Boekrecensie | Het Antiracismehandboek legt (anti)racisme uit in klare taal

Het antiracismehandboek is een boek over racisme en hoe wij daarmee moeten omgaan. Iedereen komt namelijk met racisme in aanraking. Bewust of (on)bewust. Ook 'hoogopgeleide' witte mensen. Bij de titel denkt men eerst aan een saai educatief of woordenboek, maar dat is het niet. Het boek legt de verschillen over racisme uit in klare taal, omdat de verhalen in het boek uit het dagelijks leven komen.

In het boek komen mensen uit verschillende minderheidsgroepen en van allerlei leeftijden aan het woord. Daardoor komen verschillende perspectieven van mensen aan bod.

Iedereen weet dat diversiteit en inclusie modewoorden zijn, die vaak onbewust worden misbruikt. Eigenlijk is iedereen een beetje racistisch, maar het is een taboe. De onbewuste racisten zijn mensen die daaraan zijn gewend, zo legt het boek uit. Zij hebben vaak niet door dat zij zelf zo zijn, ookal willen zij dat niet. Ambiërende bondgenoten willen voor racisme opkomen, maar zij weten niet hoe zij dat moeten doen. Omdat zij bang zijn om mensen te kwetsen in plaats van van elkaar te leren. Zij staan open om te leren. Toch vinden zij het feit dat ze over racisme aangesproken worden, vaak erger dan hun racisme zelf. Ze kunnen daardoor in de verdediging schieten als ze kritiek krijgen.

In het boek komen twee hoofdvormen van racisme aan bod:

Ambiërende bondgenoten staan open om te leren. Toch vinden zij het feit dat ze over racisme aangesproken worden, vaak erger dan hun racisme zelf. Ze kunnen daardoor in de verdediging schieten als ze kritiek krijgen

Institutioneel racisme: is het racisme dat in onze samenleving is verweven. Bijvoorbeeld binnen de overheid en in levensdomeinen zoals o.a. wonen, werken, vrije tijd, onderwijs. Die domeinen hebben ongeschreven regels, die mensen kunnen uitsluiten en waarvan niet iedereen zich bewust is. 

Interpersoonlijk racisme: is de vorm van racisme die de meeste mensen het best kennen. Scheldwoorden zoals het n-woord zijn voor iedereen de meest duidelijk zichtbare vorm van racisme. Er bestaan verschillende beledigende termen voor verschillende geracialiseerde [tot ras gemaakte] groepen mensen. Voorbeelden hiervan zijn 'eskimo' voor de inheemse bewoners van het noordpoolgebied of Inuit, 'Lappen' voor Sami mensen, 'zigeuners' voor mensen van die behoren tot de Roma en Sinti of andere rondreizende groepen. 

In tijden van corona worden daarnaast specifiek mensen van Aziatische afkomst gemeden. Het virus komt uit de Chinese stad Wuhan, wat een sluimerend anti-aziatisch racisme aanwakkert bij veel mensen. Ze hebben schrik dat specifiek mensen met een Aziatisch uiterlijk hen zouden besmetten, of bejegenen hen als de 'schuldigen' van de crisis.

Iedereen heeft zijn blinde vlekken, want iedereen is weleens onbewust racistisch. Vooral de mensen met veel privileges doen dat vaak onbewust: diegenen die wit en theoretisch opgeleid zijn. Dat komt omdat zij in hun leven, onder meer door institutioneel racisme, relatief weinig contact hebben met niet-witte mensen. Noch op school, op het werk of in hun vrije tijd.  

Dit handboek met realistische casussen uit het leven, helpt je je kijk op racisme te veranderen. Ook in het erkennen van (on)bewuste handelingen zodat iedereen beter leert reageren als die met racisme geconfronteerd wordt, en daarnaast ook beter leert luisteren.



Over de auteur:

Tess Van Deynse heeft autisme en normale begaafdheid. Die–een non-binair persoon, maar op de officiële documenten staat er nog steeds een “V” bij geslacht erop–volgde buitengewoon onderwijs tot en met het secundair onderwijs. Daar kreeg die te weinig kansen, om zich te ontplooien en dus is die vrijwilliger en activist voor een inclusieve wereld voor mensen met en zonder beperkingen bij verschillende organisaties. Tess is ook elders actief in de milieu, kunst- en mensenrechtensector.