Zelden zag ik iemand op zo’n intelligente en op de koop toe humoristische wijze discriminatie, ‘othering’ en problematische beeldvorming aankaarten. Maar al even zelden zag ik bij hoogopgeleide mannen zo’n volledig gebrek aan besef over wat ze net te horen kregen.
Op 29 november was de comedian Maysoon Zayid aanwezig op het canvas programma De Afspraak. Ze hield er een ijzersterk pleidooi voor een grondiger kruispuntdenken dat rekening houdt met de verschillende dimensies van iemands persoonlijkheid die voor achterstelling kunnen zorgen. Weinigen zouden dat met meer overtuiging kunnen brengen, want zoals ze zelf aangeeft: “Ik heb 99 problemen en mijn verlamming is daar maar één van. Ik ben een Palestijnse, een moslima, een gekleurde vrouw en een persoon met een handicap.” Terecht klaagt ze ook aan hoe verschillende minderheden structureel achterwege blijven in de media. Bijvoorbeeld: “Mensen met beperkingen vormen 20 procent van de bevolking – de grootste minderheid in de wereld – en we zitten in maar twee procent van de beelden op tv in de VS.”
Maar zo sterk Maysoons pleidooi was, zo beschamend waren de reacties van de heren rond de tafel in de studio. Vol lof en met brede glimlach reageren ze op Maysoons uitspraken. Ze vinden haar duidelijk een bewonderenswaardige persoon omdat ze ondanks haar handicap het toch wist ‘te maken’. Maar wanneer ze eender welke andere discriminatie op haar kruispunten aanhaalt, volgt een absolute radiostilte of proberen ze op onhandige manieren haar gevatte opmerkingen te omzeilen.
Zo stelde Maysoon bijvoorbeeld: “Wat is het lastigst voor mij vandaag? Vrouw zijn, een handicap hebben of moslim zijn? Het antwoord is: moslim zijn.” Van alle vormen van ‘othering’ zoals ze het noemt, blijkt de meest problematische vorm de wijze waarop ze ‘anders wordt gemaakt’ omwille van haar geloof. Met dank daarvoor aan het huidige politieke klimaat in de VS. Je zou denken dat zo’n uitspraak toch interessant genoeg is om er op in te pikken. Niet dus. De moderator ging heel eenvoudig over naar de volgende vraag: “Hoe zijn de reacties op je show trouwens? Mensen lijken graag te komen kijken.” Want tja,… dat soort ‘othering’ of ‘anders maken’ van moslims, daar doen ze in datzelfde programma geregeld aan mee. Dus daar kunnen ze maar moeilijk dieper op ingaan.
Een ander pijnlijk moment deed zich voor toen Maysoon zei: “When non-disabled people play disabled people, we find it just as offensive as blackface.” Vertaald naar onze context wordt dat: “Zwarte Piet spelen is even beledigend als lachen met de handicap van mensen.” Ook die uitspraak werd vakkundig genegeerd. Rond het feit dat het bijzonder problematisch is wanneer mensen met een handicap worden uitgelachen kon men haar pleidooi alleen maar beamen, maar die Zwarte Piet, tja… op dat vlak houdt men toch maar liever rekening met de gevoeligheden van de Vlaamse kijker, dus daar gaat men liever niet verder op door.
Wanneer Maysoon vervolgens zelf de vraag stelde: “Waar lachen jullie mee in België?” Dan werd er eerst wat schaapachtig gekeken, werd vervolgens gedaan alsof men niet besefte dat ook dit een vraag was over het probleem van ‘othering’ en het uitlachen van minderheden en antwoorde men uiteindelijk maar wat onhandig: “Euh.. Met jouw show bijvoorbeeld.” Voor zover ik me uit mijn jeugd kan herinneren is het nochtans eenvoudig. Over wie werd op de speelplaats grappen gemaakt? Vrouwen, migranten, mensen met een handicap en homoseksuelen. Daar zal vandaag wel een resem mopjes over moslims zijn bijgekomen. Hoe het met Maysoons seksuele geaardheid zit, weet ik niet, maar ze scoort in elk geval hoog op 4 van de 5 meest frequente onderwerpen van onze Belgische ‘moppen’. Maar tja,… de hand even in eigen boezem steken, dat is wat lastig in zo’n praatprogramma voor ‘de intellectuele meerwaardezoeker’.
Als klap op de vuurpijl eindigde het interview met een vraag van Maysoon: “Als Donald Trump besluit om me op te sluiten in een gesloten centrum, mag ik dan hier in België binnen?” Als antwoord werd er smakelijk gelachen. Eén van de politieke gasten voegde er aan toe: “Ja natuurlijk mag je komen. Je hebt ons overtuigd.” Blijkbaar is het beleid in België zo gul dat men vluchtelingen vlotjes binnen laat wanneer ze politici en mediamakers kunnen ‘overtuigen’ door een paar grapjes te maken en te tonen hoe aaibaar ze zijn. Gezien de huidige politiek waarbij men er alles aan doet om vluchtelingen die proberen weg te geraken uit oorlogsgebieden waar we zelf ook bommen werpen, kan zo’n uitspraak natuurlijk niet anders dan bijzonder wrang klinken.
Zelden zag ik iemand op zo’n intelligente en op de koop toe humoristische wijze een hele resem vormen van discriminatie, ‘othering’ en problematische beeldvorming aankaarten. Maar al even zelden zag ik bij een groepje hoogopgeleide mannen zo’n volledig gebrek aan besef over wat ze net te horen kregen.
