisispermanentie in Buso type 3 en Aalstenaar.
