Het is voor veel mensen heel bijzonder om hun wereld op een groot scherm te zien. Dat gebeurt nog zelden in België.
Frederike Migom is een voorbeeld van hoe grenzen verder blijven vervagen. Waar men te vaak denkt aan een zuivere scheiding tussen kunst en sociaal engagement, combineert ze graag beide. Waar velen bang zijn om buiten hun comfortzone te treden, duikt ze - gewoon - in andere werelden. Opgeleid in New York als actrice en in Parijs als filmmaakster, ruilde ze de wereldmetropolen voor een niet minder grootse stad: ons eigenste Brussel.
Haar kortfilm Nkosi Coiffure – over een onzekere Vlaamse vrouw die aan een ruzie met haar lief ontsnapt door toevallig te stappen in de luidruchtige wereld van een kapsalon in Matonge – viel al in de prijzen in Valladolid, Washington en Brussel. Haar vorige kortfilm, Malakim, werd al eens de beste kortfilm in Shanghai. Beide films worden geplaatst tegen een achtergrond van etnische en culturele diversiteit, soms opvallend, soms subtieler. Nkosi Coiffure werkt als een allegorie voor de mens in en nieuwe en onverwachte context, maar waar ook van te leren valt. Malakim koestert het bestaan van een magische wereld van engelen, een wereld waar er ook diversiteit in te vinden is.
Nkosi Coiffure ging in première tijdens het Festival International de Films Africains en Belgique (FIFAB) en rekende op veel talent uit eigen bodem met Afrikaanse roots. De kortfilm werd ook geselecteerd voor competitie door het Festival du Cinema Feminin van Kinshasa.
Kif Kif: Hoe werd de film onthaald?
Frederike Migom: De première in Matonge was al wonderlijk. Ik besefte dat het voor veel mensen heel bijzonder was om hun wereld (van zowel de Congolezen als West-Afrikanen in de film en publiek) op een groot scherm te zien. Dat gebeurt nog zelden in België. De reacties waren immens: meespreken en lachen en reageren op alles. Daarom keek ik ook uit naar de vertoning in Kinshasa. Ook daar was het echt tof. Een van de actrices is meegegaan en het was erg ontroerend omdat ze daar nog les heeft gegeven aan het conservatorium en haar oud-leerlingen in de zaal zaten. Ze zei in haar speech: 'Ik ben zo blij dat ik terug kan komen en op dit podium kan staan, tête haute.'
Kif Kif: Zal een nieuw project het resultaat zijn van jouw verblijf in Kinshasa?
Migom: Het spreekt wel aan. Ik was daar graag, maar ik besef ook wel dat films maken daar veel moeilijker is. Er zijn geen middelen. Wij zijn zo verwend. Een samenwerking met cineastes van daarzou een mogelijkheid kunnen zijn, maar er is niks concreets.
Kif Kif: Je werkt ondertussen aan een documentaire over Si-G, een 13-jarige rapster uit Molenbeek
Migom: Ik had Cansu (a.k.a. Si-G) zien beatboxen in een korte reportage van Brussel Deze Week (nu Bruzz), waarin een juffrouw in een Nederlandstalige Molenbeekse basisschool DJ Lefto had uitgenodigd om te vertellen over zijn beroep. Cansu beatboxte maar 10 seconden, maar ik was geïntrigeerd. Iets trok me naar haar toe. Ik heb de school opgezocht en gebeld en via de juf ben ik bij haar gekomen. Ik wilde een film maken over haar. We hebben uiteindelijk ook scenariosteun gekregen om een documentaire te maken van een half uur, voor een jong publiek. In het begin zijn we in contact gekomen met Omar G (van Stikstof), de rapper die nu haar mentor is en het nummer met haar maakt. Pas daarna zijn we begonnen aan de documentaire. Daarnaast is het idee bijgekomen om een videoclip te maken voor haar en daar hebben we hebben een growfunding (een lokaal crowdfunding-platform, nvdr) voor opgezet. De clip is vooral goed om meer aandacht te trekken voor hun werk. De film wordt anderzijds een coming of age verhaal over een meisje dat haar talent leert kennen, over talentontwikkeling en zelfvertrouwen.
