Verhalen of symbolische figuren spelen een belangrijke rol in de eigenwaarde van een kind en ze bepalen gedeeltelijk hoe kinderen door associaties de anderen en de wereld interpreteren.
Deze maand lanceerden de VN het decennium voor mensen van Afrikaanse afkomst. Dat werd de voorbije jaren voorbereid door verschillende werkgroepen waaronder die over mensenrechten. Iedereen in Vlaanderen en Nederland herinnert zich de hetze rond Zwarte Piet veroorzaakt door de verklaringen van mevrouw Shepherd, de Jamaicaanse academicus die zich over deze kwestie heeft uitgesproken.
“The UN Proclaims the International Decade for People of African Descent, commencing on 1 January 2015 and ending on 31 December 2024, with the theme “People of African descent: recognition, justice and development”, to be officially launched immediately following the general debate of the sixty-ninth session of the General Assembly”
Dit decennium duurt van 1 januari 2015 tot 31 december 2024, gedurende deze tien jaren zal worden gereflecteerd over de impact van de slavernij, kolonisatie, ontwikkeling, oorlogen, democratieën, identiteiten (zie UN decade for People of African Descent). Dit initiatief heeft gedeeltelijk als doel om de lidstaten van de VN aan te zetten om zich hierover te buigen en op lange termijn komaf te maken met specifieke vormen van discriminatie en racistische gedragingen waarmee sommige groepen nog steeds worden geconfronteerd en die gerelateerd zijn aan het verleden
Maatschappij in de maak
Mondialisering gaat niet alleen maar over economische en politieke belangen. Wat de mondialisering sinds de laatste 50 jaar al lang aan het veranderen is, zijn de culturen en de gewoontes van volkeren en hun gekende omgeving. De geschiedenis leert dat er veel culturen en tradities noodgedwongen veranderd zijn of zich moesten aanpassen, bijvoorbeeld als gevolg van oorlogen, slavernij, kolonisatie, godsdiensten, plattelandsvlucht, grondstoffenexploitatie, klimaatsverandering, wanbeleid van internationale instellingen (IMF), migratie...
Heel lang heeft het Westen (eerst Europa en daarna de VS) zich beschouwd als het epicentrum van de ‘beschaving’, die zij tijdens verschillende periodes in de wereldgeschiedenis hebben opgelegd aan anderen (Globale integratiecursus).
Een van de meest zichtbare fenomenen van hedendaagse mondialisering is migratie. Migratie heeft altijd bestaan, maar gebeurde nog nooit op deze schaal en aan deze snelheid. In Europa staat deze thematiek dikwijls centraal in politieke debatten. Hierin wordt migratie echter vaak geproblematiseerd. Ook mediaberichtgeving hieromtrent is vaak eenzijdig, er wordt de indruk gegeven dat de hele wereld naar Europa toestroomt, terwijl migratie op grotere schaal plaatsvindt in het zuidelijk halfrond.
De nieuwe multi-etnische samenstelling van de samenlevingen brengt interessante ontmoetingen en verbindingen tot stand tussen de geschiedenis van mensen uit landen die ooit gekoloniseerd waren zoals Belgisch Congo, Ghana, Algerije Tunesië, Senegal of uit protectoraten zoals Marokko, of tussen nakomelingen van gedeporteerde slaven door Frankrijk, het Verenigde Koninkrijk, Nederland, Portugal, Spanje. Deze mensen die destijds in de koloniën of protectoraten woonden, werden uitgebuit en onderdrukt.
Ze waren tweederangsburgers in hun eigen land of slaven die mensonwaardig behandeld werden. Tot op heden zijn de nakomelingen van die slaven op zoek naar een teken van erkenning van wat hun voorouders meegemaakt hebben. Een zekere beeldvorming kwam hierdoor tot stand mede door wetenschap, literatuur en vooral koloniale propaganda die het minder- of meerderwaardigheidscomplex van velen beïnvloedde.
Het merendeel van de migranten zijn Europese burgers geworden en hun kinderen eisen terecht om als gelijkwaardig behandeld te worden, volgens de stichtende morele principes geformuleerd in de universele verklaring van de mensenrechten van elke democratische maatschappij.
