Brief aan minister Beenders: vecht voor uw bevoegdheden

Geachte Minister van Gelijke Kansen,

Beste Rob Beenders,

Ik vraag me af wanneer het bij u begon te dagen dat u een vergiftigd geschenk hebt gekregen. Ja, zelfs in de zak werd gezet. Was het reeds toen u in de villa van Willy Claes van uw voorzitter te horen kreeg dat u minister mocht worden in de meest rechtse regering van de afgelopen 30 jaar? Of pas ‘s avonds, toen u in het regeerakkoord moest lezen dat u 25% zou besparen op Unia? Of misschien pas in de studio van De Afspraak waar u kritische vragen kreeg?

In ieder geval, uw antwoord op die vragen was maar pover: “Iedereen moet zijn deel doen van de besparingen, ook Unia.” Mijn excuses, maar hier komt u niet mee weg. Eerst en vooral, het klopt feitelijk niet. Niet iedereen moet evenveel “zijn deel doen”. Ik lees geen 25% besparingen op met belastinggeld gesponsorde bedrijfswagens, subsidies voor bedrijven of dotaties voor politieke partijen. Bepaalde departementen zoals defensie en binnenlandse zaken krijgen zelfs meer middelen. Het is een ideologische keuze om te besparen op gelijke kansen en tegelijkertijd meer uit te geven aan defensie en politie.

Besparen op gelijke kansen is besparen op de meest kwetsbaren in onze samenleving. Discriminatie en uitsluiting vinden plaats in een context van ongelijke machtsverhoudingen. Een werkgever die 50-plussers niet aanneemt vanwege hun leeftijd heeft de macht om dit te doen. De politie die systematisch bepaalde bevolkingsgroepen viseert op basis van hun huidskleur of sociale klasse doet dit omdat ze zich ongenaakbaar voelt. Daarom hebben slachtoffers een sterk instituut nodig die voor hen opkomt. Niet als een neutrale arbiter, maar als een pleitbezorger van hun mensenrechten.

Ga creatief om met de interpretatie van die 25% besparing. Beperk het tot operationele kosten. Creëer uitzonderingscategorieën. Voorzie een transitieperiode. Koppel desnoods het percentage besparingen op Unia aan het percentage van de meerwaardebelasting

Ik verwacht daarom van u als Minister van Gelijke Kansen dat u vecht voor uw bevoegdheden. U hoeft niet als een knecht iedere rechtse beslissing slaafs uit te voeren. Speel in de buitenbaan van deze regering. Uw coalitiegenoten doen dit ook. Ga creatief om met de interpretatie van die 25% besparing. Beperk het tot operationele kosten. Creëer uitzonderingscategorieën. Voorzie een transitieperiode. Koppel desnoods het percentage besparingen op Unia aan het percentage van de meerwaardebelasting. Unia hoeft procentueel niet meer te besparen dan de grote vermogens dienen bij te dragen, wel integendeel. Men kan zelfs argumenteren dat de sterke schouders meer “hun deel moeten doen” dan een instituut dat opkomt voor de zwakkeren in onze samenleving.

In het regeerakkoord wordt de besparing gekaderd als een vereenvoudiging. Maar laten we een kat een kat noemen. Deze besparingen kaderen in een bredere beweging waarin gelijke kansen en mensenrechten al langer worden afgebouwd. Eerst in woorden, dan in daden. Het begon reeds tijdens de vorige legislatuur toen Vlaanderen uit Unia stapte. In de plaats kwam een halfbakken Vlaams Mensenrechteninstituut dat enkel nog neutraal mocht bemiddelen bij geschillen tussen slachtoffers van discriminatie en hun daders. Weg met die sterke verdediger van slachtoffers en hun mensenrechten. Tegelijkertijd werden ook kritische middenveldorganisaties aan banden gelegd door hun subsidies meer voorwaardelijk te maken of zelfs droog te leggen. De besparing met 25% op Unia is een nieuwe etappe in deze verrechtsingsbeweging.

De grotere uitdaging voor u is dan ook om een ideologische dam te vormen tegen die ruk naar rechts. En het goede nieuws is: dit hoeft u in eerste instantie niets te kosten. We waren de afgelopen decennia getuige van een discours dat steeds forser werd naar wie het moeilijk heeft in deze wereld. Uitspraken die vroeger onaanvaardbaar waren, zijn nu bon ton. Het zogenaamde Overton-venster is van het centrum naar radicaal-rechts opgeschoven. Het is aan u als Minister van Gelijke Kansen om het tij te keren. Breng een inclusief verhaal gebaseerd op mensenrechten. Lanceer nieuwe ideeën om deze te verdedigen en zelfs uit te breiden. Dring uw thema’s en discours op. Schuw hierbij de politieke controverse niet. Wel integendeel, soms dient men eerst wat te provoceren om nadien meer te kunnen binnenhalen. Verover eerst de geesten, daarna volgen de kiezers.

Etnische minderheden verdienen evenveel verdediging als personen met een handicap. Alleenstaande ouders evenveel als LGBTI+ personen. Het is een gedeelde strijd tegen uitsluiting en vóór mensenrechten

Eén belangrijke kanttekening evenwel. Maak hierbij geen onderscheid tussen discriminatiegronden. Etnische minderheden verdienen evenveel verdediging als personen met een handicap. Alleenstaande ouders evenveel als LGBTI+ personen. Het is een gedeelde strijd tegen uitsluiting en vóór mensenrechten. L’union fait la force, zegt men in socialistische kringen. Het is dan ook triest om te moeten vaststellen dat u zichzelf op uw website ‘Minister van personen met een handicap en Gelijke Kansen’ noemt. Wat met de andere groepen in uw ministeriële omschrijving?

Maar weet u, Minister, ik geloof in u. We hebben elkaar op het einde van uw eerste politieke carrière kort ontmoet. Ik was meteen gecharmeerd door uw bevlogenheid en overtuigd van uw progressieve inborst. Nadien volgde ik u vanuit een persoonlijke interesse. Als iemand die zelf kampt met een auditieve beperking, las ik uw boek over uw gehoorreis. De barstende hoofdpijn, de vele ziekenhuisbezoeken, het sociale isolement in luidruchtige omgevingen… I feel your pain. We weten welke strijd het kan zijn om met een beperking mee te draaien in deze maatschappij. Gebruik dan ook uw persoonlijke ervaringen als een bron van kracht om op te komen voor mensenrechten. Ik wens u veel succes.

Met strijdbare groeten,

Pieter-Paul Verhaeghe

Professor sociologie – BIRMM & BRISPO – Vrije Universiteit Brussel

Deze open brief verscheen eerder in het SamPol-nummer De Wever I  - De grote ruk naar rechts, dat te lezen is via www.sampol.be/latest