Kif Kif: Die film te maken is ergens ook een stap in een andere leefwereld
Migom: Het was een sprong in het ongewisse, enerzijds omdat ik nog niet met documentaire had gewerkt. Je bent met een echt leven bezig, niet eentje dat je verzint. Anderzijds zit ik nu in een voor mij onbekende wereld van hip hop en Molenbeekse jongeren. Ik leer weer heerlijk veel bij. En Brussel boeit omdat de stad nog aan het groeien is, op alle vlakken. Er zijn nog veel problemen, wat ook zoeken naar oplossingen met zich meebrengt, en dus een zeker ook doorzettingsvermogen en creativiteit.
Kif Kif: Nkosi Coiffure gaat ook over een vrouw die plots duikt in een andere leefwereld
Migom: Uit mijn comfortzone stappen maakt mij bij momenten bijna extatisch, maar is aanvankelijk ook niet evident. Grote emoties, hoogtes en laagtes. Dat hoort sowieso al bij artistieke projecten. Ik denk dat sommige mensen die confrontatie opzoeken, en andere liever in hun comfortzone blijven. Ik heb mijn comfortzone altijd wel in de buurt, alleszins. Voor Nkosi Coiffure was ik enerzijds bezig over wat ik ken, vrouw zijn, maar ook wat ik niet ken, het leven in een Afrikaans kapsalon. Dat heb ik moeten opzoeken en researchen en dat was bij momenten eng omdat ik het juist en respectvol in beeld wildebrengen, maar niet genoeg wist. Het hele schrijf-, research- en castingproces was uiteindelijk leuk en interessant. ‘De ander’ kan je altijd wat bijleren, dat mogen we niet vergeten.
Kif Kif: Je bent opgeleid als actrice en als filmmaakster, hoe beïnvloedt die dubbele achtergrond jouw werk als cineaste?
Migom: Ik geloof niet dat ik door zelf te acteren beter acteurs kan regisseren dan iemand die niet acteert. Als acteur weet je wel wat je zelf graag wil, maar dat kunnen geven is nog iets anders. Door de acteursopleiding sta ik daar misschien wel op een bepaalde manier tegenover. Ik hou heel erg van tekst en spel, en kijk erg op naar supergetalenteerde acteurs. Ik ben een zoeker, en heb daarom heel wat omwegen genomen. Die heb ik nodig want het is een leerproces. Het pad is spannender dan het doel.
Kif Kif: Na New York en Paris, ben je nu actief in Brussel. Allemaal superdiverse contexten.
Migom: Ik zat in New York niet in een bepaald divers milieu. In mijn toneelschool zaten maar weinig niet-blanken en de meeste acteurs in mijn omgeving waren vooral bezig met zelf overleven als kunstenaars. In Parijs had ik veel buitenlandse vrienden, maar we waren van vergelijkbare sociale milieus. Ik heb New York later ook op een andere manier opnieuw leren kennen. #BlackLivesMatter, Cultural appropriation, White privilege en andere discussies. Het verschil tussen Amerika en Europa begin ik nu pas te leren, want het is eindeloos en complex. Verschillende golven van immigraties en de verschillen daartussen. Verschillen die gevolgen hebben op de identiteit van de mensen. Pas na mijn studies ben ik in Brussel actief diversiteit gaan opzoeken omdat ik pas toen echt mijn eigen privileges begon te zien en beseffen. Daarnaast heb ik altijd al een fascinatie gehad voor het Afrikaanse continent, sinds heel erg jong. Daarbovenop is mijn vader er geboren en mijn broer er gestorven. Het continent heeft iets heel bijzonders. Iets pakkends. Dan hang je, en blijf je maar teruggaan.
De deadline voor de growfunding van Si-G’s videoclip is 7 juli. More info: https://www.growfunding.be/bxl/si-g