Decennium om na te denken
In vele Europese landen, waaronder België, wordt er sinds enige tijd een terechte eis geformuleerd om zich te buigen over het verleden en dat te contextualiseren en te implementeren in het onderwijs. Geschiedenispakketten moeten rekening houden met de eenzijdige voorstelling van die geschiedenis en naties moeten hun rol in sommigen gebeurtenissen erkennen. Zo kan men een nieuw kader creëren waarin het mogelijk wordt om uit de koloniale tijd stammende stereotypen te deconstrueren en elke vorm van discriminatie consequent te helpen wegwerken.
Sommigen van die stereotypen houden al meer dan een eeuw stand en hebben in grote mate hedendaagse vooroordelen gevoed. In elke bevolkingsgroep leven er stereotypen over ‘de ander’, maar voor sommige groepen worden die stereotypen versterkt door structureel racisme. Deze combinatie is erg schadelijk en werkt remmend op de sociale en economische ontplooiing van de betrokken minderheden.
Reiterating that all human beings are born free and equal in dignity and rights and have the potential to contribute constructively to the development and well-being of their societies, and that any doctrine of racial superiority is scientifically false, morally condemnable, socially unjust and dangerous and must be rejected, together with theories that attempt to determine the existence of separate human races,
Acknowledging the efforts and initiatives undertaken by States to prohibit discrimination and segregation and to engender the full enjoyment of economic, social and cultural as well as civil and political rights,
Structurele obstakels breken en positieve beïnvloeden
De individuele wilskracht en volharding zijn belangrijk om de cirkel door te breken en mogelijkheden te creëren maar een vruchtbaar maatschappelijk kader is de beste remedie hiervoor en iedereen zou ongehinderd daarvan moeten kunnen genieten, wat momenteel niet het geval is.
Verschillende studies wijzen op de negatieve invloed van discriminatie/uitsluiting en van problemen die minderheden/kansarmen tegenkomen in tewerkstelling, onderwijs en huisvesting. De armoedecijfers bevestigen dit.
Als wij discriminatie willen uitroeien en racisme willen neutraliseren, moeten wij investeren in een onderwijs- en opvoedingssysteem dat rekening houdt met deze belangrijke problematieken door onder andere op zoek te gaan naar alle plaatsen waar wij die boodschap van tolerantie en gelijkwaardigheid op een heldere manier kunnen doorgeven. Symboliek speelt daarin een grote rol en onze onschuldige kinderen zijn er onbewust zeer vatbaar voor.
Volksfeesten, tekenfilms en allerlei andere soorten vermaak onder de noemer 'cultureel erfgoed', bevorderen de sociale samenhang. Wij vinden het allemaal belangrijk om de fantasie van onze kinderen te prikkelen en hen gelukkig te maken.
Verhalen of symbolische figuren spelen een belangrijke rol in de eigenwaarde van een kind en ze bepalen gedeeltelijk hoe kinderen door associaties de anderen en de wereld interpreteren.
Constructieve interpretatie of aanpassen van die symbolen is een opportuniteit om met iedereen, niet alleen op een punctuele maar ook op duurzame manier, een gezamenlijke culturele erfenis te delen en te onderhouden.
Om hiertoe te komen moeten wij even onze tegenstellingen opzij zetten en onze terug verzoenen met waarden als solidariteit, waardigheid en respect en naar elkaar leren luisteren om samen op zoek te gaan naar oplossingen en te zorgen dat onze kinderen zich verder kunnen amuseren met de verhalen, feesten die wij gekozen hebben om te vertellen en te organiseren als volwassenen.
Vlaanderen kan in staat zijn om hierin de weg te tonen aan Nederland van wie het sommige gewoontes overgenomen heeft. Deze daad zou een revolutie op zich zijn en zou in de geschiedenis opgenomen worden als “De dag dat Nederland Vlaanderen achterna moest”. Ten grote spijt van onze “bescheiden” noorderburen die het er moeilijk mee zullen hebben.
Ps: Deze laatste paragraaf is fantasierijk en zeer stereotyperend ten aanzien van Nederlanders
Pss: Inclusie van verscheidenheid zou aan de slogan “de kracht van verandering “ zijn ware betekenis kunnen geven en een V teken waardig kunnen zijn. Het zou ons op de kaart zetten met 'verscheidenheid' als de ware kracht van Vlaanderen/België, waarmee we de wereld op economisch, cultureel en politiek vlak een zee van opportuniteiten zouden kunnen bieden.
Omar Ba
Coördinator ENAR Belgium
Lid ENPAD
Bestuurder Kif Kif
Freelance diversity consultant
